1. Literatura: Jolanta Jabłońska Bonca – Podstawy prawa dla ekonomistów
2. Szuda Wojciech
a) elementy prawa dla ekonomistów
b) prawo gospodarcze dla ekonomistów
3. Kruczalak – prawo handlowe dla ekonomistów
4. Filipowicz – prawo dla ekonomistów
5. Bórski – podstawy prawa dla ekonomistów
6. ?Kazusy? z prawa dla ekonomistów – dąbek
www.sejm.gov.pl - teksty większości aktów prawnych
www.rzeczpospolita.pl - serwis płatny
www.toczkowski.index.html.webpark.pl
Prawo w znaczeniu przedmiotowym inaczej system prawny obowiązujący w danym państwie – system norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym
Norma prawna – jest to wypowiedz zawierająca zadanie władzy publicznej aby adresaci tej normy w określonych okolicznościach zachowywali się w określony sposób.
Inaczej mówiąc jest to wyrażenie danego języka, które określonym podmiotom nakazuje albo zakazuje określonego zachowania się w konkretnych okolicznościach
ELEMENTY NIEZBEDNE DO ISTNIENIA NORMY PRAWNEJ:
- adresat normy
- określenie okoliczności
- określenie jak w tych okolicznościach ma się adresat normy zachować
norma może opisywać skutki niezachowania nakazu lub zakazu
norma najczęściej skład a się z 3 elementów:
- hipotezy – okoliczności
- dyspozycji – zachowania
- sankcji – skutki
hipoteza normy określa okoliczności w których adresat ma zachować się w dyspozycji
sankcja określa skutki, zastosowanie bądź niezastosowanie się do nakazu lub zakazu zawartego w dyspozycji normy
przepis prawny to najmniejsza redakcyjna jednostka aktu prawnego oznaczona najczęściej art. I paragraf
Art.
§ - paragraf
1 ustęp
1) punkt 1
a) podpunkt
przepis prawny nie oznacza normy prawnej. Normę prawna uzyskujemy interpretując przepisy prawne w procesie wykładni.
Art. 158 KC (kodeks cywilny)
Przepis: sprzedaż nieruchomości powinna być dokonana w formie aktu notarialnego
Adresat – ogol hipotek - która sprzedał każdy sprzedający – sporządzenia aktu notarialnego
Sankcje – nie wolno sprzedawać nieruchomości w innej postaci niż aktu notarialnego
Prawo: a) prywatne, b) publiczne
a) prawo prywatne reguluje prywatna aktywność obywateli, służy najczęściej ochronie interesu jednostki. Pozycja stron jest równorzędna. Obywatele nie są podporządkowani władzy. Metoda regulacji ma charakter w większości cywili, z tym, ze większość przepisów ma charakter dyspozytywny (przepisy względnie obowiązujące)
b) prawo publiczne formuje ustrój władzy publicznej i reguluje główne relacje panstwo-obywatel. Służy ochronie interesów zbiorowości i opiera się na podległości jednej ze stron wobec drugiej co oznacza ze podmiot nadrzędny może ukształtować sytuacje prawna drugiej strony mocą swoich samodzielnych decyzji regulacji publicznych – prawnie opierają się na metodzie administracyjnej i karnistycznej a duża część przepisów ma charakter bezwzględnie obowiązujących
przepisy względnie obowiązujące to przepisy których zastosowanie strony musza zmodyfikować, bądź wyłączyć mocą swego porozumienia.
Przepisy bezwzględnie obowiązujące to przepisy których zastosowanie nie może być wyłącznie porozumieniem stron
Art. 669 § 2 k.c. dot. Sejmu
Zarówno na obszarze prawa prywatnego jak i publicznego możemy wyodrębnić gałęzie prawa:
Gałąź prawa – zespół norm regulujących określone wyrażenie wyróżniające się tezą stosunków społecznych( przedmiot regulacji).
Metoda regulacji ma również znaczenie przy wyodrębnianiu i klasyfikacji gałęzi prawa, ale przedmiot regulacji ma znaczenie pierwszorzędne.
1) prawo w znaczeniu przedmiotowym
2) norma prawna
3) budowa normy
4) przepis prawny
5) norma a przepis
6) prawo publiczne i prywatne
7) metody
8) przepis – normy względnie i bezwzględnie obowiązujące
9) gałąź prawa
10) prawo podmiotowe
Prawo podmiotowe dzielimy na:
a) bezwzględne i względne
Prawo przedmiotowe to przyznanie i zagwarantowanie przez normę prawną sfer możności postępowania w określony sposób lub możność żądania określonego zachowania się od innego podmiotu.
Prawo podmiotowe dzielimy na: a) bezwzględne b) względne
a) są skuteczne ………….(strona 5 linijka 1) - co oznacza, że są skuteczne wobec wszystkich
Prawu bezwzględnemu odpowiada generalny obowiązek wszystkich pozostałych podmiotów do nie ingerowania w to prawo.
b) jest skuteczne …………..(strona 5 linijka 6) – co oznacza możność żądania określonego zachowania się od określonego podmiotu. Typowym przykładem praw podmiotowych bezwzględnych są prawa rzeczowe np. właśności użytkowanie wieczyste (tego nie jestem pewien: strona 5 linijka 9) itp.
Typowym przykładem praw podmiotowych względnych są prawa wynikające ze stosunków obligacyjnych np. związanych z zawartą umową obowiązującą.
Przykład: - roszczenia o zapłatę czynszu
- wierzytelność pieniężna
- o wydanie rzeczy itp.
Art. 140 k.c. definicje treści prawa własności
Własność jest prawem podmiotowym bezwzględnym
(strona 5 linijek od 19 do 21 niestety nie rozszyfruje)
11) stosunek prawny
12) elementy stosunku prawnego
Stosunkiem prawnym nazywamy stosunek społeczny uregulowany przez prawo. Osoby uczestniczące w stosunku prawnym nazywamy podmiotami lub stronami stosunku prawnego. Istotą stosunku prawnego jest sytuacja której pierwszy podmiot może zażądać od drugiego zachowania w określony sposób i sam może wobec drugiej strony w określony sposób postępować.
Sposób zachowania stron stosunku prawnego określają normy prawne, które ten stosunek regulują.
Elementy stosunku prawnego:
1) prawo podmiotowe
2) skorelowany z prawem podmiotowym obowiązek
3) podmiot prawa
4) podmiot obowiązku
5) przedmiot stosunku prawnego
Punkt 1 i 2 tworzą treść stosunku prawnego, punkt 3 i 4 tworzą podmioty stosunku prawnego.
Art. 535 k.c.
(wykres na stronie 6)
Przedmiot stosunku prawnego to to o co w danym stosunku prawnym chodzi, wokół czego koncentrują się działania stron. Przedmiotem stosunku prawnego może być nie tylko rzecz, ale również dobra niematerialne jak również określone zachowania stron.
Stosunki prawne powstają w wyniku zaistnienia zdarzeń prawnych.
Zdarzenie prawne – każde zdarzenie które pociąga za sobą powstanie, zmianę, bądź ustanie stosunku prawnego. Innymi słowami to każde zdarzenie wywołujące skutki prawne
Zdarzenie prawne np. zawarcie umowy, urodzenia dziecka ,wypadek, itp.
Zdarzenie prawne:
1) Działania – to zdarzenie zależne od woli człowieka
2) Zdarzenia SENSU STRICTO ( w ścisłym sensie) – niezależne od woli człowieka
Działania:
1. Czyny – są dokonywane bez zamiaru wywołania skutków prawnych
a) dozwolone
b) niedozwolone
2. Akty prawne – to działanie podjęte w celu wywołania skutków prawnych
a) czynności prawne
b) akty administracyjne
c) konstytuowane orzeczenia sądu (kreuje nowy stan prawny)
Stosowanie prawa to jest posługiwanie się przez organy państwa przepisami w celu podjęcia decyzji. Inaczej mówiąc, na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych organ określa skutki prawne jakiegoś faktu, wydając decyzję indywidualną i konkretną w rozstrzyganej sprawie.
Stosowanie prawa najczęściej osiąga następujące rezultaty/efekty:
1) ustalenie istnienia lub braku między stronami stosunku prawnego i sprecyzowanie jego treści
2) powstanie zmiana bądź ustanie stosowanie prawnego. Inaczej mówiąc w 1 aspekcie stwierdzamy pewien stan prawny, w 2 go korygujemy
Etapy stosowania prawa:
I) ustalenie stanu faktycznego
II) wyszukanie normy prawnej, która odnosi się do ustalonego stanu faktycznego ( klasyfikacja prawna)
III) wnioskowanie i wydanie decyzji
Norma = Przepis + Wykładnia
Wykładnia Prawa – to interpretacja prawa zmierzająca do ustalenia właściwej treści norm prawnych zawartych w przepisach. Inaczej mówiąc: ogół czynności prowadzących od przepisów poprzez normy generalne i abstrakcyjne do wydania konkretnej i indywidualnej decyzji w rozstrzyganej sprawie. Wykładnia jest niezbędna z kilku powodów:
1) ze względu na nieścisłości językowe i wieloznaczność pojęć zawartych w przepisach
2) ze względu na konieczność interpretacji norm ze względu na cele regulacji
3) ze względu na dynamiczny charakter prawa obejmowanie regulacją coraz to nowych obszarów, zmiany ustrojowe, itp.
4) ze względu na abstrakcyjność norm wobec konkretnych stanów faktycznych
Rodzaje wykładni:
Kryteriów podziału wykładni jest wiele:
I. Podział wykładni ze względu na podmiot ją dokonujący
1. wykładnia automatyczna – dokonywana jest przez organ, który dany przepis wydał. Taka wykładnia ma charakter powszechnie obowiązujący. W zakresie powszechnie obowiązujących przepisów.( taka wykładnia pojawia się niezwykle rzadko)
2. wykładnia legalna – powszechnie obowiązująca wykładnia dokonywana przez organ, któremu normy, najczęściej o charakterze konstytucyjnym, dały kompetencje do dokonywania wykładni wiążącej dla innych podmiotów. Takim organem był do 1997r. Trybunał Konstytucyjny. Nowa Konstytucja nie upoważniła żadnego organu do dokonywania wykładni legalnej
3. wykładnia praktyczna – dokonywana przez organ „w praktyce” przy rozstrzyganiu konkretnych spraw. Szczególne znaczenie ma tutaj wykładnia sądowa. Wykładnia praktyczna najczęściej wiąże jedynie w danej sprawie, przy czym wykładnia wyższej instancji obowiązuje organy niższej instancji. Czasami wykładnia praktyczna może mieć szersze znaczenie np. w przypadku zasad prawnych uchwalanych przez Sąd Najwyższy. Zasady prawne wykraczają bowiem poza konkretną, jednostkową sprawę. Mimo, że wykładnia praktyczna najczęściej nie obowiązuje powszechnie to z orzeczeniami organów wyższej instancji liczy się większość podmiotów stosujących prawo. Tworzy się nieobowiązującą formalnie ale respektowana linia orzecznictwa.
4. wykładnia doktrynalna – nieformalna, nikogo nie wiąże, nie ma mocy obowiązującej
II. Rodzaje wykładni ze względu na metodę:
1. wykładnia językowa – interpretacja tekstu prawnego przy pomocy reguł znaczeniowych i gramatycznych języka
2. wykładnia funkcjonalna – znaczenie przepisu ustala się na podstawie funkcji jaką ma spełniać ze względu na cel w jakim został wydany
3. wykładnia systemowa – tu znaczenie przepisu ustalamy poprzez miejsce tego przepisu w systemie prawa czy danym akcie prawnym
4. wykładnia historyczna – oparta jest o analizę materiałów historycznych np. poprzednio obowiązujące przepisy, okoliczności towarzyszące uchwaleniu danego przepisu np. stenogramy sejmowe, uzasadnienia projektów, itp.
III. Rodzaje wykładni ze względu na efekt:
1. wykładnia rozszerzająca – przyjmujemy szersze znaczenie przepisu niż to wynika z jego językowego brzmienia
2. wykładnia zwężająca – przyjmujemy węższe znaczenie przepisu niż to wynika z jego językowego brzmienia
Źródła prawa i system źródeł prawa w RP
Źródła prawa – sformalizowany akt władzy państw. Zawierający przepisy prawne; inaczej mówiąc jest to tekst obowiązujący z woli państwa zawierający przepisy prawne. Ta wola państwa musi się przejawiać w odpowiedniej formie i w odpowiednim trybie (wyrażona)
Możemy wyróżnić źródła prawa, powszechnie obowiązujące oraz akty prawa wewnętrznego.
Źródłami powszechnie obowiązującymi prawa są:
Ø Konstytucja
Ø Ustawy
Ø Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Ø Rozporządzenia i rozporządzenia z aktu ustawy
Ø Akty prawa miejscowego
Akty prawa powszechnie obowiązującego tworzą tzw. system źródeł prawa. System ten jest hierarchiczny co oznacza, że przepisy aktów niższego rzędu nie mogą być sprzeczne z przepisami aktów nadrzędnych.
Jedynie prawo powszechnie obowiązujące może stanowić podstawę decyzji dotyczących praw wolności i obowiązków obywateli oraz innych podmiotów prawnych.
Oprócz źródeł prawa powszechnie obowiązującego wyróżniamy tzw. akty prawa wewnętrznego np. uchwały rady ministrów, zarządzenia premiera i ministrów itp. Cechą aktów prawa wewnętrznego jest to że obowiązują tylko w obrębie organów podległych organowi, który wydał dany akt.
Str 11
Akty prawa wewnętrznego nie mogą rozstrzygać o prawach i obowiązkach obywatelskich. Nie mogą być podstawami decyzji dotyczących obywateli
Konstytucja jest podstawowym i najważniejszym prawem RP. O ile sama nie stanowi inaczej może być stosowana bezpośrednio. Konstytucja jest ustawą jednak ze różni się znacząco od innych ustaw ze względu na te różnice i rangę przepisów konst. nazwana jest ustawą zasadniczą.
Cechy wyróżniające konstytucje jako najwyższe źródło prawa w systemie:
...
pliki_fir