Taternik, 1990 nr 1.pdf

TATERNIK

1990

BIULETYN

Puchar Świata1989

Początki są zawsze trudne, nie brakowało też problemów

na rozbiegu tej wielkiej i bezprecedensowej imprezy Osta

tecznie jednak i organizatorzy, i zawodnicy uznali ją za peł

ny sukces i dobrą prognozę na przyszłość. W 7 spotkaniach

udział wzięli reprezentanci 23 narodowości, a zaintere

sowanie ze strony mediów i publiczności przerosło wszelkie

oczekiwania: widownia złożona z 8-12 tys. osób powtórzyła

się kilkakrotnie. Spotkania odbyły się kolejno w Leeds w

Wielkiej Brytanii (niedawno jeszcze reducie oporu przeciwko

zawodom wspinaczkowym), w La Riba w Hiszpanii, w

Bardonecchia we Włoszech, w Snowbird w USA, w Wielkim

Tyrnowie w Bułgarii, na Krymie w Związku Radzieckim i -

jako ostatnie - w Lyonie we Francji (17-19 listopada).

Konkurencje rozgrywane były w większości na sztucznych

ścianach, a trudności w kategorii panów zamykały się w

granicach 8a/8a+ (10-X zaś w kategorii pań - 7c/7c+ (9/9+).

Przebieg pierwszych spotkań wróżył niechybne zwy

cięstwo Francuzów, sprawy potoczyły się jednak inaczej.

Wśród panów na czoło wysunął się Brytyjczyk Simon

Nadin, przesuwając faworyta, Didiera Raboutou, na drugie

miejsce, i to z różnicą 23 punktów. Również w kon

frontacjach pań nastąpiły bolesne dla Francuzek porażki. W

Lyonie - "jaskini lwa" - pierwsze miejsce zajęła Lynn Hill,

druga była Włoszka Luisa lovane. W klasyfikacji generalnej

Francuzka Nanette Raybaud obroniła wprawdzie pierwsze

miejsce (132 p., Iovane 109 p.), jednakże jej rodaczki spadły

na miejsca 4 i (ex aequo) S. Ostatecznie lista mistrzów świata

ukształtowała się następująco (najpierw "trudność",

następnie "szybkość"):

Simon Nadin (GB) Nanette Raybaud <F)

Didier Raboutou (F) Luisa lovane (I)

Jcrry MofTat (GB) Rofayn Erbcsficld (USA)

Jcan-Baptistc Tribout (F) Corinnc Labrunc (F)

Jacky Godoffe (F) Isabcllc Dorsimond (B)

Alcksicj Czertów (SU) Natalia Kosmaczcwa (SU)

Andrzej Marcisz (P) Cl audi ne Trccourt (F)

Jeśli chodzi o osiągnięcia indywidualne, zawiedli ocze

kiwania tacy mistrzowie jak Edlinger czy Głowacz, nato

miast zdumiewającą trwałość formy demonstruje "weteran"

Jacky Godoffe. Największą niespodziankę całego turnieju

zgotował pochodzący z Manchesteru Simon Nadin (24),

który do rozgrywek wszedł jako outsider, nie był bowiem

szerzej znany nawet w Anglii. Natomiast bohaterką pucharu

stała się bez wątpienia Amerykanka Lynn Hill. Po zwycię

stwie w Monachium na wiosnę 1989 n, cudem wyszła ona z

życiem z 25-metrowego lotu w Buoux, zakończonego ude

rzeniem o ziemię. Stosunkowo szybko wyleczyła złamamia

i jeszcze szybciej wróciła do formy: w Snowbird zajęła

drugie miejsce, w Arco, Norymberdze i Lyonie była pierw

sza. Robert Renzler wyraził opinię, że jest ona w stanic za

grozić nawet mężczyznom, czego próbkę mieliśmy w super-

finale w Lyonie: panie startowały na tej samej drodze, co

panowie, i Lynn Hill osiągnęły trzeci wynik - po Nadinic i

Moffacie, a przed takimi asami, jak Tribout czy Głowacz.

Jeśli chodzi o Słowian, ciążą na nich wyraźnie lata

startów "na szybkość", a także brak sztucznych ścian, na

których mogliby trenować. W tej sytuacji za bardzo dobre

trzeba uznać miejsca zajęte przez Andrzeja Marcisza i Iwonę

Gronkiewicz-Marciszową, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę

warunki, w jakich muszą działać. Problemy szeroko rozu

mianego zaplecza nękają zresztą reprezentantów i innych

krajów, a większość organizacji lokalnych ogranicza się do

"moralnego" wspierania przedstawicieli. To m.in. sprawiło,

że kilku czołowych zawodników nie stawiło się w Jałcie, a

także droga podróż do Snowbird przerosła możliwości

niektórych.

(Omówienie opracowane z wykorzystaniem informacji

uzyskanych od Roberta Renzlera i Tomota Ćesena.)

J. Nyka

W pogoń za życiem

Sprawi "przywrócenia świetności" "Taternikowi" była

poruszana na ostatnim Walnym Zjeździe, przewija się też

często w listach do redakcji i w kontaktach z czytelnikami.

Zarząd PZA poświecił jej cześć jednego z jesiennych zeb

rań. Jak stwierdził prezes, Andrzej Paczkowski, wskutek

pogłębiających się opóźnień redakcyjno-wydawniczych,

główny - bo od dawna nie jedyny - organ polskiego alpiniz

mu stracił walory pisma informacyjnego, stając się kroniką

polskiego ruchu wysokogórskiego.

Nie widząc aktualnie możliwości powrotu do 4 czy 6

zeszytów rocznie, redaktor "Taternika" wysunął propozycję

podjęcia próby nawiązania do wzoru sprawdzonego od wielu

lat w Szwajcarii, gdzie "Les Alpcs" ukazują się jako 4 zeszy

ty kwartalne (łącznie ok. 240 stron) oraz 12 biuletynów mie

sięcznych pod tym samym tytułem po 50-60 stron każdy.

Podczas gdy kwartalniki przynoszą duże artykuły, a nie

kiedy są poświęcone poszczególnym tematom (ostatnio np.

lodowcom Alp Szwajcarskich), biuletyny wypełnia infor

macja bieżąca, w 2/3 typu organizacyjnego,

W przeniesieniu w skromne warunki polskie mogłoby to

oznaczać utrzymanie dwu zeszytów półrocznych "Tater

nika" w Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, a niezależnie

od tego wszczęcie wydawania - w miejsce dotychczasowych

powielaczowych biuletynów PZA ("ffinfor", "Zerwa", "Głos

Seniora") w miarę stałego, na razie dwumiesięcznego

pisemka, pod tytułem "Taternik - Biuletyn", drukowanego

i pod względem formy nawiązującego do "Taternika". W dal

-szej, a noże mig odległa perspekt yWe, trógłby się z

niego wyłonić dwumiesięczny "Taternik", w nowej

strukturze wydawniczej i odnowionej obsadzie personalnej.

Zarząd PZA przychylił się do tej propozycji, a realizacji

biuletynu i jego komercyjnej dystrybucji podjął się

Krzysztof Łoziński, doświadczony autor i wydawca, min.

właśnie "Zerwy".

Jest jednak pewien problem, to mianowicie, że "Biule

tynowi" przychodzi startować z ogólnokrajowej depresji

wydawniczej. Ceny papieru i druku (autorzy i redakcja pra

cują społecznie) są tak zawrotne, że koszt kilku kartek sięga

tysięcy złotych. Cena numeru, oczywiście, limituje zbyt, a z

kolei zbyt wyznacza nakład, który zwrotnie działa na cenę.

Toteż pierwsze numery traktujemy jak eksperyment -

redakcyjny i ekonomiczny, wierząc w to, że przynajmniej

1000 egzemplarzy znajdzie nabywców. Ażeby ich kręgu nie

ograniczyć do garstki aktywnych wspinaczy i wyprawo

wiczów, chcielibyśmy oferować treści interesujące dla

sympatyków gór w ogóle, a alpinizmu w szczególności

Zarząd PZA użycza "Biuletynowi" swojej firmy, powołał

też zespół redakcyjny w składzie: Irena Dębowska (sprawy

techniczne), Krystyna Palmowska, Władysław Janowski,

Marcin Kantecki, Rafał Kardas, Krzysztof Łoziński, Józef

Nyka (redaktor odpowiedzialny), oraz Ziemowit Wirski.

Wszystkie informacje są podpisywane bądź sygnowane, aby

wiadomo było, do kogo zgłaszać pretensje. Zespół bardzo

liczy na opinie i dezyderaty czytelników, a także na ich

bieżącą współpracę - w myśl zasady, że 5-wierszowa notatka

zaraz po zejściu ze ściany ma większą wartość, niż S stron

tekstu w dwa lata później.

Wszystko zmienia się na lepsze. Spróbujmy i my z wiarą

w powodzenie ruszyć - jak pisał (nie o nas) Renę Char -

"w pogoń za życiem, którego wyobrazić sobie jeszcze nic

można".

Józef Nyia

Polskie wyprawy jaskiniowe 1989

Z około 18 poważniejszych zagranicznych wyjazdów jas

kiniowych kilka przyniosło godne uwagi rezultaty Ładny

wynik osiągnęła wyprawa Speleoklubu Dąbrowa Górnicza,

którą kierował Włodzimierz Matejuk. Jej celem była jaski

nia Cul di Bove we włoskim masywie Malesę w Apeninach.

W trakcie działalności eksploracyjnej, podjętej od głębokości

-550 m, udało się dotrzeć do syfonu na głębokości -906 m.

Od strony koncepcyjnej była to kontynuacja eksploracji pro

blemu napoczętego przez gospodarzy W ten sposób uległa

odwróceniu sytuacja sprzed roku, kiedy to otwarty dużym

nakładem pracy dąbrowiaków meander w pobliskiej Pozzo

delia Neve na głębokości poniżej 800 metrów został "wy

kończony" przez Włochów rezultatem -1050 m.

W Leoganger Stcinbcrgc w Alpach Salzburskich w Austrii

nie uzyskano wprawdzie nowej spektakularnej deniwelacji,

jednak konsekwentna praca, włożona w rozpoznawanie

wielkiego systemu Nebelsbergkaru daje coraz ciekawsze

rezultaty. Zimowy szturm od dołu przez Lamprechtsofen -

"najwyższa* i jedną z najtrudniejszych jaskiń świata -

utrudniony był przez permanentne odwilże. Mimo to od

kryto w kilku ciągach ok. 2500 m korytarzy Działalność

zahamował ostatecznie wielki przybór wody który oddał na

okres pięciu dni jeden z zespołów. Centralną wyprawą KTJ

PZA kierował Andrzej Ciszewski. Latem 1989 r. ekipa K.KTJ

pod tym samym kierownictwem pracowała "od góry", pró

bując dołączyć do Lamprechlsofen głębokie jaskinie, leżące

wysoko w karze. Wynikiem jest imponująca sama ok. 5000

m nowych korytarzy W Vogelschacht (-761 m)

wyeksplorowano ok. 1300 m. nowego terenu, odnajdując ciąg

wiodący na północ, w kierunku Lamprechtsofen, w którym

osiągnięto głębokość -561 m. W Yerlorenenweghtihle

(eksploracja KKT) z 1986 r, głębokość -S'2 m) posunięto

ste w tym samym kierunku około 350 m. (w linii prostej),

odkrywając około 2200 rru, w tym 800 metrów studni.

Natomiast w nowo odkrytej jaskini oznaczonej symbolem

N-170 dotarto do głębokości 46S m. (problem pozostaje

otwarty). Kolejnym krokiem będzie trwająca aktualnie

wyprawa centralna.

"Zaliczką" na przyszły świetny wynik można nazwać

-429 m. w jaskini oznaczonej roboczo G-13 w Picos de

Europa w Hiszpanii. Zespół sekcji grotołazów KW Wrocław

pod kierownictwem Witolda Jnkieli eksplorował ją od

otworu, zlokalizowanego w latach poprzednich przez

gliwiczan. Na głębokości ok. 3*0 m miał miejsce wypadek

Wiesława Śmigielskiego, któremu krajowe media nadały

przesadny rozgłos. Dwunastometrowy lot zakończył się

stosunkowo szczęśliwie, był Jednak powodem sporej akcji

ratunkowej. Przyhamowała ona pomyślnie rozwijającą się

eksploracją, której wynik jest mimo to bardzo interesujący

Czekamy na kontynuacją!

Warte uwagi rezultaty eksploracyjne uzyskała także eki

pa z Żagania w austriackim masywie Tennengebirge (kie

rownik Edward Kąsek). Przejścia jaskiń już znanych

cieszyły się mniejszym powodzeniem. Wspomnieć można o

pierwszym polskim zejścia do dna Jaskini Kijowskiej,

dokonanym przez wyprawę KKS pod kierownictwem

Ireneusza Szczygła (Pasmo Zerawszańskie, ZSRR, -990 m)

Z Tatr zasługują na uwagę dalsze postępy w eksploracji

Śnieżnej Studni, w której nowa głębokość, -693 m, daje

deniwelację 730 m. Interesujący jest ciąg prowadzący pod

Kopę Kondracką. Kolejne odkrycia meldowane są też z

jaskiń Koziej i Wielkiej Śnieżnej (ciekawe wyniki

wspinaczek w Jaskini nad Kotlinami).

Rafał M.

Ktrdtś

Wielkie góry 1989

Jeszcze nie czas na pełne podsumowanie minionego roku

w Himalajach i Karakorum, jedno jest wszakże pewne, że

był to rok uderzających kontrastów. Z jednej strony liczne

przegrane - w Karakorum sukces odnosiła co czwarta wy

prawa, a K2 już trzeci rok nie miał żadnego wejścia. Z dru

giej strony wydarzenia i tendencjo o prawdziwie przełomo

wym znaczeniu. Przez Nepal wiosną i jesienią przewinęło

się bez mała 100 wypraw, przez góry Pakistanu - 43 (w sto

sunku do roku 1988 spadek o 23%), przez Indie - 200, z tego

120 krajowych. Z Chin mamy meldunki o ok. 40 wypra

wach - aż 11 atakowało Byerflst, lecz żadna nie doszła do

szczytu.

Z zimy 1988-89 poza rewelacyjnym wejściem Krzysztofa

Wielickiego na Lhotse w dniu 31 grudnia (szczegóły w

"Gościńcu"), odnotować trzeba pierwsze przejście 1200-

metrowej skalnej zerwy Tawoche (6501 m), dokonane w 8

1/2 dnia przez Amerykanów Jcffa Lowe i Johna Roskelleya

(UIA A VII, A3, szczyt 15 lutego).

Himalajską wiosnę zdominowały dwa kontrastujące ze

sobą wydarzenia ("Gościniec" 9/1989): samotne przejście

północnej ściany Jancu (7710 m). dokonane on sight w 24-

godzinnej wspinaczce przez fenomenalnego Słoweńca,

Tomota Ćesena (27 i 28 kwietnia) oraz podwójne trawer

sowanie (z tlenem) 4 szczytów Kangehendzbngi (8586 m),

zrealizowane przez wyprawę radziecką pod wodzą Eduarda

Mysłowskiego. Wszyscy uczestnicy 22-osobowego zespołu

wchodzili (z tlenem lub bez) na 8,5 tysięczne szczyty

łącznie stając na nich 85 razy ! Wyprawa ta unaoczniła

nam, do czego jest zdolny wyselekcjonowany team, i co nas

jeszcze w Himalajach czeka w ciągu najbliższych laL Dotąd

niezauważone pozostaje samotne przejście ściany "Hongo"

szczytu Kwasgde (Alan Kearney, 4 dni).

Jeśli chodzi o Pakistan, udanych wejść na wyższe szczy

ty było mato (na Nanga Parbat IX wiele natomiast działo się

na skalnych ścianach nad Baltoro i Biafo. Hiszpanie i Niemcy

poprowadzili nowe drogi na Trango Tower. Szczególny

rozgłos zyskała sobie ekipa Wolfganga Guilicba (droga na

lewo od Jugosłowian), trzeba jednak stwierdzić, że styl jej

przejścia zuac • c ustępuje temu, co latem 1988 zaprezen

tował Wojtek Kurtyka. Zjawiskiem nowym były wejścia na

szczyty niższe niż 6000 m, nie wymagające opłat ani poz

woleń, ale też wymykające się wszelkiej ewidencji. Popro

wadzono na nie co najmniej tuzin nowych dróg, szczyty

określając często jako "E 5999 m". Jedną z najciekawszych

zrealizował amerykański skałkowiec James Bcycr, który w

czerwcu w rejonie Baltoro Cathedra! poprowadził samotnie

54-wydągową drogę sklasyfikowaną VTL 51 Od, A4+ (3

wyciągi poręczowania, 9 dni wspinaczki w stylu alpejskim).

Miło nam, iż wiadomość o tym rewelacyjnym przejściu

możemy ogłosić jako pierwsi. I jeszcze jedno wydarzenie z

Karakorum, nieudane, lecz warte wzmianki: japoński atak

na Gasherbrum I (8068 m), podjęty po raz pierwszy od

s;- ony chińskiej i połączony z cennym rekonesansem rejonu.

W indyjskiej części Himalajów Koreańczycy powtórzyli

szkocką drogę na Bhagirathi III (6454 m), zaś Anglicy

dokonali pierwszego legalnego wejścia na słynny Hagshu

(6440 m).

fe.

MAKALU

ciekawostką była wyprawa na Kun, zorganizowana przez

Komisję Wypraw UIAA, z zespołem mówiącym 18 języ

kami.

Główny sukces sezonu jesiennego to trawersowanie

Makalu (8463 m) przez ścianę południową (II przejście) i

drogę normalną, od ok. 7200 m dokonane samotnie przez

Francuza Pierre Beghina (UIAA V i V+ jeszcze na wysokoś

ci 8000 m, szczyt 6 października). Jeśli chodzi o eksplorację,

jesień również należała do Jugosłowian. Franc Puśnik po

prowadził wyprawę, która jako pierwsza przeszła połud

niową ścianę Gangapurny (7455 m) w śmiałym dwudnio

wym ataku. Tone Skarja kierował równie owocną wyprawą

na Shishapangma (8027 m). Rozwiązała ona znany problem

centralnego filara południowo - zachodniej ściany, dokonała

też wejścia na dziewiczy Nyanang Ri (7071 m) w połud

niowej grani masywu. Dwójkowy atak jugosłowiański na

północno - zachodnią ścianę Arna Dablam załamał się w

niepogodzie.

Polskim sukcesem roku jest niewątpliwie piąty ośmio-

tysięcznik Wandy Rutkiewicz, Gasberbrum II (8035 m\

zdobyty wraz z Angielką Rhoną Lampard - "na pełnym

luzie". Było jeszcze polskie wejście na Everest kuluarem

Hornbcina (Eugeniusz Chrobak i Andrzej Marciniak, 24 ma

ja), zakończone jednak największym dramatem w historii

polskich wypraw - katastrofą na Lho La (6026 m), w której

śmierć ponieśli nasi niezapomniani koledzy i przyjaciele,

Eugeniusz Chrobak, Zygmunt A. Heinrich, Mirosław Dąsał,

Mirosław Gardzielewski i Wacław Otręba. Jak gdyby

nieszczęścia nie było dosyć, jesień przyniosła nam jeszcze

jeden cios: na południowej ścianie Lhotse zginął aktualnie

najlepszy z himalaistów polskich i niekwestionowany as

alpinizmu światowego, Jerzy Kukuczka. Tragedie te skłania

ją nic tylko do osobistej refleksji, ale i do zadumy nad naszą

dalszą drogą ku najwyższym szczytom.

Gwoździem sezonu w Garhwalu - wiadomość

również dotąd w świecie nie publikowana - było przejście

znanej z polskich prób skalnej ściany południowo zachodniej

Bhagirathi II (6512 m), dokonane w ciągu jednego dnia - po

częściowym zaporęczowaniu - przez Franca Kneza z

małżonką (4 wyciągi VII, miejsca VIII). Nie udał się

zamiar zdobycia ostatnich w Indiach dziewiczych

siedmiotysięczników (Chong Kudman I i 11, 7071 i 7004 m),

Józef Nyka

Wołodia,tylko trzy pytania

W grudniu bawił w Polsce Władimir S. Bałybierdin (39),

współautor nowych dróg na południowych ścianach Pika

Kommunizma (1981, VI) oraz Everestu (1982, bez tlenu)

oraz uczestnik trawersowania czterech szczytów Kangchen-

dzongi (1989), a także pierwszy w zimie zdobywca Pika

Kommunizma (1986) i Pika Lenina (7134 m). Przepro

wadziliśmy z nim błyskawiczną rozmowę.

T.: Jesteś długoletnim działaczem w środowisku

leningradzkim. Nie ma ono w pobliżu większych gór,

ale na mapie alpinizmu radzieckiego zajmuje ważna

pozycję. Czy tak ?

W.B.: Można tak powiedzieć. Nasze środowisko skupia

ok. 2000 aktywnych alpinistów, a o jego aktywności świad

czy m.in. to, że działa tu już kilkanaście kooperatyw gór

skich, pozwalających nam samodzielnie planować działal

ność, a także zarabiać na nią pieniądze, np. poprzez roboty

wysokościowe. Można w uproszczeniu przyjąć, że o ile we

wspinaniu technicznym rej wodzą kluby z obszaru Rosji, a

centrum alpinizmu wysokościowego stanowi Ałma Ata,

Leningrad od lat zajmuje czołową pozycję w alpinizmie

zimowym. Mamy najlepsze chyba przejścia w Kaukazie, a

także w Pamirze. Czysto leningradzkim osiągnięciem było

w r. 1986 pierwsze zimowe wejście na Pik Korżeniewskoj.

T.: Jakie wobec tego są wasze najbliższe plany ?

W.B.: Oczywiście, także związane z sezonem zimowym.

Już za parę tygodni wyjeżdżamy w Tien-szan, by tam

wespół z większą grupą kolegów z Ałma-Aty zaatakować

po raz pierwszy zimą drugi co do wysokości siedmio

tysięcznik ZSRR, Pik Pobiedy (7439 m). Całością będzie

kierował Waleri Chriszczaty, ja będę szefem grupy lenin-

gradzkicj. Wejście planujemy z lodowca Inylczek Południo

wy, drogą "Spartaka" z r. 1956. Wyprawa będzie bardzo

silna, złożona z ponad 30 osób. Obiecuję wam szybką

informację o wyniku naszej próby.

T.: A wasze plany himalajskie ?

W.B.: Owszem, są i Himalaje. Na wiosnę 1990 przepro

wadzimy rekonesans pod Lhotse. Wyprawę na południową

ścianę tego szczytu zaplanowaliśmy na wiosnę 1991 roku. Po

jesieni 1990 będzie to już druga wyprawa radziecka od tej

strony, ale nie ma dla nas znaczenia, czy zastaniemy ścianę

zdobytą, czy też nic. Chcemy wejść na Lhotse, zaś wybór

drogi narzucony został przez prozaiczny problem pozwo

lenia. Lodowiec Khumbu ma kolejkę ustaloną już na kilka

lat. Po tej stronie szczytu znajdziemy się zresztą jesienią

1991 roku, kiedy chcielibyśmy zrobić trawers Lhotse - Eve¬

rest Jeśli nic nam nie popsuje szyków, będzie to radziecka

jesień w Himalajach: także inne kluby i środowiska zaplano

wały wyprawy na ośmiotysięczniki. Obie nasze leningradz-

kie wyprawy będą liczyły po ok. 10 uczestników. Chciał

bym wyrazić nadzieję, że dopisze nam pogoda - i szczęście.

Rozmawiał:

/. Nyka

„Czarna seria" w Tatrach Polskich

Najstarsi ratownicy tatrzańscy nie pamiętają w Ta

trach Polskich tak tragicznego ciągu wypadków, jak ten,

który miał miejsce na przełomie roku. W ostatnich

dniach grudnia i na samym początku stycznia śmierć po

niosło 10 osób, w tym - na Koszystej - 9-letni chłopiec.

Przyczyną były warunki pogodowe i śniegowe, które

specjaliści określają mianem „szklane góry". Po blisko

10-dntowym ociepleniu w drugiej dekadzie grudnia,

mróz skuł Tatry i słońce świeciło przez kilkanaście dni

bez przerwy. Ponieważ w tej sytuacji w Tatrach nie mo

żna było jeździe na nartach, większość narciarzy upra

wiała turystykę pieszą. Wyjątek stanowił co prawda sam

kocioł w Dolinie Gąsienicowej, jednakże i tu śniegu

było tak mało, ze wyciągów nie uruchamiano. Dla niew

tajemniczonych. Tatry z daleka wyglądały jak jesienne:

wolne od śniegu soczki, tu i tam niewielkie płaty firnu i

- sionce. Prawdą jest, że były to warunki wspaniale, jed

nakże tylko dla osób umiejących posługiwać się czeka

nem, rakami i liną.

Trudno analizować wypadki turystyczne. Większość z

nich zdarzyła się dlatego, że ludzie nie mieli odpowied

niego ekwipunku, nie znali Tatr zimą, a ich czujność

osłabiła piękna słoneczna pogoda. Ale wystarczał jeden

nieostrożny krok w .adidasach" na olodzonym podłożu

i śmigłowiec GOPR zwoził z gór kolejne zwłoki. Wśród

owych tragedii było kilka takich, które można zakwalifi

kować jako wypadki z pogranicza turystyki i taterni

ctwa: na grani Giewontu, w Żlebie Mnichowym, na Mie

dzianem, na Swinicy Charakterystyczne, że ofiarami

wszystkich padli ludzie młodzi, o stosunkowo niewiel

kim doświadczeniu, zwłaszcza zimowym. Członkami

K W w Zakopanem byli też dwaj młodzieńcy, którzy kil

kanaście dni wcześniej pobłądzili na grani Tatr Zachod

nich, a jeden z nich zmarł z wychłodzenia, zanim nade

szła Horska Służba. Tak więc łączna liczba polskich

ofiar grudnia i początku stycznia wynosi 11.

A warunki wspinaczkowe od ok. 20 grudnia aż do

końca pierwszej dekady stycznia były wręcz znakomite,

chociaż w wielu ścianach z powodu znacznych ilości lodu

- nie aż tak „ulgowe", jakby to się mogło z pozoru wyda

wać. Z informacji, które docierały na Halę Gąsienicową

wynika, że ruch w rejonie Morskiego Oka i Doliny Pię

ciu Stawów Polskich był raczej niewielki, a sportowy

prym wodziła tam „pierwsza dama polskiego taterni

ctwa" (nie mylić z alpinizmem!), Ola Tomkowicz.

Na Hali Gąsienicowej naliczyłem przed Sylwestrem z

pół setki wspinaczy, wyposażonych w najnowocześniej

sze przyrządy do dziabania lodu. Ale rejestr wyjść w

„Betlejemce" odnotował zaledwie kilka przejść nieco

większych dróg, takich jak północno-wschodnia ściana

Świnicy czy wschodnia Kościelca, i to w wykonaniu ta

kich „prężnych, młodych i na dorobku" taterników, jak

Wolf, Skorek czy Panufnik. Wpisów w odpowiedniej

książce w „Murowańcu" nic było wcale, jeżeli nie liczyć

moich własnych. Może więc i ja winienem zaliczyć się do

młodych?...

Andrzej Skłodowski

CZESŁAW ŁAPIŃSKI 1912-1989

Zegnał nas zwykle na werandzie schroniska, a zza okien

uśmiechały się Rysy, Mnich, Mięguszowieckie. Tym razem

nam przyszło pożegnać jago - w słoneczny letni dzień, na

Rakowickim Cmentarzu. "Odlatują ostatnie tatrzańskie

orły-', powiedział w pięknym wspomnieniu Artur Prosa-

łowski, jeden z tych, którzy uczyli się od Czesława schronis

kowego rzemiosła i - miłości do Tatr. Przygoda ze skałą

zaczęła się jeszcze przed rokiem 1930, w Tatrach i skałkach

Jury. Wraz z Kazimierzem Paszuchą tworzył najbardziej

przebojowa z dwójek. Zostały po nich dziesiątki dróg, a ich

środek 7Cr-metrowej ściany Sokolicy stanowił - jak pisze

Krzysztof Baran - "przez długie lata rekord trudności

hakowych w skałkach".

Wraz l paroma kolegami sformował zwartą grupę, w

latach wojny nazwaną Pokutnikami. Wydawany w Krakowie

w latach 1944-48 "Pokutnik" był ich organem i dziełem.

W Tatrach wspinał się miedzy Halą i Doliną Kieżmar

ską (np. IB przejście Komina Stanisławskego na Małym

Kieżmarskim w raks 1937, nowa droga na Niżni Barani

Zwornik, 1939), najchętniej jednak w obrębie górnych odnóg

Doliny Białki. Opracowaną w skałkach hakówkę przenieśli

Łapiński i Paszuchą w Tatry, gdzie rozwiązali kolejno trzy

dotąd "niemożliwe" problemy: wschodnią ścianę Mnicha,

07 lipca 1942), środek ściany Kazalnicy (3! sierpnia 1942) i

środkowy komin Galerii Gankowej (we wrześniu 1944). Nie

brakowało innych, głośnych później dróg, jak wschodnia

ściana Mniszka (1943), Filar Mięguszowieckiego w jeden

dzień (1946), były też pierwsze przejścia zimowe. W r.1947

Łapiński i Paszuchą wspinali się w Alpach, gdzie zrobili

jednio z wcześniejszych powtórzeń słynnej wówczas pół

nocnej ściany Petit Dru.

Był długoletnim ratownikiem Grupy Tatrzańskiej GOPR.

Od r. 194S cała turystyczna Polska znała go przede wszyst

kim jako szefa schroniska nad Morskim Okiem, w którym

gazdował z nieodttępaą Dziunią u boku.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: