Młody Technik-2000_Układ przeciwblokujący hamulce ABS.pdf

Młody Technik Układ przeciwblokujący hamulce ABS Maj 2001

Trzy litery ABS ostatnio zrobiły karierę w publikacjach z zakresu motoryzacji. Spotyka się je

bardzo często i można odnieść wrażenie, że to panaceum na wszelkie kłopoty związane z

prowadzeniem pojazdu. ABS jest skrótem literowym nazw; Anti-lock Brake System, i Anti

Blocking System. Oznacza system zapobiegający blokowaniu kół podczas zbyt intensywnego

hamowania.

Aby przedstawić układ ABS trzeba rozpocząć od układu hamulcowego w ogóle. Umożliwia

on zmniejszenie prędkości jazdy oraz zatrzymanie pojazdu w określonym miejscu. Hamulce

służą też do unieruchomienia pojazdu pozostawionego na postoju. Ostatnią z wymienionych

funkcji w samochodach osobowych zazwyczaj spełnia tzw. hamulec pomocniczy, często

nazywany ręcznym (chociaż nie jest to regułą), gdyż jest uruchamiany dźwignią, która za

pośrednictwem cięgien powoduje zadziałanie mechanizmów bębnowych lub tarczowych.

Inaczej niż hamulec pomocniczy działa hamulec główny, nazywany zasadniczym. Jest

uruchamiany nożnie, a czynnikiem powodującym zadziałanie mechanizmów hamulcowych

przy kołach jezdnych jest płyn hamulcowy popularnie nazywany hydrolem. Płyn ten znajduje

się w przewodach biegnących od pompy hamulcowej, połączonej z pedałem hamulca, do

cylinderków znajdujących się przy mechanizmach każdego z kół jezdnych. W celu

zmniejszenia ryzyka powstałego w związku z nieszczelnością przewodów, od 1970 r.

wprowadzono normy bezpieczeństwa wymagające stosowanie układów hamulcowych o co

najmniej dwóch niezależnych obwodach.

Wiemy już jak sterowane są hamulce, czyli mechanizmy hamulcowe przy kołach jezdnych.

Warto teraz przypomnieć, że zasada działania tych mechanizmów polega na wykorzystaniu

zjawiska tarcia między dociskanymi elementami, np. szczęki hamulcowe dociskane są do

bębnów hamulcowych obracających się razem z kołem jezdnym.

Kierowca naciskając pedał hamulca powoduje dociśnięcie do siebie elementów mechanizmów

hamulcowych i jeśli siła hamowania tych mechanizmów będzie większa niż siła tarcia opony

o nawierzchnię, nastąpi zablokowanie kół jezdnych, one przestaną obracać się.

Poślizg zablokowanych kół jest bardzo niekorzystny, nie tylko wydłuża drogę hamowania, ale

i stwarza ryzyko utraty zamierzonego kierunku jazdy. W takich sytuacjach samochód nie

reaguje na ruchy kierownicą i ślizga się na zablokowanych kołach w kierunku wypadkowej sił

działających na jego środek masy.

Doświadczeni kierowcy, broniąc się przed zablokowaniem kół, stosują metodę tzw.

pulsacyjnego hamowania, polegającą na cyklicznym nacisku pedału hamulca bez

przetrzymywania go po naciśnięciu. Jednak warunki, w jakich porusza się samochód są

bardzo zróżnicowane; różny stan nawierzchni, różne obciążenie pojazdu i różne sytuacje

drogowe. Zachowanie się wszystkich hamowanych kół jest więc bardzo trudne do

opanowania przez kierowcę. Poza tym mniej doświadczeni kierowcy w groźnych sytuacjach

reagują przez wciśnięcie pedału do "deski" i utrzymywanie go aż ... do wystąpienia wypadku.

Wciśnięcie pedału do końca jest ułatwione dlatego, że układ hamulcowy wyposażono w

urządzenie wspomagające.

Zapobiegając wyżej wymienionym zjawiskom, do układu hydraulicznego ze wspomaganiem

dodano urządzenie ABS. Przy każdym kole jezdnym umieszczono czujnik elektroniczny,

który zbiera sygnały dotyczące prędkości obrotowej koła. Informacje te przekazywane są do

komputera sterującego i tam analizowane. Gdy koło zatrzyma się, komputer powoduje, że w

tym momencie otwiera się zawór umiejscowiony przy pompie hamulcowej, zmniejszone

zostaje ciśnienie płynu w układzie i tym samym zwolniony docisk okładzin ciernych do tarczy

lub bębna hamulcowego - na moment zanika więc siła hamowania i koło zaczyna się obracać.

Proces zwalniania i dociskania okładzin ciernych odbywa się wielokrotnie, nawet do około 10

razy w ciągu jednej sekundy, trwa dopóki kierowca nie zwolni pedału hamulca lub do

zatrzymania się samochodu. Awaria układu ABS sygnalizowana jest kontrolką na desce

rozdzielczej a jego działanie pulsowaniem pedału hamulca w czasie naciskania.

System ABS sprawia, że każde koło jezdne sterowane jest oddzielnie. Oznacza to możliwość

bezpiecznego hamowania na przykład prawymi kołami po betonie o dużym współczynniku

przyczepności, a lewymi po lodzie. W takich warunkach naciśnięcie pedału hamulca nie

spowoduje zablokowania kół i w wyniku tego obrócenie się samochodu. Wymagania takie

zawarte są w normach europejskich dopuszczających pojazdy do ruchu. Wymagania dotyczą

pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3500 kg, które muszą być wyposażone

w skutecznie działający układ ABS.

Zadaniem ABS jest nie tylko zmniejszenie długości drogi hamowania lecz przede wszystkim

utrzymanie kierowalności i stabilności ruchu hamowanego pojazdu. Pamiętać jednak należy,

że skuteczność działania ABS jest ograniczona. Na przykład nie wolno zbyt intensywnie

hamować na łuku drogi, gdy jedziemy z nadmierną prędkością. Wiedzieć też trzeba, że układ

ABS nie skróci nam w sposób "cudowny" drogi hamowania na śliskiej nawierzchni, raczej

pomoże ominąć przeszkodę.

Nowoczesne układy ABS współpracują z systemami; ASR (Antriebs Schlupf Regelung) -

zapobiegającym zerwaniu przyczepności kół napędowych przy ruszaniu z miejsca lub

przyspieszaniu oraz ESP (Electronic Stability Program) - kontrolującym stateczność pojazdu

w kierunku poprzecznym i stabilizującym tor jazdy.

Układy zapobiegające blokowaniu kół podczas hamowania nie są nowym wynalazkiem.

Pierwsze pomysły ich opracowania pochodzą z lat 20. ubiegłego wieku, a w 1948 r. ABS

zastosowano w samolotach. Nie były to jednak dojrzałe pomysły i dopiero pojawienie się

elektronicznych systemów sterujących zapoczątkowało szybki rozwój ABS. Pierwszy na

świecie system ABS z przeznaczeniem do samochodów osobowych wszedł do produkcji

seryjnej w 1978 r. - jego twórcą była firma Bosch, dzisiaj największy dostawca tych systemów

na świecie.

Zdzisław Podbielski

fot. Bosch i Fiat

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: