Czynności prawne
Czynności prawne są instrumentami, za pomocą których podmiot stosunku cywilnoprawnego może, w granicach obowiązującego prawa, kształtować te stosunki.
Panuje pełna swoboda co dany podmiot ma zamiar zrobić. Od tej zasady stosuje się wyjątki gdy wola podmiotu jest ograniczona, bądź wyłączona.
Czynność prawną można zdefiniować jako stan faktyczny, w którego skład wchodzi przynajmniej jedno oświadczenie woli, które będzie zmierzać do zniesienia, zmiany lub powstania stosunku prawnego i z którym to stanem faktycznym ustawa będzie wiązać skutki nie tylko wyrażone w tym oświadczeniu woli, ale również będzie wiązać skutki wynikające z przepisów prawa, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów. np: umowa kupna - sprzedaży
Oświadczenie woli :
W rozumieniu prawa cywilnego to taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wykonania skutku prawnego. Przez oświadczenie woli rozumie się także taki przejaw woli, którego celem nie jest podanie do wiadomości tej woli drugiej osobie.
Oświadczenie woli nie musi być wyrażone słowami, ale może być wyrażone każdym zachowaniem. Może być to zachowanie polegające na działaniu jak i na zaniechaniu. Chodzi o to by zostały spełnione trzy warunki :
1. Oświadczenie musi być zrozumiałe.
2. Musi być swobodne, nie będące następstwem przymusu fizycznego.
3. Musi być złożone na serio.
Podział czynności prawnych : kryterium : Czy do dokonania danej czynności prawnej wystarczy oświadczenie woli jednej tylko strony, czy też potrzeba woli dwu lub więcej stron.
· czynności prawne jednostronne : testament, porzucenie rzeczy, wypowiedzenie stosunku prawnego
· czynności prawne dwustronne : umowy sprzedaży, najmu, itp
· uchwały : nie obowiązuje zasada zgodnych oświadczeń woli uczestników danej czynności prawnej, ale zasadą jest, że zastępuje się jednomyślność wolą większości.
Inny podział:
· czynności rozporządzające : taka czynność prawna, której celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie, albo zniesienie prawa majątkowego. Rozporządzenie dotyczy więc już istniejącego prawa majątkowego. np: zbycie spadku, obciążenie prawa majątkowego, zwolnienie z długu.
· czynności zobowiązujące : taka czynność, która powiększa pasywa podmiotu dokonującego danej czynności. Polega ona na tym że podmiot ten zobowiązuje się wobec innego podmiotu do świadczenia. np; umowa najmu (po stronie najemcy).
· czynności przyczynowe (kauzalne).
· czynności abstrakcyjne.
Składanie oświadczenia woli :
Regułą polskiego prawa cywilnego jest tutaj dowolność. Milczenie nie jest oświadczeniem woli. Bierne zachowanie może być oświadczeniem woli, jeżeli ustawa to przewiduje.
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. ( Teoria doręczenia ) np: list polecony.
Wykładnie oświadczeń woli :
Oświadczenie woli należy tłumaczyć tak jak tego wymagają ze względu na okoliczności przepisy prawa, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Przy umowach, interpretując oświadczenie woli, należy wziąć pod uwagę cel i zgodny zamiar stron. Istnieją jednak pewne zasady wykształcone przez orzecznictwo sądowe :
1. Przy oświadczeniach woli bez adresata na pierwszy plan wysuwa się element woli, jeżeli nie zostają w ten sposób narażone na szwank interesy osób trzecich.
2. Przy oświadczeniach woli składanych innej osobie należy mieć na uwadze sytuację adresata i uwzględniać taki sens oświadczenia jaki był lub powinien być dostępny adresatowi.
3. Przy umowach bada się cel umowy, rozumiany jako najszerzej pojęty cel społeczno gospodarczy danej konkretnej osoby.
Zawieranie umów :
Istotnym elementem umowy jest zgodność oświadczeń woli, przy czym chodzi tu o zgodność przejawów woli a nie zgodność woli wewnętrznej.
Brak zgodności może polegać na :
(1) nieporozumieniu
(2) wadach oświadczenia woli
(1) dzielimy na:
- nieporozumienia jawne
- nieporozumienia ukryte
Nieporozumienie nie jest błędem. Błąd jest to element wad oświadczenia woli.
Sposoby zawierania umów :
(1) Rokowania : polegają na tym, że strony kolejno uzgadniają poszczególne postanowienia przyszłej umowy. Przedmiotem rokowań są : elementy przedmiotowo istotne, czyli takie bez których umowa nie może dojść do skutku i wszystkie postanowienia, które jedna ze stron uczyniła przedmiotem rokowań. Umowa dochodzi do skutku jeżeli obie ze stron dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień objętych rokowaniami.
(2) Punktacja : polega na tym, że strony ustalają poszczególne elementy mającej ich łączyć czynności prawnej, przy czym każde ustalone elementy są kolejno podpisywane i uważa się że w ustalonych elementach umowa jest już zawarta. Nie jest to system przewidziany w kodeksie cywilnym.
(3) Oferta i jej przyjęcie : Przez ofertę rozumie się oświadczenie woli jednej strony skierowanej do drugiej, która zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia. Ogłoszenia, cenniki, reklamy i inne informacje skierowane albo do ogółu, albo do poszczególnych osób poczytuje się, w razie wątpliwości, nie za ofertę ale za zaproszenie do rozpoczęcia rokowań. Za ofertę należy uznać taką sytuację, gdy nastąpiło wystawienie rzeczy w miejscu publicznym na widok publiczny z określeniem ceny. Oferta musi precyzować istotne postanowienia umowy !!!
Czas obowiązywania oferty :
· może być określony w ofercie
· jeżeli oferta została złożona w obecności oferenta lub za pośrednictwem szybkich środków komunikacji ( telefon ), wtedy odpowiedź musi być złożona niezwłocznie.
· we wszystkich innych przypadkach oferta przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Oferta może wywołać zawarcie umowy bez oświadczenia woli jeżeli:
· wykonanie świadczenia zawartego w ofercie jest uznane za zawarcie umowy.
· adresat-oferent nie ma prawa odrzucenia umowy (tzw. umowy o charakterze masowym )
Formy czynności prawnej
1. Forma pod rygorem nieważności :
Zgodnie z K.C. jeżeli w ustawie przewidziana jest forma szczególna, to ma ona charakter rygoru nieważności tylko i wyłącznie wtedy jeżeli przepis tak stanowił będzie. Czyli musi być napisane wprost: czynność prawna musi być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
· w spółce z.o.o można zbyć udziały w formie pisemnej, pod rygorem nieważności ;
· zbycie nieruchomości winno wyć dokonane w formie aktu notarialnego (nieważność wynika z przepisu) ;
· w umowie spółki, jeżeli znajduje się paragraf, że zmiany mają być dokonywane w formie pisemnej, to inna forma znajduje się pod rygorem nieważności ;
2. Forma dla celów dowodowych :
Przez tę formę, rozumie się, formę pisemną jeżeli jej nie zachowanie nie pociąga za sobą nieważności czynności prawnej lecz ogranicza możność, w razie zaistniałego sporu, skorzystania z niektórych środków dowodowych. Ta forma może również wynikać z treści ustawy albo z woli stron:
· art. 75 K.C.: Dla celów dowodowych forma pisemna jest zawsze wtedy jeżeli strony chcą dokonać czynności prawnej rozporządzającej lub zobowiązującej jeżeli wartość tej czynności przekracza 20 mln.
· jeżeli strony nie zastrzegły innego skutku to domniemywa się, że ma to być skutek dla celów dowodowych.
3. Forma ad eventum (?):
Polega na tym, że ustawa uzależnia wywołanie przez czynność prawną niektórych skutków od zachowania formy szczególnej tzn. mimo nie zachowania formy czynność prawna będzie ważna tyle tylko, że wywoła pewne skutki prawne ale nie wszystkie ( te, dla których forma szczególna nie została zastrzeżona ). - zbycie nieruchomości razem z inwentarzem ;
Wady oświadczenia woli :
Przez wady oświadczenia woli rozumie się nieprawidłowość która zaszła w toku tego procesu. Wada może ona dotyczyć :
· samego aktu powzięcia woli
· przejawu aktu woli na zewnątrz
(1) Brak świadomego i swobodnego podjęcia decyzji.
(2) Pozorność.
(3) Błąd.
(4) Groźba.
(1) i (4) te wady polegają na wadliwym funkcjonowaniu mechanizmu
woli.
(2) polega na nie zgodności pomiędzy aktem woli a jej przejawem.
(3) polega albo na wadliwym działaniu samej woli, czyli na wadliwym powzięciu woli - błąd sensu stricto, albo może polegać na nie zgodności aktu wewnętrznego z jego przejawem na zewnątrz.
(1) polega na anormalnym stanie psychicznym, który wyłącza świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Jej skutkiem jest nieważność oświadczenia woli. Ten stan psychiczny może być wywołany :
· chorobą psychiczną ;
· oświadczenie woli dokonane pod wpływem narkozy ;
· uwiąd starczy ;
(2) oświadczenie jest pozorne jeżeli zostaje złożone drugiej stronie, za jej zgodą, dla pozoru. tzn. , że strony są zgodne co do tego, że to oświadczenie woli albo nie ma wywołać żadnych skutków prawnych, albo ma wywołać inne skutki niż te, które strony wyraziły w danej czynności prawnej.
· gdy dokonujemy czynności by nie wywołać żadnego skutku - pozorność zwykła. Takie oświadczenie jest nieważne bezwzględnie.
· jeżeli chcemy wywołać inny skutek niż ten zamierzony - pozorność kwalifikowana. Ważność tej czynności określa się wg. właściwości danej czynności.
(3) Błąd - mylne wyobrażenie osoby składającej oświadczenie woli o rzeczywistym stanie rzeczy, jeżeli to mylne wyobrażenie stało się przyczyną sprawczą oświadczenia woli. - mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli.
K.C. odróżnia błędy dotyczące czynności prawnej od błędów, które nie dotyczą czynności prawnej.
Dla skutków uchylenia się od błędnego oświadczenia woli istotne znaczenie ma błąd dot. czyn. prawnej .
Skutkiem prawnym błędu (prawie doniosłego) jest uprawnienie strony, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem błędu do uchylenia się od skutków prawnych swego oświadczenia woli.
(4) Groźba. Wg. K.C. o groźbie mówimy wtedy, gdy jedna osoba w celu zmuszenia innej do złożenia oświadczenia woli o określonej treści zapowiada użycie środków, które sprowadzą niekorzystne następstwa albo dla tej osoby, która ma złożyć oświadczenie woli, albo dla osoby trzeciej.
Groźba może przyjąć postać :
· przymusu psychicznego ;
· przymusu fizycznego ;
Groźba musi być bezprawna : zagrożono użyciem środka bezprawnego np: groźba zabójstwa , albo środka przez prawo dozwolonego, którego nie wolno wykorzystać w konkretnym celu dla uzyskania konkretnego oświadczenia woli.
Groźba musi być poważna.
Treść czynności prawnej :
Zgodnie z art. 58 K.C. czynność prawna wywołuje nie tylko skutki jakie zostały w niej wyrażone, ale wywołuje również skutki, które będą wynikały z przepisu prawa, z zasad współżycia społecznego, oraz z ustalonych zwyczajów.
Nie będzie ważna czynność prawna, która ma na celu obejście ustawy.
Skład treści czynności prawnej :
(1) Elementy przedmiotowo istotne.
(2) Elementy przedmiotowo nieistotne.
(3) Elementy podmiotowo istotne.
(1) Takie, baz których dana czynność nie może dojść do skutku.
(2) Takie, które nie mają wpływu na dojście czynności prawnej do skutku. (art. 56 K.C.)
(3) Takie elementy, które strony uczyniły istotne dla danej czynności prawnej.
Sankcje wadliwej czynności prawnej :
(1) Nieważność bezwzględna.
(2) Nieważność względna.
(3) Bezskuteczność zawieszona.
(4) Bezskuteczność względna.
(1) Nieważność bezwzględna :
Najostrzejsza sankcja jaką przewidziano w naszym systemie prawa. Polega ona na tym, że pomimo istnienia zewnętrznych pozorów konkretnej czynności prawnej nie wywołuje ona zamierzonych skutków prawnych.
Cechy charakterystyczne :
· na nieważność bezwzględną może powołać się każda zainteresowana osoba.
· nieważność bezwzględna istnieje z mocy prawa. Sąd musi uwzględnić ją z urzędu, nie musi czekać na wniosek osoby zainteresowanej.
· czynność prawna bezwzględnie nieważna nie może być konwalidowana, czyli inaczej mówiąc nie może być uzdrowiona.
· nieważność bezwzględna działa od momentu kiedy została dokonana, a nie od momentu kiedy sąd dokonał danej nieważności.
WYJĄTEK : Zezwala się, iż czynność bezwzględnie nieważna będzie ważna w tych elementach, które są ważne, chyba że strony nie dokonałyby tej czynności gdyby ona miała być ważna tylko w tych elementach.
(2) Nieważność względna :
· może się na nią powoływać tylko oznaczony krąg osób.
· sąd ten rodzaj nieważności uwzględnia jedynie na wniosek osoby upoważnionej.
· czynność względnie nieważna może być konwalidowana.
Konwalidacja może nastąpić w dwojaki sposób :
· może być konwalidowana w sposób wyraźny,
· może być tzw.. konwalidacja milcząca.
(3) Bezskuteczność zawieszona realizuje się wtedy, gdy do ważności czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, czyli osoby która danej czynności nie dokonuje, a zgody tej brak.
(4) Względna bezskuteczność :
Względnie bezskuteczne są takie czynności prawne, które tylko w stosunku do oznaczonych osób nie wywołują zamierzonych skutków prawnych.
Bezskuteczność względna może być albo z mocy samego prawa, albo może ona wynikać z orzeczenia sądowego.
Przedstawicielstwo :
Wg. konstytucji przedstawicielstwo polega na tym że, jedna osoba (przedstawiciel) dokonuje w imieniu drugiej osoby (mocodawcy) czynności prawnej, a ta czynność o ile mieści się w granicach umocowania, jest czynnością, która pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego - przedstawicielstwo czynne.
Jeżeli przedstawiciel odbiera w imieniu reprezentowanego odbiera oświadczenie woli skierowane przez osobę trzecią - przedstawicielstwo bierne.
Przedstawicielstwo wynikające z czynności prawnej - pełnomocnictwo.
Nie jest przedstawicielem posłaniec, oraz zastępca pośredni.
Posłaniec - ta osoba, która przenosi tylko oświadczenie woli od jednej osoby do adresata, sama żadnego oświadczenia woli nie składa.
Przedstawiciel - sam składa oświadczenie woli tylko nie czyni
tego we własny imieniu, ale czyni to w cudzym imieniu.
· posłańcem może być osoba, która nie ma żadnej zdolności do czynności prawnej ;
· pełnomocnik powinien posiadać pełną zdolność do czynności prawnej, chyba że szczególny przepis zezwala by pełnomocnikiem mogła być osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnej ;
· posłaniec nie musi znać, ani rozumieć przekazywanego oświadczenia woli ;
· przedstawiciel jest osobą składającą własne oświadczenie woli, stosujemy wobec niego wszystkie przepisy o oświadczeniach woli dotyczące jego ;
· zniekształcenie oświadczenia woli przekazywanego przez posłańca jest traktowane tak, jak gdyby zostało utworzone pod wpływem błędu ;
· można odwołać się od skutków oświadczenia woli złożonego przez posłańca
· oświadczenie woli przekazywane przez przedstawiciela ocenia się według okoliczności jakie istnieją po stronie danego przedstawiciela
Zastępca pośredni różni się od przedstawicielstwa tym, że działa w imieniu własnym, ale cudzy rachunek.
· w stosunku do osób trzecich występuje jedynie zastępca pośredni ;
· skutki prawne zdziałane przez zastępcę pośredniego realizują się w jego osobie, a dopiero później następuje zwolnienie przez mocodawcę zastępcy prawnego od skutków prawnych, które w sobie skumulował ;
!!! W polskim prawie pełnomocnictwo jest czynnością !!!
prawną jednostronną .
Oświadczenie woli o udzieleniu pełnomocnictwa powinno być złożone pełnomocnikowi w każdej dowolnej formie, byle dało się z niej ustalić zakres pełnomocnictwa.
Pełnomocnictwo winno być udzielone w tej samej formie, w jakiej powinna być dokonana czynność prawna, którą ma dokonać pełnomocnik.
Pełnomocnictwo może być udzielone albo jednej osobie, albo wielu osobom jednocześnie i z takim samym zakresem mocowania.
Polskie prawo cywilne przewiduje trzy rodzaje pełnomocnictw :
1. Pełnomocnictwo ogólne : obejmuje czynności zwykłego zarządu.
2. Pełnomocnictwo dla czynności określonego rodzaju.
3. Pełnomocnictwo do czynności szczególnego rodzaju.
W kodeksie handlowym obowiązują przepisy o prokurze.
Prokurent - tego rodzaju pełnomocnictwo, tylko do czynności handlowych, które osoba trzecia w imieniu swego mocodawcy może dokonywać przed sądem i poza sądem.
- prokurent nie może zbyć przedsiębiorstwa należącego do mocodawcy, lub obciążenia przedsiębiorstwa. pracodawcy, chyba że z czynności prawnej wynika coś innego.
Pełnomocnictwo procesowe - pełnomocnictwo do zastępowania
mocodawcy przed organami wymiaru sprawiedliwości.
DAWNOŚĆ
Przez dawność w prawie cywilnym rozumie się te instytucje prawa cywilnego, które określają skutki prawne będące następstwem nie wykonania uprawnień przez czas w ustawie określony.
Do dawności należą takie instytucje jak :
1. zasiedzenie, którego istota polega na tym, że prawo zostaje nabyte przez osobę nieuprawnioną w skutek faktycznego wykonywania przez nią określonego prawa przez określony sposób, a lenistwo tego, który był uprawniony do wykonywania danego prawa ale go nie wykonywał.
2. przemilczenie, prowadzące do nabycia prawa przez osobę nieuprawnioną w skutek nie wykonywani...
stary_hipis