2
Podmioty działalności gospodarczej – podmiotem gospodarczym, czyli podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nie posiadająca osobowości prawnej (np. spółka prawa cywilnego). Podmioty gospodarcze działają w przemyśle, rzemiośle, handlu, budownictwie, transporcie, bankowości, rolnictwie i innych dziedzinach gospodarki. Ze zbioru podmiotów gospodarczych wyodrębnia się kategorię przedsiębiorstwa, stanowiącą pojęcie wyższe niż podmiot gospodarczy, gdyż np.indywidualne gospodarstwo rolne ze względu na prowadzenia działalności wytwórczej w dziedzinie produkcji roślinnej i zwierzęcej jest podmiotem gospodarczym, lecz nie jest zaliczane do przedsiębiorstw.
Podmioty gospodarcze w gospodarce rynkowej charakteryzuje to, że prowadzą swoją działalność samodzielnie, opierając się na sytuacji istniejącej konkretnie na rynku i żaden organ państwowy nie może w ich działalności ingerować, jeżeli jest prowadzona zgodnie z prawem. Podmiot gospodarczy samodzielnie ustala zakres swojego działania, określa wielkość produkcji, sprzedaży i świadczonych usług na podstawie porównania cen czynników produkcji (maszyn, surowców i materiałów, robocizny) z cenami uzyskiwanymi na rynku za sprzedawane przez siebie wyroby lub usługi. sprężyną napędową jego postępowania jest osiągnięcie maksymalnej korzyści ze swojego działania.
Podstawę autonomicznych, samodzielnych decyzji podmiotu gospodarczego w gospodarce rynkowej stanowi nie tylko sytuacja w zakresie zaopatrzenia i możliwości zbytu na rynku, ale także zasada przestrzegania obowiązujących przepisów prawnych. Nasze ustawodawstwo przewiduje obowiązek zgłaszania działalności podmiotów gospodarczych do ewidencji działalności gospodarczej, którą prowadzą urzędy gmin lub dzielnic. Dopiero po ewidencji można rozpocząć działalność. Obowiązek zgłaszania swej działalności do ewidencji mają wyłącznie osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (np. spółka jawna). Osoba fizyczna, która podejmuje działalność gospodarczą osobiście i kiedy zarobek z niej stanowi tylko dodatkowe źródło dochodów, nie musi zgłaszać swej działalności do ewidencji. Dotyczy to również osób fizycznych i prawnych podejmujących działalność wytwórczą w rolnictwie. Osoby prawne(np. spółki kapitałowe) działające w różnych sektorach nie mają obowiązku zgłaszania swej działalności do ewidencji, gdyż wystarczy tu sam fakt rejestracji osoby prawnej w rejestrach sądowych.
Klasyfikacja podmiotów gospodarczych.
Podmioty gospodarcze można grupować według różnorodnych cech. Celem takiego grupowania jest nie tylko możliwość klasyfikacji i systematycznego przeglądu wielkiej liczby podmiotów gospodarczych w naszym kraju, ale głównie bliższe poznanie jednostek gospodarujących przez wyeksponowanie ich charakterystycznych właściwości oraz zachodzących między nimi różnic.
Jedna z istotnych zasad podziału podmiotów gospodarczych opiera się na rodzaju działalności gospodarczej, według której grupuje się je stosownie do ich przynależności do sekcji i działów gospodarki narodowej. Ten podział uwzględnia np. jednostki gospodarcze rolnictwa, łowiectwa i leśnictwa (indywidualne gospodarstwa rolne rodzinne, fermy hodowlane, sady, jednostki zajmujące się odstrzałem i odłowem zwierząt łownych, pozyskiwaniem drewna, zalesianiem itp.) rybołówstwa i rybactwa (podmioty gospodarcze zajmujące się połowem ryb), przemysłowe (kopalnie węgla, fabryki, huty) , budowlane (przedsiębiorstwa budowlao-montażowe, firmy wykonujące roboty instalacyjne), handlowe i napraw (spółdzielnie spożywców, samodzielni kupcy indywidualni, hurtownie, firmy zajmujące się eksportem i importem itp.), hotele i restauracje, jednostki gospodarcze transportu, gospodarki magazynowej i łączności (PKP, firmy przewozowe i spedycyjne, komunikacja miejska, itp.), pośrednictwa finansowego (banki, kantory, fundusze powiernicze).
Kolejnym kryterium podziału jednostek gospodarczych może może być podział na jednostki wytwarzające dobra materialne, do których zalicza się głównie przedsiębiorstwa przemysłowe, budowlane, gospodarstwa rolne, zakłady rzemieślnicze oraz jednostki świadczące usługi służące zaspokajaniu potrzeb ludzi.
Bardzo ogólnym kryterium podziału jest wielkość podmiotów gospodarczych. W praktyce można spotkać się z podziałem na jednostki gospodarcze małe, średnie i duże. Najczęściej podstawą takiej klasyfikacji jest liczba zatrudnionych, nie jest to jednak miernik doskonały i jedyny, o wielkości jednostek gospodarczych może bowiem świadczyć również wielkość produkcji lub obrotu, wartość środków produkcji, którymi jednostki te dysponują, wysokość osiąganego zysku.
W każdej gospodarce rynkowej wśród małych i średnich przedsiębiorstw znaczną rolę odgrywają najbardziej elastyczne, żywotne i aktywne przedsiębiorstwa rodzinne.
Podmioty gospodarcze możemy podzielić również według form własności kapitału w nie zaangażowanego. Stosując to kryterium wyróżnić mażna przynależność do sektora publicznego i sektora prywatnego. W sektorze publicznym wyróżnia się własność państwową (np. przedsiębiorstwa państwowe, własność komunalną oraz własność mieszaną z przewagą kapitału podmiotów sektora publicznego. W sektorze prywatnym występuje własność prywatna krajowa obejmująca podmioty o różnej formie prawno-organizacyjnej (np. spółdzielnie, spółki, osoby fizyczne), własność zagraniczna zwierająca podmioty, których mienie należy do zagranicznych osób fizycznych lub prawnych, własność mieszana kiedy udział kapitału prywatnego w podmiocie gospodarczym o róznej formie organizacyjnej wynosi co najmniej 50% kapitału ogółem.
Podmioty gospodarcze można pogrupować według innych jeszcze kryteriów. Przyjmując z podstawę podziału lokalizację można wyróżnić jednostki gospodarcze, których lokalizacje determinują określone czynniki, oraz jednostki o swobodnej lokalizacji.
Kolejnym kryterium podziału może być różny stopień stabilności lokalizacyjnej. Kryterium to dzieli podmioty gospodarcze na zakłady stałe (np. zakłady przemysłowe, gospodarstwa rolne), półstałe (np. kioski i stragany na targowisku), ruchome (firmy budowlane, ruchome punkty usługowe).
Podział można też przeprowadzić ze względu na formę prawną podmiotów gospodarczych. Działają firmy różnej formie prawnej, wśród nich zaś osoby fizyczne (rzemieślnicy, kupcy jednoosobowi), osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, utworzone zgodnie z przepisami prawa (np. spółki cywilne). Do osób prawnych zalicza się np. przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie i spółki prawa handlowego.
Rejestr
Służy do uskuteczniania wpisów przewidzianych przez prawo. Wpisy do rejestru będą dokonywane na podstawie zgłoszeń, chyba że prawo przepisuje wpis z urzędu. Rejestr jest jawny i każda zainteresowana osoba ma do niego wgląd. Do rejestru wpisywane są wszystkie dane identyfikujące spółkę oraz wszelkie zmiany w umowie spółki, składane są odpisy bilansu i inwentarza. Celem tego jest ochrona osób trzecich, potencjalnych kontrahentów spółki, którzy mogą z rejestru czerpać informacje o formie i kondycji gospodarczej spółki.
Zgłoszenia powinny być dokonywane osobiście w sądzie bądź też podawane na piśmie. W ostatnim przypadku podpisy osób zgłaszających powinny być uwierzytalniane notarialnie, chyba że wzory tych podpisów znajdują się już w sądzie rejestrowym. Rejestr handlowy oparty jest na zasadzie jawności formalnej. Każdy może go przeglądać i żądać uwierzytelnionych wyciągów z rejestru. Rejestr handlowy oparty jest również na zasadzie jawności materialnej. Zasada ta z jednej strony głosi, że wszelkie dane zarejestrowane i ogłoszone obowiązują osoby trzecie, chyba, że dowiodą, iż o nich wiedzieć nie mogły, co oznacza że nikt w stosunku do podmiotu gospodarczego od daty ogłoszenia wpisu nie może się zasłaniać nieznajomością danych rejestrowych, tzw. zasada jawności materialnej o kierunku pozytywnym tzn chroniąca spółkę która dokonała wpisu. Z drugiej strony w myśl zasady jawności materialnej kupiec (podmiot gospodarczy) wobec osób trzecich działających w dobrej wierze, nie może zasłaniać się zarzutem, że dane opisane zgodnie z jego zgłoszeniem nie są prawdziwe. chroniące osoby które pozostają w stosunkach z przedsiębiorstwem.
Instytucja rejestru handlowego wykształciła się w państwach zachodnich, ma ona w tych krajach duże znaczenie praktyczne i jest szeroko rozbudowana. W Polsce obowiązują przepisy przedwojenne o rejestrze handlowym, zawarte w kodeksie handlowym i wydanych na mocy tego kodeksu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.
Rejestr handlowy przeznaczony jest do ujawniania ważnych z punktu widzenia faktów dotyczących spółki.
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Działalność gospodarcza nie wymaga w zasadzie zezwolenia władz administracyjnych. Wyjątkiem od tej zasady są niektóre ściśle określone rodzaje tej działalności wymagające uzyskania koncesji, czyli zezwolenia organów państwowych. Uzyskania koncesji wymaga np. podjecie działalności gospodarczej w zakresie wydobywania kopalin, przetwórstwa o obrotu metalami i kamieniami szlachetnymi, wytwarzanie materiałów wybuchowych, broni, amunicji, środków farmaceutycznych, spirytusu i wódek, wyrobów tytoniowych, transportu morskiego i lotniczego oraz wykonywanie usług ochrony osób i mienia, a także obrotu z zagranicą niektórymi towarami i usługami określonymi przez odpowiednie organy administracji państwowej.
Spółki prawa cywilnego
Powstanie i działalność spółki cywilnej regulowane są przepisami kodeksu cywilnego. Do podjęcia działalności w formie spółki cywilnej potrzebna jest pisemna umowa zawarta przez wspólników, która może być zawarta bez udziału notariusza. W umowie należy miedzy innymi określić cel gospodarczy spółki, np. działalność handlowa, gastronomiczna, rodzaj wytwarzanych wyrobów oraz wkłady, jakie wspólnicy wnoszą do spółki. Przez zawarcie umowy wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez określone działanie. Działaniem tym może być wniesienie wkładu pieniężnego, wniesienie prawa do lokalu lub patentu, świadczenia usług. Istotną cechą spółki cywilnej jest to, że wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Wynika z tego, że kiedy majątek spółki nie wystarcza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, wówczas wierzyciele spółki cywilnej dochodzą zaspokajania swoich roszczeń w majątku osobistym wspólników. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i dlatego mimo istnienia majątku spółki prawnym właścicielem majątku spółki nie jest spółka ale wszyscy jej wspólnicy łącznie i niepodzielnie jako współwłaściciele. Konsekwencją braku osobowości prawnej jest również to, iż spółka cywilna nie jest stroną w procesach sądowych, powodami czy zaś pozwanymi są zaś wspólnicy. Spółka cywilna musi podjęcie działalności gospodarczej zgłosić do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy.
Spółki prawa handlowego
Są spółkami powstałymi na podstawie przepisów kodeksu handlowego (rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 ) które były w wielu punktach kilkakrotnie zmieniane i uzupełniane. W brzmieniu obecnie obowiązującym kodeks handlowy wyróżnia się 4 rodzaje spółek: spółkę jawną, komandytową, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną. Spółka prawa handlowego charakteryzują się tym, że podlegają wpisowi do rejestru handlowego spółek, prowadzonego przez sądy. Urzędowa nazwa spółki prawa handlowego czyli jej firma korzysta z ochrony prawnej. Oznacza to, że przepisy zabezpieczają przed bezprawnym używaniem nazwy (firmy) spółki przez nieuczciwych konkurentów. Jedynie spółki prawa handlowego mogą ustanowić prokurenta, czyli szczególnego rodzaju pełnomocnika handlowego, upoważnionego do wszystkich czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Spółka komandytowa – zalicza się również podobnie jak spółkę jawną do spółek osobowych. Podstawowa różnica miedzy tymi spółkami polega na tym, że w spółce komandytowej są dwie kategorie wspólników. Do pierwszej należą wspólnicy odpowiadający za zobowiązania spółki wobec wierzycieli w sposób nieograniczony, czyli całym swoim majątkiem, również osobistym, a więc tak jak wspólnicy w spółce jawnej. Są oni nazywania komplementariuszami w odróżnieniu od drugiego rodzaju wspólników, zwanych komandytariuszami. Komandytariusze odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionego wkładu, podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółce komandytowej musi być co najmniej jeden komplementariusz i jeden komandytariusz. Firma (nazwa) spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego komplementariusza oraz oznaczenie określające, że jest to spółka komandytowa. Nazwisko komandytariusza nie może figurować w nazwie firmy i nie ma on prawa reprezentować spółki wobec osób trzecich, może jednak działać w innych podmiotach gospodarczych – nawet konkurencyjnych bez zezwolenia pozostałych wspólników.
Spółka akcyjna – jest spółką kapitałową o osobowości prawnej tworzoną przez notarialnie sporządzoną umowę spółki oraz wpis do sądowego rejestru handlowego i posiadającą kapitał zakładowy. Charakterystyczną cechą spółki akcyjnej jest kapitał zakładowy spółki, zwany kapitałem akcyjnym, o minimalnej wartości 100 tysięcy złotych który dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Akcja jest więc tu jednostką kapitału zakładowego. Udziałowcy spółki czyli akcjonariusze odpowiadają za działania spółki tylko do wysokości posiadanych przez nich akcji, a więc nie odpowiadają swym majątkiem osobistym. Zysk spółki rozdzielany jest proporcjonalnie do nominalnej wartości akcji. Akcje jako papiery wartościowe są przedmiotem obrotu handlowego (głównie na giełdach) można je więc kupić i sprzedać tak, jak każdy inny towar. Wykorzystując rynek kapitałowy spółki akcyjne są w stanie zgromadzić duże kapitały i dlatego forma spółki akcyjnej jest typowa dla dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych komunikacyjnych oraz banków i przedsiębiorstw ubezpieczeniowych. Atrakcyjność spółki akcyjnej dla wielkich przedsiębiorstw wynika również z rozproszenia akcji wśród wielu akcjonariuszy. Akcjonariusze dysponujący jedną akcja lub niewielką ich liczbą nie są zazwyczaj zainteresowani zarządzaniu spółką przez udział w zgromadzeniach, gdzie jedna akcja liczy się jako jeden głos i gdzie decyzje zapadają większością głosów. Skonsolidowana grupa większych akcjonariuszy dąży więc do opanowania spółki akcyjnej i podejmowania uchwał wygodnych dla siebie, wykorzystując w ten sposób kapitał drobnych akcjonariuszy. Akcje mogą mieć formę akcji na okaziciela lub akcji imiennych. Akcje na okaziciela nie mają zapisu wskazującego właściciela akcji i dlatego akcjonariusz może je zbywać na rzecz innych osób bez formalności, gdyż samo posiadanie takiej akcji jest dowodem udziału w spółce. Większość akcji stanowią właśnie akcje na okaziciela, gdyż ułatwia to operacje na rynku papierów wartościowych. Akcje imienne są również zbywalne, lecz na ich sprzedaż musi zazwyczaj wyrazić zgodę zarząd spółki. Akcje te są wpisywane do prowadzonej przez zarząd spółki księgi akcyjnej, gdzie określone jest nazwisko każdorazowego posiadacza akcji imiennej i jego adres. Spółka może wydawać akcje o szczególnych uprawnieniach, zwane akcjami uprzywilejowanymi. Akcje te są zazwyczaj akcjami imiennymi. Uprzywilejowanie akcji może dotyczyć np. przyznania jednej akcji większej liczby głosów niż jeden, nie większej nie większej jednak niż 5 głosów, przyznania akcjom wyższego udziału w podziale zysku i większego udziału w podziale majątku spółki w razie jej likwidacji. Osobom które organizowały spółkę i oddały szczególne usługi przy jej powstawaniu spółka może wydawać jako swego rodzaju wynagrodzenie za ich działalność – imienne świadectwa założycielskie. Świadectwa te ważne na okres najwyżej 25 lat od chwili zarejestrowania spółki, uprawniają do udziału w podziale zysku spółki. Władzami spółki akcyjnej podobnie jak spółki z o.o. są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd. Akcjonariusze otrzymują z tytułu posiadanych akcji część zysku osiągniętego przez spółkę w danym roku. Ta część zysku przeznaczona przez walne zgromadzenie na wypłatę akcjonariuszom nosi nazwę dywidendy. Jest ona podzielona w równy sposób na wszystkie akcje, wyjątkiem mogą tu być jedynie akcje uprzywilejowane. Można również część zysku przeznaczyć na dodatkowe wynagrodzenia dla członków zarządu zwane tantiemami.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powołanej w celu prowadzenia działalności gospodarczej, potrzebny jest jeden –lub więcej założycieli. Umowa spółki powinna być zawiązana w formie aktu notarialnego. W praktyce spółka z ograniczoną odpowiedzialnością określana jest skrótowo jako „spółka z o.o.” . Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podlega wpisowi do rejestru sądowego i ma osobowość prawną. Wspólnicy jako współwłaściciele spółki, wnoszą do spółki wkłady w formie pieniężnej lub niepieniężnej, które tworzą kapitał zakładowy spółki. Wkład w formie niepieniężnej np. w postaci maszyn, urządzeń, surowców, nosi nazwę aportu. Kapitał zakładowy spółki rozkładany jest na udziały o równej lub nierównej wysokości, zależnie od umowy spółki. Obowiązujące przepisy przewidują, że kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej 4000 zł. Powiększenie kapitału własnego spółki może nastąpić w drodze dopłat do wkładów lub przyjęcia dodatkowych wspólników do spółki, co musi znaleźć swoje odzwierciedlenie w rejestrze spółki. Posiadanie określonego kapitału (majątku) spółki, jako wymaganie bezwzględne, jest jednym z podstawowych czynników różniących spółkę z o.o. od spółki cywilnej lub spółki jawnej. Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jak sama nazwa na to wskazuje – w określonych granicach, tj. tylko do wysokości wkładów i w takim zakresie uczestniczą w stratach. Są tu więc dwa odrębne rodzaje majątku: majątek spółki oraz majątek osobisty wspólników. Wyjątkiem są tu zobowiązania z tytułu podatków wobec skarbu państwa, bo wtedy wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem. Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie są najczęściej zaangażowani bezpośrednio w prowadzenie przedsiębiorstwa, jeżeli nie są członkami władz spółki. Tego rodzaju spółkę zakłada się wówczas, gdy wspólnicy chcą chronić swój majątek osobisty od ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w ramach spółki. W spółce z o.o. regułą jest swoboda dysponowania udziałami. Ograniczenia, tj. zbywanie udziałów lub zastawianie udziałów mogą jedynie wynikać z umowy spółki lub z przepisów kodeksu handlowego. Ogólne przepisy stanowią, że zbycie udziałów uzależnione jest od zezwolenia zarządu spółki. W spółkach cywilnej i jawnej ze względu na osobiste i bezpośrednie działanie wspólników, każdy z nich jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki i reprezentowanie jej na zewnątrz. W spółce z o.o. natomiast (podobnie jak w każdej spółce akcyjnej) udziałowcy wykorzystują swe uprawnienia przez władze spółki. Władzami spółki z o.o. są: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd. Spółka z o.o. jest najbardziej rozpowszechnioną formą organizacyjną mniejszych i średnich przedsiębiorstw i jest uznawana przez ustawodawstwa prawie wszystkich krajów rozwiniętych gospodarczo.
Spółka z udziałem zagranicznym.
Stanowi wspólne przedsięwzięcie kapitału polskiego oraz zagranicznego lub tylko zagranicznego i mogą to być przedsiębiorstwa wytwórcze, handlowe i usługowe. Często do określania wspólnych przedsięwzięć międzynarodowych używa się angielskiej nazwy joint venture, co oznacza wspólne ryzyko, czy też wspólną jednostkę gospodarczą. Nieraz joint venture określane jest jako zespół 3 elementów: wspólna firma, wspólny cel, wspólny zysk. Forma prawna wspólnych przedsiębiorstw w Polsce ma postać spółki akcyjnej. Joint Ventures traktowane są u nas jako instrumenty poprawy efektywności gospodarowania sprzyjające rozwojowi współpracy z kapitałem zagranicznym i zmianom strukturalnym naszej gospodarki. Przez tworzenie Joint ventures polska gospodarka spodziewa się uzyskać różnego rodzaju korzyści. Spośród tych korzyści warto wymienić: napływ zagranicznego kapitału w dewizach w celu finansowania przedsięwzięć gospodarczych , bezdewizowy import nowoczesnej technologii i nowoczesnych metod zarządzania, poprawę sytuacji zatrudnieniowej.
Napływ kapitału obcego w celu zakładania joint ventures może łagodzić deficyt dewiz i powodować ożywienie gospodarki, np. przez poprawę zaopatrzenia w surowce i materiały zagraniczne, zagospodarowanie nie wykorzystanych mocy produkcyjnych i w wyniku tego może przyczynić się do korzystniejszego kształtowania się bilansu płatniczego kraju. Napływ kapitałów zagranicznych w celu podejmowania wspólnych przedsięwzięć jest znacznie bezpieczniejszą formą ich wykorzystywania niż zaciąganie kredytów. Przede wszystkim nie ma tu bezpośredniego obciążenia finansowego skarbu państwa w postaci spłat kredytu i odsetek, ponieważ wspólnicy sami dbają o to by włożony kapitał był efektywnie wykorzystany. Ryzyko związane z zagospodarowaniem kapitału spoczywa więc na inwestorze zagranicznym i partnerze krajowym. Utworzenie spółki z kapitałem zagranicznym nie wymaga w zasadzie zezwolenia. Uzyskanie zezwolenia jest konieczne jedynie w nielicznych rodzajach działalności gospodarczej np. zarządzanie portami morskimi i lotniczymi, obrót nieruchomościami, produkcja obronna. Organem nadzorującym joint ventures jest Prezes Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych.
Kupiec
Spółka handlowa jest kupcem rejestrowym. Wyraz kupiec zastąpiono wyrazami „Podmiot gospodarczy”. Osoba fizyczna, osoba prawna a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej zwana została „podmiotem gospodarczym”.
Firma
Jest nazwą pod którą kupiec rejestrowy prowadził przedsiębiorstwo. Kupiec może pozwać i być pozwany pod firmą. Firma spółki jawnej zawiera nazwiska wszystkich wspólników albo też nazwisko i przynajmniej pierwszą literę imienia jednego lub kilku wspólników z dodatkiem wskazującym spółkę.
Firma spółki komandytowej składa się z nazwiska i przynajmniej jednej litery imienia jednego lub kilku wspólników odpowiadających bez ograniczenia oraz zawiera dodatek „spółka komandytowa” Nazwiska komandytariuszy nie mogą być zamieszczane w firmie. Firma spółki akcyjnej albo spółki z o.o. może być obrana dowolnie powinna jednak zawierać dodatek w I przypadku „spółka akcyjna” w drugim „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” nazwiska osób nie mogą być umieszczane w firmie bez ich zgody lub zgody ich spadkobierców.
Firma może zawierać także dodatki mające na celu bliższe oznaczenie osoby kupca lub przedsiębiorstwa. Firma nie może być zbyta bez przedsiębiorstwa. Każda nowa firma powinna odróżniać się dostatecznie od firm w tej samej miejscowości wpisanej już lub zgłoszonej do rejestru. W razie bezprawnego używania firmy pokrzywdzony może żądać zaniechania dalszego używania firmy, co nie wyłącza dalej idących roszczeń.
Władze spółki
Zarząd – jest organem zarządzającym spółką, który składa się z jednej osoby lub większej ich liczby, o czym decyduje umowa spółki. Członków zarządu ustanawiają wspólnicy w drodze uchwały, jeżeli jednak udziałowców spółki jest wielu, umowa spółki może stanowić, że członków zarządu powołuje rada nadzorcza. Członkowie zarządu nie mogą bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi, ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnicy lub członkowie władz. Do kompetencji zarządu należy głównie reprezentowanie spółki na zewnątrz, bieżące prowadzenie spraw spółki, administrowanie spółką i załatwianie wszelkich czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Działalność zarządu pozostaje zawsze pod kontrolą, którą sprawuje każdy ze wspólników oraz organy nadzorcze spółki, czyli zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza i komisja rewizyjna.
Zgromadzenie wspólników – W podmiotach gospodarczych mających organizacyjno-prawną formę spółek kapitałowych współwłaściciele spółek nie są zaangażowani w prowadzenie przedsiębiorstwa, lecz powierzają tę funkcje organom spółki, którymi są: zgromadzenie wspólników (w spółce z o.o.) lub walne zgromadzenie akcjonariuszy (w spółce akcyjnej) oraz rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd spółki. W spółce z o.o. zgromadzenie wspólników to organ o największych uprawnieniach. Na zebraniach zgromadzenia wspólników zapadają wszystkie uchwały dotyczące podstawowych spraw spółki. Uchwały wspólników wymagają sprawy związane z zatwierdzeniem bilansu i rachunku wyników za rok ubiegły, podziałem zysku lub pokryciem strat, udzieleniem absolutorium zarządowi i innym władzom spółki z wykonania przez nie obowiązków, nabyciem i zbyciem nieruchomości itp.
Rada nadzorcza – do obowiązków rady nadzorczej, która składa się z co najmniej 3 członków wybieranych uchwałą wspólników, należy stały nadzór nad działalnością spółki, a zwłaszcza badanie bilansu oraz rachunku wyników dotyczących ich zgodności z dokumentami i stanem faktycznym, badanie sprawozdania zarządu, badanie wniosków zarządu dotyczących podziału zysku i pokrycia strat. Rada nadzorcza składa również na posiedzeniu wspólników doroczne sprawozdanie z wyników badań. Może ona również pełnić pewne funkcje administracyjne.
Rozwiązywanie i likwidacja spółki.
Rozwiązywanie i likwidacja spółki z o.o. – zgodnie z art. 262 k.h. może nastąpić: z przyczyn przewidzianych w akcie założycielskim spółki , wskutek uchwały wspólników stwierdzonym protokółem notarialnym i powziętej większością 2/3 głosów oddanych, w razie upadłości spółki, na skutek orzeczenia sądowego. Jak widać stany faktyczne uzasadniające rozwiązanie spółki z o.o. zostały szeroko ujęte w kodeksie handlowym. Przyczyny uzasadniające rozwiązanie mogą być zawarte zarówno w akcie założycielskim spółki, jak i w uchwałach wspólników. Jak wykazuje praktyka mogą to być przyczyny zarówno natury obiektywnej jak i subiektywnej np.: upływ czasu, na jaki spółka została zawarta, śmierć wspólnika, niezdolność wspólnika do prowadzenia spraw spółki, jego upadłość, straty w kapitale zakładowym, wypowiedzenie umowy ze strony wspólników skierowane przeciwko spółce, nieporozumienie między wspólnikami, niemożliwość powołania określonego organu spółki, brak zainteresowania wspólnika sprawami spółki. Ogłoszenie upadłości spółki wywołuje skutki przewidziane przez prawo upadłościowe i tam znajduje się jego szczegółowa regulacja. Możność rozwiązania spółki przez sąd przewidziana natomiast została w art. 263 k.h. zgodnie z nim orzeczenie sądowe o rozwiązaniu spółki z o.o. może nastąpić wtedy kiedy po stwierdzeniu istotnych braków w zarejestrowaniu spółki zarząd ich nie usunie mimo wezwania sądu. Na żądanie wspólnika lub członka władz spółki sąd może rozwiązać spółkę, jeśli stanie się niemożliwe osiągnięcie celu spółki lub z innych ważnych powodów. Rozwiązanie spółki gdy jej działalność naruszając prawo zagraża interesom państwa. Rozwiązanie spółki z. o.o. przed sądem jest instytucją specyficzną charakteryzującą dodatkowo ten typ spółki, która będąc kapitałową zawiera także pewne elementy spółki osobowej. W razie rozwiązania spółki powinna być przeprowadzona likwidacja. Ma ona charakter obligatoryjny i nie może być przez wspólników w drodze czynności prawnych wyłączona. Spółka w likwidacji zachowuje swą osobowość prawną i podlega z pewnymi zmianami dotychczasowym przepisom. Likwidacje przeprowadzają likwidatorzy. Celem postępowania likwidacyjnego jest zabezpieczenie interesów wszystkich wspólników i przede wszystkim interesów wierzycieli, którzy mogą poszukiwać zaspokojenia swoich pretensji jedynie na majątku spółki. zakończenie postępowania likwidacyjnego następuje z chwilą całkowitego spieniężenia i podziału majątku miedzy wspólników. Podział majątku między wspólników po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli następuje w proporcji do ich udziałów. Akt założycielski może przewidywać inne zasady tego podziału.
Spółka akcyjna – rozwiązanie spółki akcyjnej powodują: przyczyny przewidziane w statucie, uchwala walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spół. lub przeniesieniu siedziby albo zakładu głównego spół. za granicę., ogłoszenie upadłości spółki, inne prawem przewidziane przyczyny a szczególnie połączenie spółek, cofnięcie koncesji, rozwiązanie spółki przez sąd z powodu nie usunięcia istotnych braków przy założeniu spółki. W przypadku upadłości rozwiązanie następuje po ukończeniu postępowania upadłościowego, chyba że zakończy się ono układem lub zostanie uchylone lub umorzone. w innych wypadkach (wyjąwszy fuzję) rozwiązanie następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Likwidatorzy prowadzą spółkę aż do ukończenia postępowania likwidacyjnego pod dotychczasową firmą z dodatkiem „w likwidacji”.
likwidacja odbywa się wg. podobnych zasad jak w spół. z o.o. postanowienia odmienne można sprowadzić do kilku zaledwie. Otóż w spółce mniejszość reprezentująca przynajmniej 1/10 kapitału akcyjnego legitymowana jest do wystąpienia z wnioskiem do sądu o uzupełnienie liczby likwidatorów o jednego lub dwóch. Termin wezwania wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności wynosi 6 m-cy, zaś termin najwcześniejszego rozdziału majątku 1 rok licząc od datuy otwarcia likwidacji. rozdział majątku po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu zobowiązań spółki, następuje w ten sposób, że najpierw podlegają zaspokojeniu akcje uprzywilejowane co do podziału (w granicach sum wpłaconych) potem w taki sam sposób akcje zwykłe a na końcu pozostałe akcje. Jeśli majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długów a akcje nie zostały w całości opłacone to akcjonariusze, którzy zalegali w opłatach są zobowiązanie do ich opłacenia. podobnie jak w spółce z o.o. postępowanie likwidacyjne w spółce powinno zakończyć się upłynnieniem majątku spółki, tj. spieniężeniem jej aktywów, spłatą jej wierzytelności oraz podziałem jej majątku między akcjonariuszy. Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i zatwierdzeniu ostatecznych rachunków przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, likwidatorzy sporządzają sprawozdanie z postępowania likwidacyjnego i składają je sądowi rejestrowemu z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. z chwilą wykreślenia spółka traci swój byt prawny jako osoba prawna.
Spółka komandytowa – śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny do rozwiązania spółki. Natomiast spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę która wykonywałaby prawa po zmarłym komandytariuszu. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem są ...
stary_hipis