1. Pojęcie prawa cywilnego.
Prawo cywilne jest prawem regulującym stosunki majątkowe i niemajątkowe. Z przewagą tych majątkowych. Występują stosunki niemajątkowe np.: dobra osobiste. W stosunkach tych będących sferą zainteresowania prawa cywilnego np. podmioty , którymi są:
a) osoby prawne,
b) fizyczne (innych w zasadzie nie ma),
c) mogą występować jeszcze ułomne osoby prawne
2. Zakres prawa cywilnego.
W prawie cywilnym występuje równorzędność stron inna niż w prawie administracyjnym . Gdy istnieje wątpliwość czy sprawa należy do prawa cywilnego czy administracyjnego zbiera się kolegium kompetencyjne, rozstrzygające czy należy to do sadu czy do organu administracyjnego.
Zakresem prawa cywilnego jest kodeks składający się z czterech ksiąg:
- I księga to część ogólna prawa cywilnego
- księga II to własność i inne prawa rzeczowe
- księga III to zobowiązania
- księga IV to spadki
3. Zasady obowiązujące w prawie cywilnym.
1. zasada ochrony osoby ludzkiej w tym sensie, że każdy człowiek jest podmiotem określonych praw bez względu na płeć i narodowość
2. równość wobec prawa
3. prawo podmiotowe (system prawa cywilnego gwarantuje istnienie praw podmiotowych ustawowo regulowanej treści)
4. autonomia woli stron
5. zasada swobody umowy stron
6. ochrona dobrej wiary ( w sensie subiektywnym)
7. jednakowa ochrona wszelkiej własności
8. odpowiedzialność za długi całym majątkiem
9. odpowiedzialność za szkodę
10. ochrona dziedziczna
11. ochrona dóbr nie materialnych
12. jedność prawa cywilnego
13. ochrona praw podmiotowych jednostki przez niezawisłe sądy
14. ochrona rodziny
4. Zasady współżycia społecznego – tzw. klauzule generalne mające charakter reguł moralnych i norm społecznych, których każdy musi przestrzegać. Do tych zasada należą przepisy kodeksu cywilnego
Przepisy k.c. w ????? art. nawiązują do zasad współżycia społecznego: czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna.
(art. 1008 dotyczy prawa spadkowego, dotyczy wydzierżawienia)
5. Normy prawa cywilnego – składaj się hipoteza, dyspozycja, sankcja.
6. Definicje ustawowe, przepisy odsyłające, fikcje prawne. Przepis to zawarta w artykule wypowiedź:
Definicje ustawowe , które określają znaczenie określonych pojęć rzeczy- przedmiotów materialnych
Przepisy odsyłające powołujące się na inne przepisy i nakazy, ich stosowanie np.: art.604- do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży
Fikcje prawne – podobne do przepisów odsyłających np. art. 1020 (spadkobierca, który odziedziczył spadek wyłączony jest tak jakby nie żył)
Odpowiednie stosowanie przepisów oznacza 3 możliwości:
- nie stosuje się przepisów np. o cenie, nie ma ceny jest wartość
- niektóre przepisy stosujemy wprost np. o renkoimi
- stosujemy z odpowiednimi modyfikacjami
7.Przepisy bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące.
Są przepisy bezwzględnie obowiązujące, to te przepisy, których zastosowanie wolą stron nie może być zmienione lub wyłączone.
art.119 – „Terminy przedawnienia nie mogą być skracane lub ........
art.455 – „Jeżeli termin świadczenia ........
Są także przepisy będące regułami interpretacyjnymi, które określają dane pojęcia.
art.70 par.1 – „W razie wątpliwości...”Są przepisy:
8.Vacatio legis.
Zasięg czasowy norm prawnych. VACATIO LEGIS.
VACATIO LEGIS to okres między ogłoszeniem aktu normatywnego ustawy a jej wejściem w życie.
9.Utrata mocy obowiązujących przepisów.
Przepis przestaje obowiązywać (utrata mocy obowiązującej przepisów):
1) gdy zostanie uchylony przez przepis późniejszy tzn. klauzule deregacyjne zawarte zwykle w przepisach. (ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami uchyliła ustawę o gospodaro-waniu gruntami i wywłaszczeniu mieszkańców).
2) w skutek wydania przepisu późniejszego regulującego dany stosunek odmiennie (ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą).
3) w skutek upływu czasu na jaki przepis został wydany.
10.Zasady prawa międzyczasowego.
Może być kolizja norm prawnych w czasie i tę kolizję rozstrzygają przepisy prawa międzyczasowego tzw. przepisy intertemoralne (międzyczasowe).
Przepisy prawa międzyczasowego są zawarte w przepisach międzyczasowych.
art.3 – „Ustawa nie ma mocy wstecznej....” - ten artykuł statuuje zasadę niereproakcji czyli nie działania prawa wstecz. !!!!!!!!!
Może być moc wsteczna wykładni.
Kolizja norm prawnych w czasie występuje wówczas, gdy dany stosunek cywilno-prawny powstał pod rządami dawnej ustawy, ale jego realizacja nastąpiła pod rządami nowej ustawy. Wówczas obowiązują 2 zasady:
1) bezpośredniego działania ustawy nowej art. 5 k.r.i o
2) dalszego działania ustawy dawnej art.26 przepisów wprowa-dzających k.c.
Są szczególne zasady wynikające z przepisów prawa międzyczaso-wego np. art.38.
11.Stosowanie prawa cywilnego.
To działalność organów państwowych polegające na ocenie konkretnego stosunku prawnego, który wg obowiązujących przepisów stał się przedmiotem rozstrzygnięcia.
Stosowanie przepisów prawa cywilnego należy do sądów, ale także do organizacji administracyjnych.
W stosowaniu prawa cywilnego obowiązują pewne luzy decyzyjne - Sąd ma możliwość oceny stosunku prawnego, w organach administracji tzw. uznanie administracyjne.
12.Rodzaje wykładni.
Wykładnia - to ustalenie, rzeczywistego sensu normatywnego, czyli treści przepisu ze względu na podmiot obowiązującej wykładni rozróżniamy następujące jej rodzaje:
- wykładnię autentyczną (pochodzącą od organu, który wydał przepis np. minister)
- wykładnię legalną (dokonywaną przez organ uprawniony do ustalania wiążącej wykładni
- wykładnia praktyczna dokonywana przez sądy
- wykładnia doktrynalna (dokonywana przez naukę prawa)
13.Metody wykładni. Ze względu na metody wyróżniamy
ü Wykładnię systemowa wynikająca z faktu, że dany przepis jest częścią określonego systemu, przy tej wykładni uwzględnia się nadrzędność przepisów konstytucyjnych
ü wykładnię językową (gramatyczną)- analiza samego tekstu
ü wykładnię logiczną- w drodze wnioskowania wyróżniamy jej 3 rodzaje
- argumenty a mayory at minus” – „komu wolno czynić więcej temu wolno czynić mniej, a kto jest zobowiązany do większego to tym bardziej jest zobowiązany do mniejszego” np. art.149
- „argumentum a minori at majus” – „komu nie wolno czynić temu nie wolno czynić tym bardziej więcej” art.147
- „argumentum a contrario” – wnioskowanie sprzeciwieństwa art. 83 par. 1 zdanie 1 – nie ważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru...
ü wykładnia funkcjonalna – stanowiąca dyrektywy interpretacyjne wynikające z funkcji jaką spełnia określony przepis – uwzględnia się tu ratiolegis określonego przepisu, to wykładnię nazywamy teologiczną.
14.Wyniki wykładni.
ü Rozszerzająca, gdy ustawodawca powiedział mniej niż chciał;
ü Ścieśniająca – odwrotnie: nie można stosować wykładni rozszerzającej
ü Derogująca, jeżeli w wyniku wykładni się ustala sprzeczność pomiędzy przepisami – autynomia norm (przepisów).
Jeżeli żadnego przepisu, to istnieje luka w prawie.
Luki w prawie są zjawiskiem częstym.
15.Analogia.
ü Analogia (legis) z ustawy – dotycząca sytuacji gdy oddajemy w wieczyste użytkowanie grunt (nie było najmu ani dzierżawy);
ü Analogia (juris) z prawa – dotycząca sytuacji gdy stosuje się różne przepisy.
16.Elementy stosunku cywilnoprawnego.
Stosunek cywilno-prawny to stosunek społeczny regulowany przez prawo cywilne o charakterze powinnościowym i wg zasady równości podmiotów
Elementy stosunku cywilno-prawnego:
1) podmiot
2) Przedmiot
3) uprawnienia
4) obowiązki
ad.1) Podmiotami stosunku cywilno-prawnego są osoby fizyczne i osoby prawne, mogą być jeszcze tzw. ułomne osoby prawne.
Wyróżnia się pojęcie stron (po jednej stronie może być więcej podmiotów).
ad.2) Przedmiot stosunku cywilno-prawnego – to jest zachowanie się ludzi + obiekty , których to zachowanie dotyczy (występuje tu pojęcie rzeczy).
Ad.3) Treść stosunku cywilno-prawnego – to jest treść stosunku prawnego.
Uprawnienie – jednej strony odpowiada obowiązek drugiej strony. Czasami uprawnienie jest jednocześnie obowiązkiem (władza rodzicielska).
17.Zdarzenia cywilnoprawne – to są fakty z którymi norma prawna wiąże powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilno-prawnego. Są zdarzenia w ścisłym tego słow...
stary_hipis