Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

BEZROBOCIE

              Bezrobocie jest jednym z najważniejszych problemów współczesnych gospodarek. Pomimo, że bezpośrednio dotyczy względnie małej części ludności, to z konsekwencjami musi borykać się całe społeczeństwo. Bezrobocie stanowi poważny problem ekonomiczny i społeczny, a ograniczenie tego zjawiska, czyli zwiększenie zatrudnienia jest jednym z najważniejszych celów narodowych.

Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje bez zatrudnienia. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo. Ta ostatnia grupa obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do 65 (kobiety do 60) roku życia.

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się następujące rodzaje bezrobocia:

1. koniunkturalne (cykliczne) – powstaje na skutek spadku popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego w gospodarce, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw,
2. strukturalne – powstaje na skutek zmian struktury przemysłowej gospodarki, prowadzącej do utraty pracy przez ludzi posiadających zawody wykorzystywane w zanikających gałęziach przemysłu,
3. frykcyjne – występuje w każdej gospodarce, grupę tę stanowią osoby czasowo bezrobotne, z powodu zmiany miejsca pracy, kwalifikacji, wchodzące dopiero na rynek pracy lub na ten rynek powracające,
4. technologiczne – związane z wprowadzaniem postępu technicznego, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń,
5. sezonowe  - jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych;

W zależności od formy występowania wyróżnia się bezrobocie:

1. krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia,
2. średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia,
3. długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy,

4. ukryte - to nieokreślona liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego,
5. rejestrowane - to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy;

Bezrobocie w Polsce

Problem bezrobocia w Polsce przedstawię wg kilku kryteriów na podstawie danych statystycznych w latach 1995, 2000 i 2001.

Analizę rozpocznę od wielkości stopy bezrobocia i jak ten wskaźnik kształtował się na przestrzeni lat.

Tabela 1.  Stopa bezrobocia w latach 1995, 2000, 2001

Z danych przedstawionych powyżej wynika, że problem bezrobocia pogłębia się. Na przestrzeni 6 lat bezrobocie wzrosło o 5,4 %. Przyczyną tego jest likwidacja niektórych gałęzi przemysłu, ograniczenie produkcji, zmiany w technologii oraz zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi. Dla porównania w roku 1990, tj. na początku zmian ustrojowych stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 6,5 %. O pełnym zatrudnieniu w gospodarkach rynkowych mówi się, gdy stopa bezrobocia mieści się w granicach 4-6 %.

Omówię teraz wielkość bezrobocia oraz stopę bezrobocia z podziałem na płeć i miejsce zamieszkania w badanym okresie.

Tabela 2. Bezrobocie w badanym okresie

Stopa bezrobocia wśród kobiet jest większa niż wśród mężczyzn. Jedną z przyczyn jest rezygnacja kobiet z pracy na czas wychowywania dzieci. Powyższe dane pokazują ponadto, że zatrudnienie w miastach jest coraz mniejsze. Problemem jest zamykanie nierentownych zakładów bądź przenoszenie zakładów w inny rejon, co wiąże się z kolei z brakiem mobilności, tzn. z niemożnością bądź niechęcią do zmiany miejsca zamieszkania. Wg tych danych najmniej ludzi bez pracy  jest na wsi, co jednak nie do końca odzwierciedla rzeczywistość ze względu na ukryte bezrobocie.

Kolejnym kryterium analizy będzie podział bezrobotnych wg wieku i poziomu wykształcenia.

Tabela 3. Bezrobotni wg wieku i poziomu wykształcenia w tyś.