Geografia ekonomiczna-.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Geografia

1.    Metodologia geografii ekonomicznej

a)    geografia ekonomiczna jako nauka

b)   system informacji geograficznej

c)    system informacji statystycznej

d)   kartografia

2.    System, środowisko a społeczeństwo

a)    środowisko przyrodnicze i jego elementy

b)   system interakcji (zależności) środowisko a człowiek

c)    metody oceny zasobów i walorów środowiska

d)   gospodarka zasobami naturalnymi

e)    degradacja i ochrona środowiska naturalnego

3.    Przestrzenna struktura gospodarki i społeczeństwa

a)    elementy teorii lokalizacji

b)   problematyka regionu i regionalizacja (euroregion)

c)    ludność

4.    Procesy społeczno – ekonomiczne w przestrzeni geograficznej

5.    Procesy urbanizacyjne

Geografia jako nauka

Początki geografii sięgają III – II w p.n.e.

Pierwotnie geografia pełniła funkcję opisową. Potem pojawiła się druga funkcja – poznawcza (opisywanie i poznawanie).

XV – XVI – okres wielkich odkryć geograficznych.

Trzecia funkcja geografii – praktyczna – celem było zdobycie rynków surowcowych, rynków zbytu. Marco Polo – szlak jedwabny. Konsekwencją odkryć było niewolnictwo.

XIX – pierwszy raz użyto słowa „przemysł”, powstają wielkie zakłady, wynaleziono telefon. Pojawia się określenie geografia ekonomiczna.

Kwestie do rozwiązania dla geografii:

1.    baza surowcowa

2.    lokalizacja

3.    siła robocza

4.    rynki zbytu (dalekie i bliskie)

5.    woda

6.    aglomeracja

Podejścia filozoficzne do pytania: jaką rolę odgrywało środowisko.

Starożytność charakteryzowała się szacunkiem środowiska.

DETERMINIZM GEOGRAFICZNY – uzależnienie człowieka od środowiska

NIHILIZM GEOGRAFICZNY – środowisko nie ma znaczenia w życiu, odrzucanie, negowanie, nie zwracanie uwagi.

POSYBILIZM GEOGRAFICZNY – środowisko geograficzne odgrywa istotną rolę w rozwoju społeczeństwa, ale człowiek może to środowisko kształtować dla poprawy warunków gospodarowania.

Nauki, które wspomagają geografię w walce o zachowanie środowiska:

1.    Ekologia – to nauka o warunkach rozwoju w środowisku

2.    Sozologia – to nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska (Walery Goetel)

Funkcje geografii ekonomicznej:

Obecnie dominuje funkcja praktyczna, jej podfunkcje to:

1.    Diagnostyczna – próba określenia uwarunkowań zjawiska i procesu

2.    Optymalizacyjna – nawiązuje do próby rozwiązań najlepszych ekonomicznie: minimalizacja nakładów, maksymalizacja zysku.

Kierunki badań geografii ekonomicznej

1.    Regionalny – region to część całości obszaru wydzielona na podstawie pewnych kryteriów. Rozwiązywanie (badanie) zjawisk i procesów społeczno – ekonomicznych zachodzących w jednostkach przestrzennych – regionach.

2.    Ekologiczny – bada zależności między środowiskiem a człowiekiem, gospodarką i społeczeństwem.

3.    Przestrzenny – bada przestrzenne aspekty zjawisk i procesów społeczno – ekonomicznych.

Geografia ekonomiczna – nauka, która bada zjawiska i procesy społeczno – ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej.

SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Informacja statystyczna – statystyka regionalna ma wielką rolę

GUS – koordynuje to co się dzieje w kraju

Urzędy wojewódzkie

Powiaty grodzkie

Gminy

Instytuty branżowe

Uczelnie wyższe

Mierniki lub wskaźniki statystyki regionalnej

1.    Podstawowe (bezwzględne) – dane ogólne, ogólna liczba np. mieszkańców, produkcja węgla.

2.    Relatywne (względne) – są wtedy, gdy jedną wartość odnosimy do drugiej np. gęstość zaludnienia.

Przedmiot badań statystyki regionalnej:

1.    Ludność jest podstawą badań

2.    Gospodarka

3.    Problemy ekologiczne i sozologiczne

Spójność statystyki jest gwarantowana przez ustalenia GUS-u. Statystyka narodowa jest dostosowana do norm europejskich.

KARTOGRAFIA – nauka o mapach, ich tworzeniu i wykorzystaniu.

METOKARTOGRAFIA – poza kartograficzne metody prezentowania zjawisk na mapie np. zdjęcia satelitarne, lotnicze, wzory matematyczne, opisy szczegółowe.

STEREOSKOPIA – tworzenie zdjęć w trójwymiarowej technologii przez nałożenie na siebie dwóch zdjęć.

TELEDETEKCJA – badanie zdalne środowiska. Satelita z kamerą termowizyjną.

Każda mapa na informacje:

1.    konieczną

2.    uzupełniającą

3.    zbędną

Ocena mapy – ilościowa, jakościowa. Jeżeli jest źródłem informacji, to treść ma być dla nas informacją.

Jakościowa – prawdziwość, aktualność informacji, dokładność, czytelność, atrakcyjność

Ilościowa – jest związana z pojemnością informacyjną mapy, przedstawiona za pomocą entropii – próba porównania treści mapy z rzeczywistością, jest wykorzystywana w krótkim czasie.

SYSTEM ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE, CZŁOWIEK, GOSPODARKA

Środowisko przyrodnicze – to otaczająca nas przyroda

Składniki środowiska:

1.    Litosfera – jest to skorupa ziemska szeroko rozumiana, to wszystko, co jest na zewnątrz (rzeźba powierzchni) oraz pod powierzchnią (bogactwa mineralne). Powierzchnia zewnętrzna litosfery wynosi 510 mln. km2.

2.    Atmosfera – najważniejsze w niej są: skład, procesy, pogoda. Klimat jest odpowiedzialny za szereg procesów gospodarczych (rolnictwo, budownictwo, transport). Atmosfera jest jednym z czynników życia. Obecnie istnieje szereg globalnych zagrożeń w atmosferze (emisja zanieczyszczeń do atmosfery)

3.    Hydrosfera – woda stanowi 71% powierzchni Ziemi. Deficyt wody na Ziemi wynika z jej jakości, a nie ilości. Woda pojawiła się ze schnącej magmy ok. 6 – 7 mld. lat temu. Woda odgrywa ogromne znaczenie. Życie „wyszło” z wody. Pierwsze organizmy były związane z wodą. Pierwsze duże miasta, początki cywilizacji są związane z wodą.

Hydrosfera może być:

a)    kontynentalna (dawniej była słodka, czysta, obecnie bardzo zanieczyszczona)

b)   oceaniczna

4.    Pedosfera – zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, ogromną rolę odgrywa w rolnictwie

5.    Biosfera – fauna i flora. Świat organiczny jest bardzo bogaty, ale bardzo zniszczony. Obecnie istnieje tzw. księga czerwona – księga gatunków zagrożonych oraz księga zielona – gatunki chronione, które udało się zachować. W kategorii biosfery istnieją ścisłe powiązania. Świat organiczny wzajemnie się uzupełnia.

Elementy środowiska są związane ze sobą. Występują tu zależności zwrotne. Zmiana jednego z elementów pociąga za sobą zmianę innych warunków

Związki między elementami środowiska wynikają ze wspólnego powstania na Ziemi.

System interakcji pomiędzy środowiskiem a społeczeństwem i gospodarką

System interakcji społeczeństwo, gospodarka, człowiek, a środowisko ulega przemianom. Powiązania są zwrotne. Między tymi czynnikami zachodzą ścisłe związki.

Procent zdominowania składników środowiska przez człowieka:

              środowisko              człowiek

Atmosfera              80%              20%

Litosfera              60%              40%

Hydrosfera kont.              35%              65%

Człowiek całkowicie zdominował wody lądowe

Hydrosfera oceaniczna              40%              60%

Pedosfera              20%              80%

Degradacja gleb na świecie jest bardzo zaawansowana

Biosfera              40%              60%

Środowisko nie jest jednoznaczne. Wyróżniamy trzy typy środowiska:

1.    Naturalne (pierwotne) – nie nosi śladów działalności człowieka. Jest takie, jakie stworzyła je natura. Np. Amazonia, Antarktyda, tajga syberyjska, niedostępne partie gór.

2.    Fizyczno – geograficzne – obszary, gdzie zaznacza się działalność człowieka, gdzie jest i funkcjonuje człowiek, ale działalność nie jest konfliktowa. Istnieje symbioza między działalnością człowieka a środowiskiem. Człowiek zmienia i kształtuje środowisko, ale nie zagraża mu w sposób zdecydowany.

3.    Sztuczne (antropogeniczne) – Antropopresja – człowiek wywiera coraz większy, negatywny wpływ na środowisko. Największe zagrożenie stwarzają kraje III – go świata, ponieważ chcą dogonić postęp za wszelką cenę (Meksyk, Indie, Brazylia, Chiny). W krajach cywilizowanych bardziej dba się o środowisko.

Czwarty typ środowiska (kategoria nie przyrodnicza)

Środowisko społeczno – ekonomiczne – zawiera układ funkcjonowania gospodarki. W nim mieści się kategoria środowiska socjologicznego, kulturowego (tradycje, zwyczaje, wierzenia).

Środowisko techniczne, naukowo – techniczne – niewolnictwo techniki, jeżeli jest niewłaściwie wykorzystane może być niebezpieczne. Należałoby je kontrolować, aby zapobiec powstawaniu patologii.

Rola człowieka w środowisku może być pozytywna (budująca) lub negatywna (niszcząca).

W polityce środowiskowej chodzi o racjonalne kształtowanie środowiska nie tracąc szansy rozwoju gospodarczego i społecznego.

ZASOBY I WALORY ŚRODOWISKA

Zasoby środowiska są to wszystkie jego elementy, które są fizycznie mierzalne. Można je podać w jednostkach np. wagowych (woda, lasy, surowce mineralne).

Walory nie podlegają fizycznej ocenie, podlegają indywidualnej ocenie. Na podstawie splotu cech zewnętrznych jakiegoś obszaru, który możemy zobaczyć oceniamy go (krajobraz, warunki klimatyczne).

Punktem wyjścia dla racjonalnej gospodarki jest dokonanie oceny zasobów i walorów środowiska.

Metody oceny zasobów i walorów:

1.    Geobotaniczna – rośliny mają zdolność informowania nas o stanie środowiska. Metoda polega na ocenie środowiska poprzez reakcję np. roślin w różnych warunkach. Odmiany tej metody to:

a)    analityczna – do badania małych powierzchni

b)   syntetyczna – stosowana do większych skali terenu (w skali kraju, regionu). Stwarzamy mapę potencjalnej roślinności i porównujemy ją ze stanem rzeczywistym. Próbujemy wyjaśnić różnice między potencjalną roślinnością a realiami.

2.    Bonitacyjna (punktowa) – polega na tym, że dla pewnych cech środowiska, które są trudne do obiektywnego określenia próbujemy dopasować obiektywne oceny.

Przykład zbadania dwóch obszarów pod względem przydatności do turystyki:

Badanie cech obszaru A i B