Mackiewicz Stanisław (Cat) - Myśl w obcęgach.pdf - Mackiewicz - Siegaj_nieba

STANISŁAW MACKIEWICZ (CAT)

MYŚL W OBCĘGACH

studia nad psychologią społeczeństwa sowietów

Stanisław Mackiewicz (Cat)

Myśl w obcęgach

Studium nad psychologią społeczeństwa sowietów

Przedmowa: Piotr Niemczyk

Posłowie: Aleksandra Niemczykowa

Redakcja: Tomasz Boczyński

Opracowanie graficzne: Jacek Brzozowski

Skład komputerowy: Marek Jastrzębski

Wyd. 1 - Księgarnia Hoesicka, Warszawa 1931

Wyd. 2 - Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1932

Wyd. 3 - Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1935

Wyd. 4 - Wydawnictwo im. L. Zondka, Poznań 1990

Wyd. 5 - Wydawnictwo Polskie KPN, Warszawa 1990

Opracowano na podstawie wyd. 1

Głosy prasy przedrukowano na podstawie wyd. 4

W książce zachowano styl Autora uwspółcześniając jedynie pisownię i ortografię

Z powodu złej jakości technicznej pominięto zdjęcie przedstawiające:

Tygodnik humorystyczny drukowany tatarskim jenalifem specjalnie wyśmiewający

muttów mahometańskich i kułaków tatarskich

Warszawa 1998

ISBN 83 - 901583 - 6 – 1

Druk: KAWDRUK

WYCIECZKA DO ZAPOMNIANEGO CZASU

Tylko - jak przyszli historycy ustanowią prawdą, jeśli jak okiem sięgnąć, ziarnka

prawdy toną w stosach niesłychanego kłamstwa? Nie - przesądów i omyłek swego czasu -

lecz świadomego i przemyślanego kłamstwa?

Nadieżda Mandelsztam, Nadzieja w beznadziei, s. 31

Zaskakująco zawodna jest ludzka pamięć. Zawsze byłem przekonany, że życia w

realnym socjalizmie nie sposób zapomnieć. Tymczasem czytając reportaż Mackiewicza,

zdarzało mi się przecierać oczy ze zdumienia.

Na przykład taki cytat z Łunaczarskiego: „Nigdzie tak dobrze nie demaskuje

siebie świat burżuazyjny, jak w dancing - room. (...) Można pomyśleć, że ci wszyscy

ludzie najęci są po to, aby nogami mięsić jakieś ciasto. I całym zajęciem dyryguje jakiś

negr małpopodobny. Na jego znak całe stado zatrzymuje się lub zaczyna znów

podrygiwać i drygać nogami”. Ciekawe, dlaczego prawie 70 lat temu Mackiewicz

właśnie ten cytat wybrał, żeby zilustrować swoją książkę? Myślę, że z tego samego

powodu, dla którego ja go tutaj przytaczam. Żeby pokazać agresywność i zarazem

tandetność radzieckiej, wszechobecnej wówczas, propagandy. Bo książka ta jest przede

wszystkim o propagandzie i indoktrynacji: nachalnej, wręcz doktrynacji: nachalnej,

wręcz chamskiej, totalnej, ale zarazem prymitywnej i niewiarygodnie wprost zakłamanej.

Książkę Mackiewicza czyta się teraz trochę jak bajkę o żelaznym wilku.

Zapominamy, że jeszcze 10 lat temu rzeczywistość, opisywana w Myśli w obcęgach,

działa się z naszym także udziałem. W sklepach na półkach bywał tylko ocet, po podsta-

wowe towary ustawiały się kilometrowe kolejki, w programach szkół podstawowych

obowiązywało wychowanie obywatelskie, którego celem było przekonanie młodzieży o

wyższości socjalizmu. W mediach wiało nudą przeplataną wielogodzinnymi

przemówieniami przywódców.

Rzeczywistość w zestawieniu z oficjalnymi deklaracjami i pompatycznymi

tytułami z pierwszych stron gazet wydaje się teraz jakimś filmem nakręconym przez

stukniętego reżysera.

To o tym także napisał Mackiewicz. Porównuje rewolucyjne frazesy z nędzą

ulicy, deklaracje o wolności z prześladowaniami intelektualistów, „kułaków” i popów.

Zestawia przywódczą rolę klasy robotniczej z obozami koncentracyjnymi i masowymi

aresztowaniami. Opisuje państwo, które nie miało prawa funkcjonować, ale jednak

funkcjonowało. Sekret tego zjawiska znajduje autor Myśli w obcęgach w skuteczności

indoktrynacji, w całym systemie wychowania, który od żłobka uczył dziecko poddawania

się woli partii komunistycznej. Szkoła oduczała samodzielnego myślenia. Praca polegała

nie tyle na robieniu czegoś pożytecznego, ile na realizowaniu zadań.

Znamienne są tu przykłady Instytutu Ludów Północy (i rozmowy z prof.

Worobiowem) czy sklepu z zabawkami. W Instytucie Ludów Północy - z definicji

uczącym geografii przedstawicieli 26 narodowości mieszkających pod kołem polarnym -

uczono faktycznie i wyłącznie o walce klas. W sklepie z zabawkami dominowały gry o

wielomówiących nazwach: „politlotto”, „dopędzić i przegonić”, „sierp i młot”, „kołchoz”

i „bój awiacyjny”. Nieuchronnie przychodzi do głowy porównanie z Rokiem 1984

Orwella. Tylko że Orwell swoją powieść z Rokiem 1984 Orwella. Tylko że Orwell swoją

powieść wymyślił, a Mackiewicz opisany świat rzeczywiście obejrzał.

Skuteczność radzieckiej reklamy uzupełniał terror. W Myśli w obcęgach

znajdujemy opis mechanizmu prześladowania „liszcńców”, czyli ludzi nie przystających

do rewolucyjnych przemian: rolników („kułaków”), księży i popów, byłych wojskowych

i inteligentów. Autor zauważa nie tylko terror i aresztowania, ale cały system wypychania

ich całkowicie poza margines „społeczeństwa”. W świat absolutnej nędzy i nieustannego

strachu. I w końcu finał: szczegółowy opis morderstwa Mikołaja II i jego najbliższych.

Zagadkowe cztery litery otwierające książkę to właśnie inicjały córek Mikołaja II

zamordowanych w Jekaterynburgu. Opowieść jednego z uczestników zabójstwa, chociaż

przekazana prymitywnym językiem czekisty, ma w sobie coś wręcz mistycznego ...

Ale nie mogę przecież streszczać całej książki.

Kiedy Mackiewicz pisał w 1931 roku Myśl w obcęgach, miał nadzieję, że będzie

to reportaż z jednego konkretnego państwa. Zakładał, że ekspansja sowiecka się raczej

nie powiedzie i będzie skierowana w stronę Azji. Nawet jeżeli mógł przypuszczać, że

pisze nie o osobliwym epizodzie, wynaturzeniu historii, ale o trwałym systemie

politycznym, to liczył, że demokracje zachodnie potrafią się obronić. Duże znaczenie

przypisywał miejscu Polski, która miała pilnować granic cywilizowanego świata.

Mackiewicz Stanisław (Cat) - Myśl w obcęgach.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: