Or_Ręczne dźwiganie.pdf

OPINIE

Rozdział 5/2.F.1.

5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy rêcznym

dŸwiganiu ciê¿arów metod¹ wskaŸników

kluczowych

T³umaczenie i adaptacja do warunków Polskich – Stanis³aw Wójcik

Spis treœci

1. Wprowadzenie ............................. 1

2. Wartoœciowanie czynników ................... 2

2.1. Szacowanie wskaŸnika czasu .............. 2

2.2. WskaŸnik obci¹¿enia ..................... 3

2.3. WskaŸnik postawy cia³a .................. 4

2.4. WskaŸnik warunków wykonywania pracy .... 5

3. Ocena koñcowa ............................ 6

4. Wymagania polskich przepisów ................ 8

1. Wprowadzenie

Przy rêcznym dŸwiganiu ciê¿kich przedmiotów (podnoszeniu, utrzymywaniu,

przenoszeniu, odstawianiu) wystêpuje ryzyko powstania urazów lub schorzeñ

uk³adu miêœniowo-szkieletowego , g³ównie czêœci lêdŸwiowej krêgos³upa ,po-

wodowanych obci¹¿eniem fizycznym. Poniewa¿ oszacowanie ryzyka przy trans-

porcie rêcznym sprawia wiele k³opotów pracodawcom, kilka lat temu w Niem-

czech opracowano i zastosowano w praktyce metodê wskaŸników kluczowych

– Leitmerkmalmethode (dalej w skrócie LMM) oceny ryzyka zawodowego przy pra-

cach, przy których pracownik jest nara¿ony na obci¹¿enia fizyczne pochodz¹ce od

rêcznie transportowanych ciê¿arów.

Urazy

i schorzenia

Metoda LMM umo¿liwia zarówno pracodawcy, kierownikowi robót, jak i zwy-

k³emu pracownikowi ³atwo i szybko oceniæ ryzyko zawodowe, jakie wystêpuje

przy danej pracy zwi¹zanej z dŸwiganiem ciê¿arów i w razie potrzeby podj¹æ sto-

sowne œrodki obni¿aj¹ce poziom tego ryzyka.

Federalny Urz¹d Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.

BHP (LASI – Niemcy) opublikowa³ tê metodê na swojej stronie internetowej:

www.baua.de . Dziêki uprzejmoœci autorów, poni¿ej przedstawiamy Pañstwu

t³umaczenie tego opracowania. Chcielibyœmy te¿ w tym miejscu podziêko-

waæ autorom za wyra¿enie zgody na opublikowanie metody LMM w naszej

TECZCE

Istota metody wskaŸników kluczowych (LMM), polega na okreœleniu wartoœci

(wagi), wyra¿onej w punktach, czterech wskaŸników charakteryzuj¹cych cztery

ró¿ne czynniki obci¹¿enia wystêpuj¹ce podczas dŸwigania i na ich podstawie

dokonania wyliczenia punktowego, pozwalaj¹cego na zakwalifikowanie pracy

do jednej z 4 kategorii (stopni) ryzyka .

lipiec 2006

Rozdzia³ 5/2.F.1.

5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy rêcznym dŸwiganiu ciê¿arów...

5. Ryzyko zawodowe

lipiec 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/2.F.1.

Czynniki

obciążenia

Czynniki obci¹¿enia wystêpuj¹ce podczas dŸwigania przedmiotów, które wziêto

pod uwagê w metodzie LMM to:

czas,

obci¹¿enie,

postawa cia³a,

warunki wykonywania pracy.

Metoda s³u¿y orientacyjnej ocenie warunków pracy przy dŸwiganiu ciê¿arów.

Analiza

czynności

Przy ocenie (szacowaniu) wartoœci poszczególnych czynników obci¹¿enia niezbêd-

na jest odpowiednia wiedza dotycz¹ca ocenianej czynnoœci sk³adowej. Je¿eli osoba

oceniaj¹ca takiej wiedzy nie posiada, nale¿y przeprowadziæ analizê wykonywa-

nych czynnoœci . Pod ¿adnym pozorem nie wolno opieraæ siê na przypuszczeniach,

gdy¿ prowadz¹ one z regu³y do zafa³szowania wyników. Warto przy tym pamiêtaæ,

¿e nie jest wymagana szczegó³owa znajomoœæ ergonomii czy bezpieczeñstwa tech-

nicznego.

Szacowania dokonuje siê dla czynnoœci sk³adowych i odnoœnie tylko jednego

dnia pracy. W przypadku zmian w trakcie wykonywania prac w odniesieniu do

masy i/lub postawy cia³a – nale¿y przyj¹æ wartoœci œrednie.

Je¿eli podczas wykonywania jednej pe³nej czynnoœci wystêpuje wiele czynnoœci

cz¹stkowych z wyraŸnie ró¿nymi wartoœciami dŸwiganej masy – nale¿y oszacowaæ

i udokumentowaæ je osobno.

2. Wartoœciowanie czynników

2.1. Szacowanie wskaŸnika czasu

Forma wykony-

wania prac

Wartoœæ wskaŸnika czasu obci¹¿enia mo¿na oszacowaæ na podstawie zamieszczo-

nej poni¿ej tabeli. W tym celu trzeba wybraæ jedn¹ z trzech form wykonywania

rêcznych prac zwi¹zanych z dŸwiganiem ciê¿arów. Dla czynnoœci, które charakte-

ryzuj¹ siê:

regularnym powtarzaniem krótkotrwa³ych czynnoœci (zdarzeñ, procesów):

podnoszenia,

odstawiania,

przenoszenia (przestawiania)

– podstawowym parametrem bêdzie czêstotliwoœæ ;

utrzymywaniem (trzymaniem) ciê¿aru – podstawowym parametrem bêdzie

ca³kowity czas czynnoœci trzymania ;

przenoszeniem (dŸwiganiem) ciê¿aru na znaczne odleg³oœci nale¿y przyj¹æ za

parametr ca³kowit¹ drogê niesienia ciê¿aru w czasie zmiany roboczej.

Czêstotliwoœæ to liczba krótkotrwa³ych czynnoœci w ci¹gu zmiany roboczej.

Ca³kowity czas czynnoœci trzymania wynika z sumowania cz¹stkowych czasów

trzymania w poszczególnych czynnoœciach (zdarzeniach) w ci¹gu zmiany roboczej.

Obliczaj¹c d³ugoœæ drogi niesienia ciê¿aru w czasie zmiany roboczej przyjmuje siê

œredni¹ prêdkoœæ, z jak¹ idzie cz³owiek tzn. 4 km/h – ok. 1 m/s.

lipiec 2006

5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym dźwiganiu ciężarów...

OPINIE

Rozdział 5/2.F.1.

Szacowanie czasu obci¹¿enia

Podniesienie lub

przemieszczenie

w czasie poni¿ej 5 s

Trzymanie (równie¿

w przypadku przenoszenia)

w czasie powy¿ej 5 s

Przenoszenie na odleg³oœæ

powy¿ej 5 m

Czêstotliwoœæ

(liczba czynno-

œci w trakcie

zmiany

roboczej)

WskaŸnik

czasu

(pkt)

£¹czny czas

utrzymywania

podczas zmia-

ny roboczej

(minuty)

WskaŸnik

czasu

(pkt)

£¹czna droga

przebyta

podczas zmia-

ny roboczej

(km)

WskaŸnik

czasu

(pkt)

<10

<0,3

10 do 39

5 do 15

0,3 do 1

40do199

15do60

1do4

200 do 499

60 do 120

4 do 8

500 do 1000

120 do 240

8 do 16

1000

240

Prace polegaj¹ce na podnoszeniu lub przemieszczaniu w czasie poni¿ej5sto:

PRZYKŁAD

prace murarskie,

wk³adanie arkuszy blachy do prasy i wyjmowanie wyt³oczek,

rozk³adanie towarów na pó³kach sklepowych.

Prac¹ polegaj¹c¹ na utrzymywaniu przedmiotu w czasie powy¿ej 5 s bêdzie ka¿da praca, podczas

której pracownik bêdzie musia³ utrzymywaæ ciê¿kie narzêdzie rêczne (np. pilarkê ³añcuchow¹ podczas

ciêcia drewna, mechaniczny przecinak udarowy w trakcie wykonywania otworu w murze).

PRZYKŁAD

Prace polegaj¹ce na przenoszeniu na odleg³oœæ powy¿ej5mto:

PRZYKŁAD

przenoszenie mebli podczas przeprowadzek,

noszenie torby z korespondencj¹ przez listonosza,

przenoszenie towaru do magazynu.

2.2. WskaŸnik obci¹¿enia

Wartoœæ (znaczenie) obci¹¿enia pochodz¹cego od masy dŸwiganego przedmiotu

nale¿y oszacowaæ osobno dla mê¿czyzn i kobiet . Do okreœlania wartoœci punkto-

wej tego wskaŸnika s³u¿y poni¿sza tabela.

Oszacowuj¹c wskaŸnik obci¹¿enia nale¿y uwzglêdniæ tylko odczuwalny przez

osobê ciê¿ar , czyli reakcjê tej osoby na si³ê ciê¿koœci przedmiotu, wywieran¹

w miejscu (punkcie) uchwycenia (podparcia) tego przedmiotu. Reakcjê tê nale¿y

wyliczyæ (oszacowaæ) na podstawie danych o dŸwiganym przedmiocie: masy (gê-

stoœci masy) i jego wymiarów.

Ciężar

odczuwalny

lipiec 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/2.F.1.

W przypadku, gdy osoba nie jest obci¹¿ona pe³n¹ mas¹ dŸwiganego przedmiotu ,

nale¿y uwzglêdniæ tylko tê czêœæ masy, która przypada na osobê (rzeczywiœcie j¹

obci¹¿a).

PRZYKŁAD

Pracownik nie bêdzie obci¹¿ony ca³¹ mas¹ przedmiotu w sytuacji, gdy unosi cementowy bloczek z jed-

nej strony w celu przewrócenie go na bok (w tym czasie druga strona bloczka opiera siê krawêdzi¹

o pod³o¿e). W takim przypadku mo¿na przyj¹æ, ¿e osoba bêdzie obci¹¿ona po³ow¹ masy bloczka, czyli

bêdzie dŸwigaæ tylko po³owê jego ciê¿aru.

Szacowanie wskaŸnika obci¹¿enia

Masa powoduj¹ca

obci¹¿enie – dla mê¿czyzn

(kg)

WskaŸnik

obci¹¿enia

(pkt)

Masa powoduj¹ca

obci¹¿enie – dla kobiet

(kg)

WskaŸnik

obci¹¿enia

(pkt)

<10

10 do 20

5 do 10

20 do 30

10 do 15

30 do 40

15 do 25

Je¿eli w trakcie analizowanej czynnoœci dŸwigane s¹ ró¿ne ciê¿ary (przedmioty

o ró¿nych masach), to nale¿y przyj¹æ ich wartoœæ œredni¹ .

Dla porównania wyników koñcowych (i wyboru wy¿szej wartoœci punktowej oce-

ny koñcowej) mo¿na przyj¹æ tak¿e najwy¿sze obci¹¿enia (masy), ale wtedy trzeba

skorygowaæ czynnik czasu (por. tabela w rozdz. 1), odnosz¹c go do czasu, w któ-

rym faktycznie dochodzi³o do wystêpowania tych najwy¿szych obci¹¿eñ.

2.3. WskaŸnik postawy cia³a

Indentyfikacja

postawy ciała

Wagê postawy cia³a szacuje siê na podstawie porównania z piktogramami przed-

stawionymi w tabeli. W tym celu nale¿y zidentyfikowaæ postawê cia³a , jak¹ przyj-

muje pracownik przy rêcznym transportowaniu przedmiotów (w trakcie pod-

noszenia/przenoszenia ciê¿aru) i zakwalifikowaæ j¹ do jednej z grup podanych

w tabeli.

W przypadku, gdy w trakcie prac przyjmowane s¹ ró¿ne (zmieniaj¹ce siê) postawy

cia³a , przyjmuje siê œredni¹ wartoœæ czynników postawy cia³a, które sk³adaj¹ siê na

dan¹, analizowan¹ czynnoœæ.

Nie przyjmuje siê wartoœci ekstremalnych, wystêpuj¹cych rzadko.

lipiec 2006

5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym dźwiganiu ciężarów...

OPINIE

Rozdział 5/2.F.1.

Szacowanie wskaŸnika postawy cia³a

Charakterystyczna

postawa cia³a

i po³o¿enie

przedmiotu

Opis postawy, po³o¿enie przedmiotu

wzglêdem cia³a

WskaŸnik

postawy cia³a

(pkt)

Cz³owiek

Tu³ów pracownika wyprostowany, nie skrêcony.

Po³o¿enie przedmiotu

Przedmiot trzymany przy ciele pracownika.

Cz³owiek

Pracownik wykonuje:

• niewielki sk³on lub

• lekko skrêca tu³ów.

Po³o¿enie przedmiotu

Przedmiot przy ciele lub w jego pobli¿u.

Cz³owiek

Pracownik wykonuje:

• g³êboki sk³on lub daleki wychy³ do przodu,

• mniejszy sk³on przy równoczesnym skrêcie

tu³owia.

Po³o¿enie przedmiotu

Przedmiot jest:

• oddalony od cia³a lub

• powy¿ej linii barku.

Cz³owiek

Pracownik wykonuje daleki wychy³ do przodu

z równoczesnym skrêtem tu³owia.

Podczas stania, cia³o pracownika ma ograniczo-

n¹ stabilnoœæ.

W trakcie przemieszczania przedmiotu pracow-

nik kuca b¹dŸ klêka.

Po³o¿enie przedmiotu

Przedmiot jest oddalony od cia³a.

2.4. WskaŸnik warunków wykonywania pracy

Oszacowuj¹c wartoœæ warunków wykonywania pracy przyjmuje siê warunki

przewa¿aj¹ce (dominuj¹ce) w ca³ym czasie wykonywania prac i porównuje z

opisami zamieszczonymi w poni¿szej tabeli.

Nie bierze siê pod uwagê okazjonalnego dyskomfortu, bêd¹cego bez znaczenia

dla bezpieczeñstwa pracy.

Cechy wa¿ne dla bezpieczeñstwa nale¿y zapisaæ w polu „Ponowna analiza miejsca

pracy z innych przyczyn” (w rozdziale 3 – pod tabel¹ oceny ryzyka wynikaj¹cego

z obci¹¿enia prac¹).

lipiec 2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: