norwegia.pdf

SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN

OBECNY I PLANOWANE REFORMY

NORWEGIA

1. Populacja uczących się i język nauczania

W roku szkolnym 2005/06 kształceniem obowiązkowym (klasy I – X) było objętych 620 000 uczniów,

co stanowi niemal 100% populacji w grupie wiekowej 6-16 lat. W szkolnictwie średnim II stopnia

kształci się prawie 191 000 uczniów, a w szkolnictwie wyższym 211 000 studentów. W Norwegii

istnieją dwie urzędowe wersje pisanego języka norweskiego, Bokmål i Nynorsk ; decyzję o tym,

którego języka używa się w szkołach, podejmują gminy. Ponadto na obszarach, na których mówi się

językiem lapońskim, języka tego używa się również w szkołach.

2. Administracja i finansowanie edukacji

W roku szkolnym 2005/06 do placówek publicznych uczęszczało 97% ogółu uczniów w szkolnictwie

podstawowym i średnim I stopnia i ok. 95% uczniów w szkolnictwie średnim II stopnia. Pozostali

uczniowie uczęszczali do placówek prywatnych, przy czym koszty kształcenia w większości z nich są

w 85% pokrywane przez państwo. W publicznym (tj. państwowym) szkolnictwie wyższym kształci się

ok. 90% studentów.

Nadzór nad edukacją sprawuje się na trzech szczeblach. Ministerstwo Edukacji i Badań, we

współpracy z organami doradczymi, m.in. gubernatorami we wszystkich okręgach, odpowiada

całościowo za wszystkie poziomy edukacji, włącznie z edukacją przedszkolną, która do roku 2005

pozostawała w gestii Ministerstwa ds. Dzieci i Rodziny. Władze gminne zarządzają wszystkimi

aspektami kształcenia obowiązkowego, władze okręgowe odpowiadają za szkolnictwo średnie II

stopnia, a uczelniami zarządza bezpośrednio Ministerstwo Edukacji i Badań.

Ministerstwo edukacji stanowi najwyższy szczebel nadzoru nad edukacją i omawia te sprawy z

gubernatorami wszystkich okręgów, którzy zajmują się również koordynacją poradnictwa i działań

prorozwojowych na szczeblu lokalnym. Od czerwca 2004 r. Dyrekcja ds. Szkolnictwa Podstawowego i

Średniego odpowiada za opracowywanie ogólnokrajowych programów nauczania, nadzór/kontrolę

nad szkolnictwem podstawowym i średnim oraz rozwój kształcenia na tych dwóch poziomach.

3. Edukacja przedszkolna

Począwszy od stycznia 2006 za edukację przedszkolną odpowiada Ministerstwo Edukacji i Badań.

Placówki dla małych dzieci zapewniają opiekę dzieciom w wieku od urodzenia do 5 lat. Rodzice

uiszczają opłaty zgodnie z zarządzeniami wydawanymi przez rząd norweski. Istnieją zarówno

publiczne, jak i prywatne placówki. Placówki prywatne otrzymują wsparcie finansowe od państwa i

czasem z gmin.

Edukacja przedszkolna jest nieobowiązkowa, a w placówkach brakuje miejsc. W 2004 r. do placówek

dla małych dzieci uczęszczało 72% wszystkich dzieci w wieku od roku do 5 lat. W związku z tym, że

płatny urlop macierzyński dla rodziców trwa prawie rok, jedynie nieliczni ubiegają się o miejsce w

takiej placówce, zanim dziecko skończy rok. Dzieci objęte edukacją przedszkolną stanowią niewielki

odsetek wśród najmłodszych i największy – ok. 90% – wśród pięciolatków. Władze lokalne są prawnie

zobowiązane do zapewnienia odpowiedniej liczby miejsc, przepisy nie przewidują jednak

indywidualnego prawa do miejsca w placówce przedszkolnej. Dotacje państwa zostały zwiększone,

aby osiągnąć cel, jakim jest powszechny dostęp do edukacji przedszkolnej w 2007 r.

4. Kształcenie obowiązkowe

a) Etapy

Grunnskole (szkoła podstawowa i średnia I stopnia) – wiek: 6-16 lat

Barnetrinnet (etap szkoły podstawowej): wiek: 6-12 (klasy 1-7)

Ungdomstrinnet (etap szkoły średniej I stopnia): wiek: 13-16 (klasy 8-10)

Kształcenie jest obowiązkowe w wieku od 6 do 16 lat.

b) Kryteriaprzyjęć

Dzieci rozpoczynają kształcenie obowiązkowe w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat. Zgodnie

z ogólną zasadą, uczniowie uczęszczają do szkoły publicznej, która jest położona najbliżej ich miejsca

zamieszkania, lub szkoły wyznaczonej jako „rejonowa” dla ich miejsca zamieszkania. Po złożeniu

odpowiedniego podania, uczeń może zostać przyjęty do innej szkoły, jeśli są w niej wolne miejsca.

Kształcenie obowiązkowe jest bezpłatne w szkołach publicznych, natomiast w szkołach prywatnych od

uczniów pobiera się czesne.

c) Dzienny/tygodniowy/rocznywymiarzajęć

Rok szkolny obejmuje 190 dni od połowy/końca sierpnia do połowy czerwca. Tydzień nauki w szkole

trwa pięć dni, a tygodniowy wymiar zajęć wynosi od 20 lekcji (15 godzin zegarowych) w pierwszym

roku do 30 lekcji w ostatnich latach grunnskole . W tych ramach administracja szkolna może sama

ustalać dzienny wymiar zajęć. Minimalny roczny wymiar zajęć dydaktycznych wynosi 789 (wiek 6-9

lat), 1 026 (wiek: 10-12) i 1 140 godzin (wiek: 13-15). W wielu gminach prowadzi się więcej godzin

zajęć niż wymagane minimum.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

Uczniów dzieli się na grupy zgodnie z odpowiednimi kryteriami pedagogicznymi. Nie istnieją już

przepisy dotyczące klas i ich maksymalnej wielkości.

e) Programyitreści nauczania

Propozycje nowych programów nauczania przedstawia Dyrekcja ds. Szkolnictwa Podstawowego i

Średniego. Wszystkie decyzje dotyczące programów nauczania podejmuje Ministerstwo, natomiast

Dyrekcja odpowiada za ich opracowanie i rozpowszechnianie. Ogólnokrajowy program nauczania z

1997 r., w którym większy nacisk położono na integrację międzyprzedmiotową, wprowadzano

stopniowo na wszystkich etapach kształcenia obowiązkowego w latach 1997-2000. W programie

określono pewne zasady, które mają stanowić dla nauczycieli podstawę planowania i prowadzenia

zajęć edukacyjnych. Przez cały okres kształcenia obowiązkowego program nauczania obejmuje

następujące przedmioty: język norweski, matematyka, wiedza o społeczeństwie, wychowanie

plastyczne i prace ręczne, przedmioty przyrodnicze i związane z ochroną środowiska, język angielski,

wychowanie muzyczne, zajęcia z gospodarstwa domowego, wychowanie fizyczne oraz wiedza o

chrześcijaństwie, religia i etyka.

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Na poziomie szkoły podstawowej (klasy 1–7) nie prowadzi się formalnej oceny. Na poziomie szkoły

średniej I stopnia (klasy 8–10) podstawę stopni wystawianych z każdego przedmiotu dwa razy do roku

stanowi ocena dokonywana przez nauczyciela. Promocja do następnej klasy jest automatyczna. Na

zakończenie nauki w grunnskole wszyscy uczniowie przystępują do ogólnokrajowych egzaminów i

otrzymują świadectwo, na którym podaje się wszystkie uzyskane stopnie. Wszyscy uczniowie, którzy

otrzymali świadectwo, mają zagwarantowany wstęp do szkoły średniej II stopnia. W 2004 r., w celu

lepszego dostosowania dydaktyki do potrzeb indywidualnych uczniów, wprowadzono ogólnokrajowe

sprawdziany dotyczące podstawowych umiejętności w klasach V i VIII. Za ogólnokrajowe egzaminy i

ocenę ucznia odpowiada Dyrekcja ds. Szkolnictwa Podstawowego i Średniego, która wydaje również

wytyczne w tym zakresie.

5. Szkolnictwo średnie II stopnia i policealne

a) Rodzajekształcenia

Videregående skole (szkoła średnia II stopnia) – wiek: 16-19 lat

Kształcenie na poziomie średnim II stopnia obejmuje zarówno kształcenie ogólne, jak i kształcenie

zawodowe.

Kształcenie ogólne: kształcenie przygotowawcze – kształcenie na poziomie zaawansowanym I –

kształcenie na poziomie zaawansowanym II

Kształcenie zawodowe: kształcenie przygotowawcze – kształcenie na poziomie zaawansowanym I –

kształcenie na poziomie zaawansowanym II lub 2-letnie przyuczenie do zawodu.

b) Kryteriaprzyjęć

Wszyscy uczniowie w wieku 16-19 lat, którzy ukończyli grunnskole (szkołę obowiązkową), mają

ustawowo zagwarantowane prawo do nauki w szkole średniej II stopnia. Uczniowie mogą ubiegać się

o przyjęcie do szkół poza terenem swej gminy. Dla młodych ludzi w wieku 16-19 lat, którzy nie pracują

i nie uczęszczają do szkoły, stworzono system informacji, poradnictwa i praktycznej pomocy.

Uczniowie z upośledzeniami fizycznymi mają prawo do kształcenia w szkole średniej II stopnia przez

okres dłuższy niż trzy lata. Kształcenie w publicznych szkołach średnich II stopnia jest bezpłatne,

natomiast szkoły prywatne mogą pobierać opłaty.

c) Programyitreści nauczania

Ministerstwo edukacji określa w swych wytycznych programowych („Reforma 94”) wymogi dotyczące

15 programów kształcenia ogólnego i zawodowego w szkołach średnich II stopnia. Wspólna podstawa

programowa obejmuje język norweski, religię, języki obce, wiedzę o społeczeństwie, geografię,

historię, przedmioty ścisłe, matematykę i wychowanie fizyczne. Każdy program kształcenia składa się

z roku przygotowawczego i dwóch lat specjalizacji (poziom zaawansowany I i II). W ramach

większości programów kształcenia zawodowego ostatni rok specjalizacji zamienia się na dwuletnie

przyuczenie do zawodu w zakładach pracy. Treści nauczania w szkole średniej II stopnia są

opracowywane (dostosowywane) w sposób zdecentralizowany, zgodnie z potrzebami indywidualnych

uczniów i lokalnego rynku pracy oraz zasadą ukierunkowywania kształcenia na realizację celów, a nie

szczegółowe ustalanie treści.

d) Ocena, promocja i kwalifikacje

Podstawę oceny stanowią ocena ciągła i egzaminy na zakończenie roku. Egzaminy są na ogół

przeprowadzane i oceniane przez instytucje zewnętrzne. Przejście do kolejnego etapu jest

uzależnione od wyników w nauce. Szkoły wydają świadectwa ukończenia tych etapów kształcenia,

które prowadzą do szkolnictwa wyższego. Kwalifikacje zawodowe są zatwierdzane przez Okręgowe

Komisje Egzaminacyjne. W trakcie pierwszego roku nauki, w celu lepszego dostosowania dydaktyki

do potrzeb indywidualnych uczniów, przeprowadza się ogólnokrajowe sprawdziany w zakresie

podstawowych umiejętności uczniów.

6. Szkolnictwo wyższe

a) Rodzajeuczelni

Studia wyższe są prowadzone w 6 uniwersytetach, 25 kolegiach uniwersyteckich, 2 uniwersyteckich

kolegiach sztuk pięknych i 29 uczelniach prywatnych.

b) Warunkiwstępu

Przyjęcia na studia w uczelniach państwowych podlegają regulacjom ilościowym i są uzależnione od

liczby miejsc w poszczególnych uczelniach. Prawo do ubiegania się o przyjęcie na studia mają osoby,

które ukończyły z pozytywnymi ocenami 3-letnią szkołę średnią II stopnia ( videregående skole ) lub

mają pięcioletnie doświadczenie zawodowe, bądź odpowiednie wykształcenie w połączeniu z

doświadczeniem zawodowym. W każdym przypadku obowiązują minimalne wymogi dotyczące języka

norweskiego, języka angielskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki i przedmiotów

przyrodniczych. Na studia mogą również zostać przyjęte osoby posiadające kwalifikacje „łączone” –

uzyskane w ramach kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego.

c) Kwalifikacje

Od jesieni 2003 r. wprowadzono nową, zgodną z założeniami Procesu Bolońskiego strukturę studiów,

która obejmuje 3-letnie studia licencjackie/inżynierskie, a następnie 2-letnie studia magisterskie. W

okresie przejściowym, z obowiązku studiowania zgodnie z nową strukturą są zwolnieni studenci,

którzy rozpoczęli studia przed jesienią 2003 r. Zachowano dotychczasowy tytuł zawodowy

høgskolekandidat , przyznawany po ukończeniu 2-letnich studiów w kolegiach uniwersyteckich. Istnieje

również kilka kierunków, na których nie wprowadzono modelu 3+2; są to: 5-letnie jednolite studia

magisterskie na kierunkach Odontologia, Farmacja, Architektura krajobrazu, Architektura i Wzornictwo

przemysłowe, 6-letnie studia na kilku kierunkach (Psychologia, Lekarski, Teologia i Weterynaria), 4-

letnie studia licencjackie na kierunkach Muzyka estradowa i Sztuki widowiskowe oraz 4-letnie studia

na kierunku Pedagogika.

7. Kształcenie specjalne

Uczniów mających specjalne potrzeby edukacyjne kształci się zwykle zgodnie z zasadą integracji, w

ogólnodostępnych placówkach szkolnych, zapewniając im w razie potrzeby dodatkową pomoc w

klasie. Specjalne potrzeby edukacyjne rozpoznano u ok. 6% uczniów objętych kształceniem

obowiązkowym. Jedynie 0,5% uczniów uczęszcza do szkół specjalnych.

8. Nauczyciele

Nauczycieli przedszkolnych kształci się w ramach 3-letniego programu pedagogiki przedszkolnej,

który kończy się świadectwem uprawniającym do nauczania na poziomie przedszkolnym. Do

nauczania na różnych etapach grunnskole (szkoły podstawowej i średniej I stopnia) uprawnia szereg

kwalifikacji. Większość nauczycieli na tym poziomie kończy 4-letnie ogólne studia pedagogiczne.

Niektórzy kończą studia uniwersyteckie oraz dodatkowy kurs w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej

(łącznie 5 lat). Nauczyciele na poziomie przedszkolnym i podstawowym ( barnetrinnet ) są przeważnie

nauczycielami przedmiotów zintegrowanych. W szkołach średnich I stopnia ( ungdomstrinnet ) niektórzy

specjalizują się w nauczaniu określonych przedmiotów, ale większość jest przygotowana do pracy w

charakterze nauczycieli przedmiotów zintegrowanych. W szkołach średnich II stopnia ( videregående

skole ) uczą wyłącznie nauczyciele przedmiotu, którzy ukończyli trwające od 4 do 6 lat studia na

uniwersytecie i roczny kurs w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej, lub mają wykształcenie

zawodowe i kwalifikacje nauczycielskie.

Nauczycieli przedszkolnych oraz nauczycieli szkół podstawowych i średnich I stopnia ( grunnskole )

zatrudniają gminy, natomiast nauczyciele szkół średnich II stopnia ( videregående skole ) są zatrudniani

przez okręgi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: