1. Poczucie kontroli (Wg J. Rottera) a sterowalność A. Antonovsky’ego
Sterowalność to dostrzeganie zasobów, jakie jednostka ma do dyspozycji, pozwalających sprostać jej wymaganiom. Antonovsky odróżnia ten wymiar od wewnętrznego umiejscowienia kontroli – człowiek niekoniecznie sam musi umieć zapanować nad sytuacją, wystarczy, jeśli wie, do kogo zwrócić się o skuteczną pomoc.
2. Androgynia psychiczna wg S.L. Bem
42. Czym charakteryzują się osoby angrogyniczne?
Inaczej dwupłciowość odnosi się do połączenia cech osobowości i zachowań, które tradycyjnie uważa się za męskie lub kobiece. Zgodnie z ta definicją, jednostką androgyniczną jest ktoś, kto jest zarówno niezależny, jak i opiekuńczy, zarówno agresywny jak i łagodny, zarówno męski jak i kobiecy, zależnie od stosowności tych zachowań w danej sytuacji.
3. Typy płci psychologicznej wg S.L. Bem (wymienic i opisać)
55. Wymień, jakie typy wyróżniła w swej koncepcji S. Bem.
Męska - rodzajowo męski mężczyzna (wysoki wskaźnik męskości, niski kobiecości)
- unikanie zachowań typowych dla płci przeciwnej niż własna
- koreluje z :
lepsze przystosowanie psychiczne w wieku dorastania
wysoki poziom lęku
neurotyczność
niska samoakceptacja
Kobieca (wysoki wskaźnik kobiecości, niski męskości)
- koreluje z:
Wysoki poziom lęku
Niska samoocena
Niska akceptacja społeczna
Androgyniczna (wysoki obu)
Szerokie spektrum zachowań i cech osobowości zarówno kobiecych jak i męskich
Skrzyżowana (cechy psychiczne typowe dla płci przeciwnej niż własna)
Wyższy poziom rozwoju intelektualnego
Nieokreślona – (niski wskaźnik obu)
42. Jakie wychowanie prowadzi do wykształcenia się cech androgynicznych – odpowiednio u kobiet i u mężczyzn?
I tu będę uprawiala radosna twórczość bo nie mam pojecia co autor pytani miał na mysli, w każdym razi nie znalazłam tego wprost w tekscie Bem, jeśli ktoś przebrnął przez ten drugi tekst o płci , który ja komus pożyczyłam i w ten sposób zniknął chyba na zawsze, to proszę o pomoc, można odpowiedź jest w każdym razie taka:
Wg. koncepcji Bem cechy androgyniczne, czyli charakterystyczne dla obu płci znacznie rozszerza spektrum zachowań jednostki. Uznaje ona więc jednostkę androgyniczną za najbardziej optymalną (a sztywne trzymanie się ról społecznych jest ograniczające ) a więc ważne jest aby w dzieciach pielęgnować taka postawę. Bem za najbardziej wartościowe cechy uznaje niezależność (cecha typowa dla mężczyzn) i opiekuńczość (cecha typowa dla kobiet). Dalej to już będzie rzeźba : Trzeba u dzieci wzmacniać (modelować ? to zalezy jaka koncepcje wychowania przyjmiemy za słuszna ) cechy zarówno kobiece jak i męskie, tak żeby nie popadało w schematy, a używało zachowań najbardziej optymalnych dla danej sytuacji; nie powinno się ono utożsamiać z żadna z płci (płeć ma tylko implikacje psychiczne) …i nie wiem, może trzeba dzieci kochać ?:)
4. Autohandicap – definicja, funkcje psychologiczne, przykład
40. Co to jest autohandicap (podaj definicję)
Definicja:
Autohandicapem jest jakiekolwiek działanie lub wybór, które facylitują możliwość atrybucyjnego uzewnętrzniania (lub usprawiedliwiania) niepowodzeń i uwewnętrzniania (przypisywania sobie) sukcesów. Jest więc jednym ze sposobów faworyzowania, ochrony pozytywnego przekonania o sobie na istotnej dla podmiotu dymensji, kosztem obniżenia własnej wartości na dymensjach peryferycznych (wykorzystywana jest tu reguła pomniejszania- powiększania Kelleya). Działania takie wg Jonesa i Berglasa mogą występować nawet w warunkach całkowitej prywatności, gdy człowiek wie, że nie jest obserwowany przez nikogo.
Funkcje psychologiczne:
- ochrona niepewnej (zagrożonej) samooceny,
- podtrzymanie pozytywnego wizerunku samego siebie,
- zwiększenie zysków płynących z sukcesu - podwyższenie pozytywnej samooceny,
- autohandicap daje możliwość usprawiedliwienia w razie porażki,
- dostarcza dodatkowych przyczyn ewentualnych niepowodzeń,
- pozwala uniknąć sytuacji, w których człowiek byłby narażony na ocenę własnych dokonań
Przykład:
Niepewny własnej sprawności fizycznej sportowiec może zaniechać przed startem rozgrzewki redukując tym samym szanse na zwycięstwo, ale zachowując na wypadek przegranej możliwość myślenia o sobie: „Jestem dobry, a przegrałem jedynie dlatego, że nie przeprowadziłem rozgrzewki”. W przypadku zwycięstwa zaś uprawnione staje się myślenie: „Jestem tak dobry, że nawet bez rozgrzewki zwyciężyłem”.
5. Autohandicap – geneza
46. Żródła Autohandicapu
Geneza, źródła:
Genezy tendencji autohandicapowych można dopatrywać się w charakterze oddziaływań interpersonalnych. Berglas i Jones zwracają uwagę, że żyjemy w świecie, w którym ludzie bardziej są podziwiani za inteligencję i zdolności niż za rzeczywisty poziom wykonania różnych zadań. Stan taki w oczywisty sposób sprzyja stosowaniu przez ludzi strategii autohandicapowej. Szczególnie istotny z tej perspektywy jest okres dzieciństwa- charakter interakcji społecznych nawiązanych między dzieckiem a rodzicami.
Dziecko może otrzymywać od rodziców różne wzmocnienia, np. nagrody o charakterze społecznym (manifestacje miłości i akceptacji). Te gratyfikacje mają podwójne znaczenie:
- są zapłatą za koszty, jakie dziecko wkłada w wykonanie różnych zadań (aspekt rzeczowy)
- są zyskiem dla samooceny (aspekt psychologiczny).
Takie podwójne znaczenie gratyfikacji prowadzi jednak do powstania u dziecka pytania:
„Czy jestem kochany bezwarunkowo, a może te nagrody są środkami wymiany?”. Szukając odpowiedzi na to pytanie dziecko przeprowadza testy bezwarunkowości uczuć rodzicielskich, które polegają na sprawdzeniu czy będzie kochane jeśli nie będzie uzyskiwało oczekiwanych wyników. Podejmując grę z rodzicami może się np. dowiedzieć, że nagroda jest środkiem wymiany oraz uzyskać informację bardziej skomplikowaną: „ Kochamy cię ponieważ potrafisz to zrobić, jeśli tylko spróbujesz”. Jeżeli uda mu się osiągnąć sukces, rodzice mówią: „Wiedzieliśmy o tym od początku”. W tej sytuacji podejmowanie działania jest równoznaczne z ryzykiem utraty tak gratyfikacji poniesionych kosztów, jak i miłości. Dziecko zaczyna wycofywać wysiłek wkładany w zadanie lub w ogóle unikać prób jego rozwiązania, co składa się na stałe obniżenie motywacji osiągnięć. W ten sposób zmusza niejako rodziców, do tego by nagradzali je za możliwości i umiejętności. Ci zaś czynią to, bo chcą widzieć swe dziecko jako zdolne i kompetentne, godząc się nawet na przyjęcie założenia, ze jest ono leniwe. Postępując tak nie wzmacniają u dziecka dążenia do rzeczywistych osiągnięć, lecz tendencję do obrony iluzorycznego przekonania o posiadaniu wysokich kompetencji. Wg Jonesa i Berglasa opisany mechanizm stanowi uniwersalne źródło różnych strategii autohandicapowych. Rodzaj strategii zaś zależy od wyników przeprowadzonego przez dziecko „testu bezwarunkowej miłości” oraz interpretacji tych wyników.
37. Jakie formy obejmuje autohandicap? Krótko scharakteryzuj.
· Behawioralna – człowiek aktywnie kreuje lub poszukuje realne przeszkody we własnej sytuacji zadaniowej (klasyczna postać – Jones i Berglas), np. wycofywanie wysiłku w wykonywanie zadania bądź przygotowywania, odkładanie w czasie, wybór bardzo trudnego zadania, uczynienie zadania trudniejszym, wybór nieodpowiedniego partnera do rozwiązania zadania, angażowanie się w czynności nie związane z zadaniem, picie alkoholu, sprzątanie, sięganie po środki farmakologiczne;
· Demonstracyjna (niebehawioralna) – odczuwanie i demonstrowanie różnego typu słabości przed przystąpieniem do zadania (lęk, pogorszenia nastroju, dolegliwości fizycznych);
· Symboliczna – taka percepcja sytuacji zadaniowej, w świetle której łatwiej wyinterpretować wynik jako korzystny dla podmiotu. (spostrzeganie niesprawiedliwości, percepcja przyszłych trudności, itp.)
6. Autohandicap – techniki pokrewne- wymienić i opisać
1) techniki które Snyder i Wicklund określają jako najbardziej prymitywne polegają na nieangażowaniu się w działania, które mogą generować jednoznaczne informacje na temat kompetencji podmiotu, oraz na unikaniu bodźców zwiększających autorefleksję;
2) technika bardziej wyrafinowana: kreowanie consensusu, czyli tendencji do poszukiwania ludzi zachowujących się podobnie, co na bazie koncepcji Kelleya prowadzi do uzewnętrzniania atrybucji- „Jeśli dużo jesz – jesteś łakomczuchem, ale jeśli wszyscy dużo jedzą – przyczyną jest smaczne jedzienie.
3) przejawianie zachowań niekonsekwentnych , co uniemożliwia innym jednoznaczne wnioskowanie o kompetencjach podmiotu.
4) preferowanie zadań mało diagnostycznych- informacje zwrotne o uzyskanych wynikach mają niewielką doniosłość z punktu widzenia ich znaczenia dla obrazu „ja”, „ja” dzięki tej strategii zostaje zabezpieczone tylko na wypadek porażki, w przypadku sukcesu nie niesie ona ze sobą żadnych psychologicznych korzyści.
5) wycofanie wysiłku w warunkach zagrożenia porażką- po treningu bezradności ludzie w istotny sposób obniżają ilość wkładanego wysiłku, nie na skutek przyznania się do braku zdolności i przeżywanej depresji, ale właśnie broniąc się przed tym.
7. Autohandicap – różnice między kobietami a mężczyznami
Zakładając, że poczucie własnej wartości kobiet jest zakotwiczone w orientacji społecznej, mężczyzn zaś w zadaniowej (zwłaszcza o charakterze intelektualnym, sprawności fizycznej) oraz że inaczej będzie przebiegać behawioralna manifestacja autohandicapu (kobiety raczej unikać będą sięgania po kieliszek, gdyż osobowościowe koszty związane z konstatacją nadużywania alkoholu mogą być w ich przypadku wyższe od skutków antycypowanej porażki) u kobiet i mężczyzn, można zrozumieć dlaczego u kobiet nie wystąpiły klasyczne efekty autohandicapowe. (Klasyczne eksperymenty wykorzystywały zadania intelektualne oraz alkohol jako środek wywołujący efekt autohandicapowe).
Nieśmiali mężczyźni charakteryzują się obniżoną samooceną, podczas gdy kobiety jedynie deficytem umiejętności społecznych. Tak więc ocena sprawności w warunkach ekspozycji społecznej powinna być o wiele groźniejsza dla poczucia własnej wartości u mężczyzn, skłaniając ich do obronnego ujawniania własnej nieśmiałości.
8. Autohandicap a mechanizmy obronne
Można jeszcze dodać, że autohandicap broni tylko naszą samoocenę, natomiast mechanizmy obronne mają szersze spektrum działalności. Mechanizmy obronne wkraczają do akcji gdy zagrożone jest nasze „ja” , a „ja” jest zagrożone, gdy jego podstawowe aspekty – tożsamość i samoocena – oraz jego podstawowe zadania – kontrola i integracja zachowania – są zagrożone. Poza tym bronią nas one przed negatywnymi emocjami – lękiem, wstydem, czy poczuciem winy, co w przypadku autohandicapu (chyba?) nie jest aż tak wyraźne.
- wysoka lecz niepewna samoocena
- samoocena, która wielokrotnie nie znajdowała potwierdzenia w rezultatach działań
W powyższych przypadkach chodzi więc o rozziew między utrzymywanym obrazem „ja” a treścią informacji zwrotnych na temat rezultatów własnych działań.
- chaotyczna historia uprzednich wzmocnień; ludzie są skłonni do stosowania strategii samoutrudniania, gdy byli relatywnie często nagradzani, ale w sposób, który wiąże się z poczuciem niepewności, za co spotkała ich nagroda.
- tendencja do poszukiwania „atrybucyjnej niepewności” może prowokować do korzystania ze strategii autohandicapu: w strukturę zdarzenia wprowadza się „inhibitor sukcesu”, który zwiększa przyczynową niepewność doznania (antycypowanej) porażki
- subiektywne prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu w dziedzinie istotnej dla poczucia własnej wartości; strategie autohandicapowe mogą pojawić się tam, gdzie to prawdopodobieństwo nie jest ani bardzo wysokie, ani też bardzo niskie.
- charakter oddziaływań interpersonalnych (opisany w pytaniach 2 i 8)
- obecność audytorium, może nasilać tendencje autohandicapowe, ale nie jest to warunek konieczny (samoutrudnianie w warunkach publicznych jest więc techniką autoprezentacji)
- ludzie o typie zachowania A (wyróżniają się nadmierną motywacją osiągnięć i większym lękiem przed porażką); ich samoocena jest bardziej narażona na konsekwencje porażki, są oni częściej skłonni uciekać się do strategii autohandicapu.
Zasadnicza różnica między samoutrudnianiem a mechanizmami obronnymi polega na momencie ich zaistnienia. Otóż autohandicap to strategia wykorzystywana przed zaistnieniem działania, które może orzec coś o naszych kompetencjach, a tym samym wpłynąć na samoocenę, natomiast mechanizmy obronne działają po zaistnieniu takich działań. Autohandicap nie tylko broni czy podtrzymuje pozytywną samoocenę, ale również może ją podnieść, natomiast mechanizmy obronne nie odpowiadają za podniesienie samooceny. W szczególnych przypadkach autohandicap może być techniką autoprezentacyjną, mechanizmy obronne zaś (w klasycznym rozumieniu) są odpowiedzią jedynie na konflikty wewnętrzne. Mechanizmy obronne są nieuświadomionymi sposobami redukowania lęku, które mają podtrzymać pozytywną samooceną, natomiast strategia samoutrudniania ma charakter świadomy.
45. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA STRATEGIĘ AUTOHANDICAPU
1.Cechy osobowości
· wysoki poziom lęku (ale wpływa tylko na osoby predysponowane do wykorzystywania strategii autohandicapu)
· skłonności hipochondryczne
· traumatyczne przeżycia
· nieśmiałość
czynniki wydają się jednak ambiwalentnie, bowiem nie zostały potwierdzone do końca jako strategie autohandicapowe, lecz jako klasyczne mechanizmy obronne (hipochondria, trauma). Co do nieśmiałości, to nie ma pewności empirycznej, czy człowiek faktycznie jest w stanie ją ukazać jako swoją słabość (nieśmiałość w założeniach jako peryferyjna część ja- mniej istotna cecha) by ochronić jej centralne wartości (np inteligencję)
2. Czynniki sytuacyjne:
· gdy człowiek pozbawiony jest możliwości doskonalenia swojego działania
· niepewność co do własnych kompetencji
3. Płeć
4. Rozbieżność w strukturze ja
35. Czemu najogólniej ma służyć koło Shalita?
Koło Shalita jako kwestionariusz stylu spostrzegania mierzy formalne i treściowe jego aspekty. Służy, więc po pierwsze ilościowemu oszacowaniu stopnia strukturalizacji sposobu spostrzegania przez daną osobę wyodrębnionego obszaru rzeczywistości i po drugie jakościowej analizie treści spostrzeżeń dotyczących danego obszaru czy aspektu rzeczywistości.
9. Koło Shalita - zastosowanie badawcze
Koło Shalita jest kwestionariuszem stylu spostrzegania. Umożliwia pomiar formalnych i treściowych aspektów spostrzeżeń dotyczących wybranego w zależności od potrzeb badawczych obszaru rzeczywistości.
Koło należy do metod niestandaryzowanych o szerokim zastosowaniu, może być wykorzystywane w badaniach klinicznych i eksperymentalnych. Oprócz tego, że określa aktualny sposób spostrzegania przez jednostkę jej przestrzeni życiowej, wielokrotnie stosowane może służyć jako narzędzie pomiaru procesów rozwojowych w społecznym lub indywidualnym stylu spostrzegania. Modyfikacja Koła w postaci pytania: „jak inni widzą rzeczywistość” wg badanego pozwala uzyskać informacje o przyczynach nieporozumień społecznych.
Do celów pogłębionej diagnozy można przeprowadzić badanie w schemacie szczegółowej analizy sekwencyjnej (można zacząć od pytania ogólnego na temat życia badanego, a następnie powtórzyć procedurę w odniesieniu do czynnika uznanego przez niego za najważniejszy w jego życiu itd.)
Koło Shalita jest z pewnością interesującym narzędziem pomiarowym zwłaszcza w świetle wyników badań wskazujących, że wskaźniki stylu spostrzegania wiążą się z różnymi miarami przystosowania jednostki do spostrzeganego obszaru rzeczywistości.
Założeniem "Koła" jest badanie systemu kategorii poznawczych człowieka, które powinno umożliwić zrozumienie i przewidywanie jego funkcjonowania w określonych warunkach. Badając kołem otrzymujemy informacje na temat formalnych właściwości spostrzegania przez osobę badaną, wybranego obszaru(aspektu)rzeczywistości., tzn., na temat liczby czynników, zakresu , zróżnicowania, wagi i nasycenia afektywnego, oraz na temat treści spostrzeżeń. Istnieją 4 wymiary obszaru (aspektu):
- aspekt funkcjonowania podmiotu do którego odnosi się dany czynnik
- obiekt do którego odnosi się dany czynnik
- charakter związku między podmiotem a otoczeniem na jaki wskazuje dany czynnik
- wartościowość - czy dany czynnik został opisany jako pozytywny czy negatywny
10. Koło Shalita - charakterystyka
Koło Shalita jest kwestionariuszem stylu spostrzegania o szerokim zastosowaniu. Może dostarczyć wielu różnorodnych informacji odnośnie sposobu spostrzegania przez jednostkę dowolnego obszaru jej życiowej przestrzeni. Koło ma formę pytania otwartego typu: „Jakie czynniki twoim zdaniem charakteryzują świat, w którym żyjesz?”. Pytanie to można modyfikować tak, by dotyczyło konkretnych obszarów życia (np.pracy, szkoły, rodziny).
Pierwszym zadaniem badanego jest podanie wszystkich czynników uznanych za ważne w kontekście zadanego pytania. Następnie prosi się o porangowanie czynników ze względu na wagę oraz o ocenę każdego czynnika na wymiarze wartościującym z zastosowaniem skali 5-punktowej. W rezultacie otrzymujemy informacje o formalnych właściwościach spostrzegania danego aspektu rzeczywistości oraz na temat treści spostrzeżeń.
W odniesieniu do formalnych właściwości spostrzegania Shalit zaproponował pewne złożone wskaźniki takie jak Indeks redukcji, Indeks emocjonalności, Indeks inklinacji wartościującej. W odniesieniu do treści spostrzeżeń Shalit przedstawił system kategoryzacji oparty o wymiary o różnej liczbie kategorii. Wymiar pierwszy to aspekt funkcjonowania podmiotu, na który wskazuje dany czynnik. Wymiar drugi to obiekt, do którego odnosi się dany czynnik. Wymiar trzeci - charakter związku między podmiotem i otoczeniem, na jaki wskazuje dany czynnik. Wymiar czwarty - wartościowość (czy dany czynnik został oceniony jako pozytywny, neutralny czy negatywny.
"Koło" ma formę pytania otwartego: "Jakie czynniki Twoim zdaniem charakteryzują świat w którym żyjesz?". Pytanie to można modyfikować w zależności od potrzeb badawczych i rodzaju badanej populacji(np. jakie czynniki są najbardziej charakterystyczne dla Twojej pracy?, rodziny? itp.). Czynniki wpisuje się w koło - w ten sposób nie zniekształca się, nie sugeruje rang czynnikom (tak mogłoby się dziać gdyby wpisywać je na liście). Koło ma 12 segmentów (mało kto jest w stanie podać więcej niż 11 czynników). W rezultacie dostajemy inf. na temat formalnych właściwości spostrzegania przez osobę badaną, wybranego obszaru (aspektu) rzeczywistości.
56. Jakie właściwości struktur poznawczych mierzy Koło Shalita -
1.aspekt funkcjonowania podmiotu do którego odnosi się dany czynnik
a1 aspekt poznawczy (myślenie, dyskusja, itp.)
a2 aspekt afektywny
a3 aspekt instrumentalny (specyficzne umiejętności i zdolności)
a4 aspekt fizyczny (siła, zdrowie. wytrzymałość)
2.obiekt, do którego odnosi się dany czynnik
o1 - sam badany
o2 - inni ludzie zależni od badanego
o3 - inni ludzie równi osobie badanej
o4 - inni, od których OB jest zależna
o5 - sytuacja
3.charakter związku między podmiotem a otoczeniem na jaki wskazuje dany czynnik
z1 - interakcja (wzajemne sprzężenie, np. uczyć się pilotażu)
z2 - koncentracja na otoczeniu (np. zaufanie do innych)
z3 - koncentracja na sobie (np. przezwyciężenie lęków)
11. Samoocena i samoakceptacja w kontekście Q- sort
I. Samoocena i samoakceptacja w kontekście Q-sort.
QFS mierzy samoocene i samokceptacje w zakresie własnego funkcjonowania społecznego.
Samoakceptacja w oparciu o ten test rozumiana jest jako stopień zgodności realnego i idealnego obrazu samego siebie. Dla uzyskania wskaźnika samoakceptacji konieczne jest, żeby badany dokonał dwukrotnego samoopisu- raz wg kryterium –„taki nie jestem- taki jestem” i drugi raz wg kryterium „ taki nie chciałbym być- taki chciałbym być”.
Określenie wskaźnika samooceny możliwe jest na podstawie rozkładu cech przypisywanych sobie przez osobę - dodatnich i ujemnych. QFS umożliwia skonsteuowanie trzech takich wskaźników:
1- Najprostszy - to liczba pozytywnych określeń przypisanych sobie (liczba nieparzystych pozycji zaliczonych w sortowaniu „ja realne”
2- uwzględnia nie tylko liczbę przypisanych sobie pozycji dodatnich, ale i intensywność tego przypisywania. Im bardziej skrajnie badany przypisuje sobie dana pozycje, tym większą wagę pozycja uzyskuje.
3- Uwzględnia nie tylko częstość i intensywność przypisywania sobie właściwości pozytywnych, ale również częstość i intensywność odmawiania sobie ich.
II. Kiedy funkcjonowanie interper...
kamirr