www.student.e-tools.pl

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

„SEKS, MIŁOŚĆ, PRZEMOC” – Cloe Madanes

- rozdział 2, „PRZEKSZTAŁCAJĄC PRZEMOC W MIŁOŚĆ”

·         W strategicznym podejściu do terapii terapeuta przyjmuje odpowiedzialność za wszystko, co się zdarzy w sali terapeutycznej, i planuje strategię dla każdego przypadku.

·         Nie stosuje się etykietek diagnostycznych.

·         Głównym narzędziem terapeutycznym jest zalecenie.

·         W podejściu interakcyjnym przyjmuje się, że aby rozwiązać problem, trzeba zmienić kontekst społeczny, w którym ten problem zaistniał.

·         Terapeuta musi zrozumieć panujący w danym środowisku system metaforycznego porozumiewania się. Metafora spełnia kilka funkcji interakcyjnych: 1. komunikacyjną, 2. wypierania, 3. rozwijania poczucia bliskości i przywiązania ludzi do siebie.

·         Kiedy komunikacja staje się metaforyczna, problemy trudno rozwiązać, bo treść przekazu nie odnosi się do tego, co on bezpośrednio wyraża, a ludzie wpadają w pułapkę niekończących się wyjaśnień.

1)     Dominować i kontrolować

Aby uzyskać kontrolę i dominację nad innymi, stosuje się zastraszanie i wyzyskiwanie ich. Zadaniem terapeuty jest zmiana na ochronę i opiekę. (przykład 17-letniego narkomana, który groził spaleniem domu)

Zalecane strategie: przywracanie właściwej hierarchii, negocjacje i kontrakty, zmiana korzyści oraz rytuały i zadania.

a)     Przywracanie właściwej hierarchii

Polega na doprowadzeniu rodziców do przyjęcia władzy w rodzinie.

Starsi krewni mają być dla młodszych życzliwymi przewodnikami w odnalezieniu drogi powrotnej do sfery zachowań akceptowalnych.

Terapeuta wprowadza metafory reguł i przepisów, które zagwarantują zawieszenie broni, pokój, przetrwanie oraz sprawiedliwą karę i zadośćuczynienie.

Celem terapii jest przywrócenie rodzicom takiego miejsca w hierarchii, która pozwoli chronić swe dzieci, jak i mu pomagać.

b)     Negocjacje i kontrakty

Terapeuta powinien pomóc negocjować i wypracować porozumienie. Negocjacje dotyczące pieniędzy, dzieci, krewnych, czasu wolnego i seksu są częścią każdej małżeńskiej i rodzinnej terapii.

Terapeuta pomaga wyrazić preferencje członków rodziny.

Spisany kontrakt jest wynikiem negocjacji.

Negocjacje są szczególnie ważne, gdy przemoc związana jest z pieniędzmi.

Należy sprawić, aby konsekwencje przemocy były bardziej nieprzyjemne dla sprawcy niż dla ofiary. (kłótnie o kasę mogą być metaforą dotyczącą, np. seksu).

     c)   Zmiana korzyści

Czasami rodzina nagradza występki wzmożonym zainteresowaniem i troską. Wtedy korzystne jest odwrócenie sytuacji, aby wrogie działania jednego członka rodziny powodowało nie cierpienie, lecz nagradzanie pozostałych domowników. (np. zamiast karać złego brata, nagradza się dobrego).

d)     Rytuały i zadania

Rytuały przydają się, by zaakcentować rozpoczęcie nowego etapu życia rodzinnego, albo by podkreślić zmianę w relacji panujących w domu.

Powaga rytuału powinna być wprost proporcjonalna do ważności problemu będącego przedmiotem terapii.

Rytuał jest metaforą, która jednoczy ludzi w pozytywnej relacji.

Zadanie jest strategią wymyśloną przez Ericksona po to, by poddawanie się symptomowi było znacznie bardziej uciążliwe niż wyzwolenie się z niego. Zadanie powinno być jeszcze korzystne dla osoby, u której ten symptom występuje.

Zadanie jest skuteczne w przypadku stosujących przemoc wobec siebie samego, obsesji i zachowań kompulsywnych. Nie należy stosować do ludzi z depresją lub nadużywających narkotyków.

Zadanie to coś, czego dana osoba nie lubi, ale co może poprawić jej stosunki z ważnymi dla niej osobami. Terapeuta aranżuje sytuacje typu „nie ma przegranych.”

2)     Pragnienie bycia kochanym

Terapeuta powinien wprowadzić nowy model miłości wśród członków rodziny, przekształcając pragnienie bycia kochanym w pragnienie obdarzania miłością i opiekowania się drugim.

Komunikacja skupia się tu wokół metafor dotyczących walki wewnętrznej, bólu i poczucia pustki.

Granice są słabo określone, na poziomie instynktu biologicznego reakcje emocjonalne występują u nich symetrycznie. Brakuje komplementarności, koniecznej by jednostka czuła się kochana. Rozmowy często schodzą na temat niezaspokojonych potrzeb i pragnień.

Strategie wyboru polegają na wprowadzeniu metafor udawania i zabawy po to, by przenieść konflikty z poziomu konkretu i fizycznej realności w sferę abstrakcji, intelektu i relacji. Wprowadza się symbole w postaci rekwizytów, a działania są przedstawiane symbolicznie. Celowo miesza się rzeczywistość i fikcję.

Zalecane strategie: zmiana stosunku rodziców do dzieci, przepisanie symptomu lub udawanie symptomu.

a)     Zmiana stosunku do rodziców

Polega na stworzeniu pozytywnej relacji rodzica z dzieckiem, wyrażającej się np. w zabawie. Wówczas dziecko nie będzie się starało zwrócić na siebie uwagi poprzez złe zachowanie (gdy rodzic jest zdystansowany a tylko karze).

Gdy rodzic całą swą uwagę skupia na niepokojących objawów u dziecka, ale nie interesuje się innymi obszarami jego życia. Tu strategia polega na głębokim zaangażowaniu wzajemnym dziecka i rodzica w inne zagadnienie (przykład córki z bulimią i ojcem lekarzem, rozmowa o polityce).

Podobna strategia – zmiany wspomnień dotyczących rodziców.

b)     Przepisanie symptomu

Jest to pierwsza interwencja paradoksalna opisana w literaturze.

Gdy klient zgłaszał się na terapię, aby uwolnić się od symptomu, terapeuta prosił go, aby go u siebie wzmacniał.

Odmianą tej strategii jest ustalenie gdzie, kiedy i w jaki sposób symptom ma się objawić.

Bardzo skuteczne w przypadku małżeństw, które często się kłócą.

Inna możliwość to przedstawienie scenariusza, który ma być dokładnie powtarzany, żeby komunikacja stała się w pełni przewidywalna i pozytywna. Scenariusz zapobiega eskalacji wrogości w rozmowach.

Innym wariantem jest narzucanie powściągliwości. Skuteczne, gdy klienci wydają się bardziej interesować kontrolowaniem terapii niż rozwiązywaniem swych problemów. Trzeba stwierdzić, że terapeuta mógłby rozwiązać ich problem, ale może lepiej będzie, jeśli tego nie uczyni, bo konsekwencje mogą być groźniejsze niż sam problem. Strategia ta zasadza się na tym, że wszystko, co się proponuje ma drażnić i irytować, a jednocześnie zawierać w sobie ziarno prawdy. (przykład z 2 lesbijkami)

c)      Przepisanie aktów symbolicznych

Kiedy ktoś popada w zachowania autodestrukcyjne, od których nie jest w stanie się uwolnić, skuteczna strategia polega na poproszeniu go, by ciągle powtarzał pewien akt symbolizujący jego autodestruktywne skłonności, lecz pozbawiony autodestrukcyjnych konsekwencji. Dążność do samozniszczenia jest zwykle chybioną próbą ukarania kogoś, kto nie obdarza nas wystarczającą uwagą czy miłością. Akt symboliczny powinien więc zawierać aspekt wymierzania kary tym osobom.

Skuteczne u osób z bulimią, obsesyjnie wyrywającymi sobie włosy lub wbijającymi sobie szpilki w ciało.

d)     Przepisanie udawania symptomu

Funkcją symptomu (ból brzucha, depresja) jest odniesienie korzyści osobistych przez osobę, u której dany objaw występuje, a zysk polega na doświadczaniu miłości.

Dziecko udaje ból brzucha, a rodzice opiekują się nim, jakby rzeczywiście go bolał.

Gdy zysk zostanie osiągnięty przy pomocy sfingowanego objawu, objaw autentyczny przestanie być potrzebny.

3)     Kochać i ochraniać

Terapeuta powinien zmienić model opieki i miłości panujący w rodzinie, wzbudzając poczucie żalu u osoby stosującej przemoc.

Metafory rodziny dotyczą więzienia, wpadania w zasadzkę, utraty wolności. Terapeuta musi wprowadzić metafory wspólnoty, miłości, zabawy i szczęścia, odwracając role potrzebującego i udzielającego pomocy.

Członkowie rodziny w trakcie zabawy inscenizują sytuację, w której rodzice są bezradni, a pomoc niosą dzieci. Miłość jest kierowana na inny tor i akceptowana.

Najlepsze strategie: doprowadzenie do ponownego zespolenia rodziny, odwrócenie relacji związanej z niesieniem pomocy, umożliwienie dzieciom świadczenia właściwej pomocy na rzecz rodziców i skierowanie uwagi członków rodziny na przyszłość oraz wyrównanie krzywd.

a)     Ponowne zespalanie rodziny

Stosuje się gdy mamy do czynienia z bólem spowodowanym odtrąceniem przez osobę kochaną i oddzieleniem się od niej.

Jeśli doszło do odsunięcia się od siebie rodziców i dzieci, trzeba zakładać, że objaw jest związany z wyobcowaniem. (przykład matki z napadami niepokoju, 3 synów)

Kiedy ktoś straszy samobójstwem organizuje się pogotowie samobójcze (rodzina pilnuje przez 24 godziny).

b)     Kto komu udziela wsparcia

Czasami funkcją symptomu jest pomaganie komuś innemu i czerpanie korzyści z poczucia bycia altruistycznym.

Inna strategia polega na przeniesieniu objawu na inną osobę. Jest to pomysł oparty na wartości wysoko cenionej  - czekania na swoją kolej.

c)      Przyznanie dziecku prawa do niesienia pomocy w odpowiedniej formie

Skuteczna gdy rodzice zgłaszający się na terapię okazują się niekompetentni, bezradni, chorzy fizycznie, uzależnieni od narkotyków lub alkoholu, znęcają się nad dziećmi lub zaniedbują je. Dzieci kochają i chronią swych rodziców, ale rodzice nie dają swym dzieciom miłości i ochrony. Od rodziców niczego się nie wymaga. To dzieci mają w swej gestii jeden z aspektów życia rodziców: ich szczęście. Dzieci „rządzą” poprzez zabawę.

d)     Skierowanie uwagi na przyszłość i zadośćuczynienie

Stosuje się gdy zgłaszają się ludzie cierpiący na depresję, dręczone poczuciem winy, brakiem wartości. Mają obsesję na punkcie osobistych niepowodzeń w życiu i braku sensu życia. Zamiast się z nimi sprzeczać, terapeuta może przyznać im rację, twierdząc, że może i są bezwartościowi, ale ponieważ sami nic nie znaczą, może mogliby dać z siebie nieco więcej tym, dla których życie jest ważne. (mają pomagać anonomowo).

(przykład Murzyna, lekarza kochającego bardziej pielęgniarkę niż Boga)

Obok wydobywania z przeszłości najbardziej wartościowych momentów po to, by przypomnieć ludziom ich pierwotną miłość do pewnych osób, równie pożyteczne jest także projekcja w przyszłość, sugerowanie, że ten dzień, tydzień czy miesiąc wróci(lub nie) do nich we wspomnieniach za 10 czy 20 lat.

Jest to skuteczne w odniesieniu do rodzin, szczególnie do skłóconych małżeństw.

Inne podejście to „strategia Hemingwaya”. Dla bardzo inteligentnych ludzi, dobrze wykształconych, cierpiących na depresję. Terapeuta przekonuje, że depresja u ludzi myślących to coś normalnego i nie ma co się temu dziwić. Mają wziąć przykład z Hemingwaya, który dopiero się zabił gdy był stary i ciężko chory. Mają brać udział w przygodach, dużo podróżować.

4)     Wykazać skruchę i przebaczenie

Typowymi problemami są tu kazirodztwo, wykorzystywanie seksualne i czyny sadystyczne.

Kontakty pomiędzy członkami rodziny są ograniczone i charakteryzuje je zatajanie informacji. Obawiają się, że wyjdzie na jaw coś, co jeszcze powiększy ich wstyd. Tymczasem zatajanie informacji prowadzi do pogłębienia problemu, utrwaleniu niewłaściwych koalicji i często prowadzi do kazirodztwa i wykorzystywania seksualnego.

Metafory dotyczą niewiedzy i braku sumienia, empatii i poczucia odpowiedzialności. Ludzie zachowują się jak łowcy i ofiary. Terapeuta wprowadza metafory życia duchowego i jedności, podkreślając symbole związane ze współczuciem i wyższymi uczuciami.

a)     Tworzenie pozytywnego kontekstu

Uzyskuje się go poprzez poprawę jakości życia i tworzenie atmosfery sprzyjającej okazywaniu uczuć wyższych. Terapeuta stara się podnieść poziom komunikowania się między członkami rodziny, ich asertywność oraz zdolność dawania i przyjmowania miłości.

Humor i posługiwanie się absurdem to ważna część tej strategii.

Warunkiem pojawienia się zmian jest umiejętność zachowania pogody ducha przez terapeutę podczas dostrzegania w ponurym położeniu klientów wszystkiego, co śmieszne lub pociągające.

b)     Szukanie opiekunów

Terapeuta musi poszukać również wśród dalszej rodziny klientów lub w kręgu ich przyjaciół kogoś silnego i odpowiedzialnego, na kogo mógłby scedować odpowiedzialność, unikając w ten sposób ingerencji ze strony instytucji. Przekazywanie musi następować stopniowo i etapami. Na koniec muszą sobie wybaczyć.

Może być „rodzic chrzestny”.(np. gdy jest jeden rodzic)

W ten sposób terapeuta dzieli podstawową komórkę rodzinną, składającą się z rodziców i dzieci, na szereg podkomórek, tworzonych przez każde z dzieci i jego rodziców chrzestnych.

Strategia ta opiera się na podstawowej zasaddzie: gdy terapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, poszerzaj krąg wokół jednostki, wprowadzaj do niego nowych ludzi.

Gdy terapeuta ocenia, że szanse na zmianę są niewielkie to wspomaga ofiarę, aby opuściła dom.

c)      Współczucie i jedność

Uzewnętrznianie współczucia i poczucia jedności jest wskazane, gdy pracuje się z ofiarami traumatycznych przeżyć i niesprawiedliwości, które obsesyjnie rozpamiętują minione zdarzenia i doszukują się ich przyczyn.

Później terapeuta stwierdza, że choć zdarzenie było bardzo bolesne, nie jest ono obecnie aż tak istotne. (ofiara musi zdać sobie sprawę, że to zdarza się milionom ludzi).

Wezwanie do oderwania się od przeszłości i budowania poczucia jedności z resztą ludzi pomaga człowiekowi wyzwolić się od dawnych koszmarów i zająć się własnym życiem. To podejście wydobywa z ludzi najlepsze cechy i terapeuta widząc to, jest szczęśliwy i usatysfakcjonowany.