Rehabilitacja po endoprotezoplastyce cementowej i bezcementowej.pdf

Rehabilitacja po endoprotezoplastyce

cementowej i bezcementowej stawu biodrowego.

z: „ Alloplastyka stawów w aspekcie zagadnień ortopedycznych i rehabilitacyjnych ”, J.Kubacki, AWF w Katowicach

Usprawnianie chorych we wczesnym okresie pooperacyjnym.

W tym okresie, który dotyczy wszystkich pacjentów, zarówno po cementowej, jak i

bezcementowej protezie, staramy się bezpośrednio po operacji tak zabezpieczyć kończynę by nie

doszło do zwichnięć protezy. Ułożenie polega na odwiedzeniu kończyny pod kątem ok. 30° i

zabezpieczeniu rotacji zewnętrznej poprzez bucik derotacyjny miękki, ułożenie wałka pod kolano. Pa-

cjent powinien wiedzieć jak zachowywać się w łóżku przy zmianie pościeli i wykonywania

podstawowych czynności życiowych (mycie, czesanie, wypróżnienia).

W dobie poprzedzającej operację, lub rano w dniu operacji, rozpoczynamy profilaktykę

przeciwzakrzepową - podajemy clexan, fraxiparynę . Obecnie rzadko stosuje się inne leki jak np.

aspirynę, dextran. Profilaktyka przeciwza-krzepowo-zatorowa polega również na wykonywaniu

zestawu ćwiczeń, które zapobiegają tym groźnym powikłaniom.

Po okresie ustąpienia znieczulenia wykonujemy ćwiczenia:

• izometryczne napinanie wszystkich mięśni kończyny operowanej i nieoperowanej w seriach

po 10 napięć średnio co 2 godziny;

• ruchy czynne stopy - zginanie i prostowanie w pełnym zakresie;

• w biodrze i kolanie w zakresie 20°.

W pierwszej dobie (w zależności od sposobu znieczulenia) wprowadzamy ćwiczenia czynne, które

obejmują tułów i kończyny górne. Polegają one na:

• przyjęcie pozycji półsiadu z podciąganiem się na rękach za pomocą uchwytów;

• ćwiczenia biemo-czynne w stawach kolanowym, biodrowym z napinaniem mięśni

pośladkowych i łydki.

W trzeciej, czwartej dobie zalecamy ćwiczenia bloczkowe na podwieszkach. W dobrym stanie

ogólnym, chorzy wykonują ćwiczenia za pomocą układu bloczkowo-ciężarkowego. Również w tych

dniach rozpoczynamy układanie pacjenta w pozycji leżenia na brzuchu, w celu zapobiegania

wystąpienia przykurczu w stawie.

Cały czas począwszy od pierwszego dnia chory wykonuje czynne ćwiczenia oddechowe

torem gómo-żebrowym i przeponowym przez okres 3 min. Wszystkie wymienione ćwiczenia

stosujemy z różnym nasileniem u chorych po protezie cementowej.

Po protezie bezcementowej zwracamy uwagę przede wszystkim na napinanie izometryczne

mięśni i ruchy stopą. Siadanie jest korzystne i stosuje się podobnie szybko, jak w protezie

cementowej. Unika się czynnych ruchów zgięcia w biodrze i w kolanie, natomiast ruchy bierne można

stosować od początku.

Zakres i częstość wykonywania ćwiczeń zależy w dużej mierze od wydolności krążeniowo-

oddechowej i od niepowikłanego przebiegu.

Niezmiernie ważnym czynnikiem u chorych jest motywacja, chęć wyleczenia się, do powrotu do domu,

do zajęć.

Pierwsze dni, dwa-trzy, przy niepowikłanym przebiegu pooperacyjnym, w kontroli lekarskiej

intemistycznej, traktujemy po alloplastyce cementowej, jak i bezcementowej, jako wstęp, rozruszanie

się konieczne do wyeliminowania innych zależnych od przebiegu operacji i stanu pooperacyjnego -

nieprawidłowości (utrzymanie drenażu powyżej 48 godz., nietrzymanie moczu, lęk, brak materacy

przeciw odleżynowych i inne).

Postępowanie przeciwzakrzepowo-zatorowe, ćwiczenia oddechowe, leczenie

przeciwodleżynowe, wyrównanie wodno-elektrolitowe ma na celu jak najszybsze, ale i

właściwe przygotowanie do pionizacji.

W kontroli tętna i ciśnienia tętniczego w grupie protez cementowych rozpoczynamy w drugiej-trzeciej

dobie po operacji pionizację. Spionizowanie chorego kilkakrotne w ciągu dnia, oparcie się na kulach

łokciowych jest ważnym wydarzeniem, etapem do rozpoczęcia chodzenia. Kontakt stopy z podłożem,

uczy korzystania z własnej, zdrowej części kończyny. Staramy się nauczyć chorego do korzystania z

kuł, odciążania chorej strony, przenoszenia ciężaru na stronę nieoperowaną. Pod koniec pierwszego

tygodnia od operacji rozpoczynamy stopniowe markowanie obciążania, zaczynając od 20-30% wagi

ciała. Zdjęcie szwów około 12-14 dnia jest granicą kiedy chory może zacząć w pełni obciążać

operowaną kończynę.

W niektórych ośrodkach zgięcie w biodrze przy wyprostowanym kolanie uważane jest za niezwykle

niebezpieczne; poprzez działanie długiego ramienia siły może wyważyć protezę. Czynne zgięcie w

stawie >70° w 2 tygodniu po operacji uważane jest za dobry wynik pooperacyjny.

Zupełnie inne leczenie pooperacyjne jest prowadzone u chorych po endoprotezoplastyce

bezcementowej. Wszystkie czynności ruchowe są generalnie opóźniane. Pacjent dużo ćwiczy w

łóżku, na podwieszkach oraz wykonuje ruchy biemo-czynne. Sama pionizacja również jest opóźniona.

W niektórych ośrodkach pionizuje się chorego po kilku dniach, w innych po 7-10 dniach, jeszcze w

innych po 14 dniach. Zamocowanie trzpienia endoprotezy w kanale szpikowym kości udowej zależy

od dopasowania tej części protezy do naturalnych warunków anatomicznych, zależy również od ilości

miazgi wiór kostnych tapetujących przestrzenie wewnętrzne. Czasem pacjent odczuwa bóle w

okolicy kolana, co może świadczyć o ruchomości trzpienia protezy. W takiej sytuacji należy jeszcze

opóźniać usprawnianie.

Częściowe obciążanie kończyny można rozpocząć po 4-6 tygodniach, mając na uwadze

dotychczasowy stopień rozćwiczenia. Stopień obciążenia operowanej strony przebiega o wiele

wolniej, aniżeli w grupie chorych z protezą cementową. Cały czas pacjent ćwiczy wyuczony program i

konsultuje się w czasie kontroli z ortopedą i fizjoterapeutą. Pełne obciążanie można zacząć średnio po

3-4 miesiącach. W niektórych przypadkach termin ten może być oddalony do pół roku.

Cały czas pacjent powinien pamiętać przynajmniej przez pierwszy rok, że ma

wszczepioną protezę. Nie może dźwigać ciężarów i ciężko pracować.

Kontrole kliniczne i radiologiczne w pierwszych dwu latach po operacji, należy wykonywać co 6

miesięcy. Później, kontakt z ortopedą może być odnawiany w razie potrzeby, natomiast z

fizjoterapeutą jest zalecany co 3-6 miesięcy.

Od samego początku chodzenia z obciążeniem należy zwrócić uwagę na długości

bezwzględne kończyn. Każde skrócenie operowanej strony powinno być natychmiast wyrównane

(najczęściej wkładką ortopedyczną). Przypadki z dużym skróceniem długości przed operacją (powyżej

3 cm) powinny być poddane szczególnie troskliwej opiece z uwzględnieniem właśnie wyrównania

skrócenia. Pozostawienie nierówności kończyn stwarza ruchy balansowania miednicy, jej pochylenie i

wyrównawcze boczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Takie ustawienie powoduje

wyrównanie talii i przykurcz biodrowo-lędźwiowy, niebezpieczny dla utrzymania pozycji wyprostnej i

prawidłowego obciążania operowanej kończyny. Chód w takich przypadkach może być lekko

utykający. Taki stan nie wpływa korzystnie na zwalczanie zaników mięśni i utrwala nieprawidłową

sylwetkę.

W niektórych przypadkach, szczególnie u chorych reumatoidalnych, wpływ na operowane

biodro mają stawy sąsiednie, przede wszystkim kolano. Również stopa, często z poprzecznym

płaskostopiem i koślawością palucha nie wpływa korzystnie na biomechanikę stawu biodrowego i całej

kończyny. U tych pacjentów z zajęciem procesem reumatoidalnym biodra, kolana i stopy, należy

rozważyć kolejność operacji.

Reasumując, należy ostrożniej podchodzić do endoprotezy bezcemen-towej. Pełna

przebudowa w kości udowej wymaga czasu, średnio powyżej 6 miesięcy. Obciążanie zatem, powinno

być ostrożnie dawkowane, zawsze w kontakcie z ortopedą. Odległy, zadowalający wynik pooperacyjny

zależy między innymi od indywidualnego i opartego na rzetelnych informacjach postępowania

rehabilitacyjnego.

Porównanie późnych wyników po endoprotezoplastyce cementowej i bezce-mentowej

wykazuje przewagę wyników zadowalających w tej drugiej grupie chorych. Ewentualne przeklejenia

protezy są łatwiejsze w protezach bezcemen-towych; ewentualne zmiany destrukcyjne kostne, jeśli

występują to w znacznie mniejszym stopniu w przypadkach bez cementu. Rehabilitacja po endoprote-

zoplastykach bezcementowych jest dłuższa, bardziej kosztowna, ale przynosząca globalnie większe

korzyści choremu. Obserwacje pooperacyjne przynajmniej 10-letnie, lub lepiej dłuższe, jakie prowadził

Charnley, Wróblewski, Mittelmeier, potwierdzają wyższość protez bezcementowych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: