Marek Konieczny

Poziom Sprawności Ogólnej i Rozwój Fizyczny

Uczniów Klas V-VI Szkoły Podstawowej

w Luboszu w roku 1991 i 2001

Wstęp

              Materiał do pracy stanowiły wyniki badań wykonanych wśród 49 uczniów klas V i VI w roku 2001 oraz 42 uczniów tych samych klas w roku 1991. Badania wykonano na chłopcach w Szkole Podstawowej w Luboszu w terminie 15-31 marca 2001 roku oraz 15-25 listopada 1991 roku.

              Do badań wykorzystano testy sprawności ogólnej, które pozwoliły określić poziom uczniów w zakresie skoczności, zwinności, gibkości, siły   i szybkości. Dodatkowo wykonano pomiar wysokości i ciężaru ciała badanych.

              Niniejsza praca stawia sobie za cel:

a)      Scharakteryzowanie poziomu sprawności ogólnej chłopców uczęszczających do klas V i VI Szkoły Podstawowej.

b)     Określenie różnic zachodzących w poziomie sprawności ogólnej między badanymi chłopcami w roku 2001 a 1991.

c)      Dokonanie porównania rozwoju fizycznego badanych uczniów na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat.

Materiał i metoda badań

              Badania wykonano w Szkole Podstawowej w Luboszu wśród uczniów urodzonych w latach 1989 – 1988. Próby wykonano w okresie od 15 do 30 marca 2001 roku i objęto nimi uczniów klas V i VI. W klasie V zbadano 21 chłopców, a w klasie VI – 28.

              Przed przystąpieniem do prób uczniowie odbywali 20 – minutową rozgrzewkę. Każda próba była omawiana i demonstrowana przez prowadzącego badania. Wszyscy z badanych mieli możliwość przećwiczenia próby, lecz nie mieli możliwości poprawienia uzyskiwanych wyników        w danym ćwiczeniu. Uczniowie wykonywali wszystkie próby w stroju sportowym i trampkach.

              Czas wykonywania prób był rejestrowany za pomocą tego samego czasomierza z dokładnością do 0,1 s.

              Dla określenia sprawności ogólnej przeprowadzono pięć testów dotyczących skoczności, zwinności, gibkości, siły i szybkości.

              Rozwój fizyczny ustalono na podstawie wyników pomiarów wysokości i ciężaru ciała. Pomiary podstawowych cech fizycznych wykonano na szkolnej wadze lekarskiej i za pomocą antropometru.

              Materiał porównawczy dla w/w badań stanowiła młodzież urodzona w roku 1980 i 1979 odpowiednio V i VI klasa uczęszczająca do szkoły       w 1991 roku.

Opis prób sprawności ogólnej

1. Próba skoczności

              W celu określenia skoczności przygotowano tablicę z odmierzoną podziałką centymetrową, którą zamocowano na jednej ze ścian, tak by najniższy badany stojąc bokiem do tablicy mógł sięgnąć wyprostowanym ramieniem (prawym lub lewym) powyżej jej krawędzi. Próba rozpoczęła się mierzeniem dosięgu wzwyż bez wyskoku. Badany ustawił się 10 cm od tablicy z podziałką i stojąc na całych stopach, unosząc maksymalnie w górę ramię przy wyprostowanym tułowiu dotykał tablicy palcami. Z kolei stojąc nie dalej niż 15 cm od tejże tablicy wykonywał przysiad z przemachem ramion w tył, a następnie wyskok w górę, dotykając palcami tablicy w jak najwyższym punkcie. Każdy z badanych wykonywał trzy skoki, przy czym zaliczano najlepszy wynik. Próbę skoczności oceniano na podstawie różnicy obliczanej z wyników pomiaru dosięgu i wyskoku dosiężnego.

2. Próba zwinności

              W sali gimnastycznej wyznaczono prostokąt o wymiarach 3x5m.     W czterech rogach tego prostokąta i w jego środku na przecięciu się przekątnych ustawiono paliki. Każdy palik był oznaczony umownie literami od A do E (rys. 1).

              Badany stawał obok palika A i stąd na sygnał gwizdkiem, poprzedzony komendą „gotów” startował z pozycji wysokiej, wykroczno – zakrocznej i obiegał paliki według następującej kolejności: B E C D E A. Bieg po ustalonej drodze badany wykonywał trzykrotnie. Kończąc trzecie obiegnięcie badany musiał obowiązkowo dotknąć palika A. Wynik próby stanowił czas uzyskany od momentu startu do chwili dotknięcia palika A.

                                                                                                                Start

              D              A             

              E

                                                                                                                  3 m             

         C                            B

                                                                         5 m

Rys. 1

3. Próba gibkości

              Przystępując do oceny gibkości przygotowano tekturową podziałkę wycechowaną od „0” w dwu kierunkach (góra i dół). Następnie przymocowano ją do ławeczki gimnastycznej w ten sposób, aby punkt zerowy znajdował się na wysokości górnej krawędzi ławeczki. Badani kolejno stawali na tak przygotowanym stanowisku i wykonywali głęboki skłon w przód bez ugięcia nóg w kolanach, starając się końcami palców dotknąć jak najniżej podziałki centymetrowej. Odległości dodatnie mierzono od punktu zerowego w dół, ujemne w górę. Każdy badany wykonywał próbę dwa razy, a zaliczany był wynik lepszy.

4. Próba szybkości

              Próba szybkości przeprowadzana była na odcinku 15 metrów oznaczonym palikami i liniami. Każdy osobnik przebiegał tę odległość pięciokrotnie, wykonując podczas biegu cztery nawroty w ten sposób, aby za każdym razem obie stopy znajdowały się poza linią wyznaczającą dystans do pokonania.

              Badany sam rozpoczynał próbę po zgłoszeniu swej gotowości mierzącemu czas. Start odbywał się z pozycji wysokiej, wykroczno – zakrocznej. Pomiar kończono w momencie wykonania przez zawodnika piątej długości i wybiegnięcia poza paliki.

5. Próba siły

              Badany przed rozpoczęciem próby ustawiał się w rozkroku przed wyznaczoną linią. Następnie trzymając w dłoniach za głową dwukilogramową piłkę lekarską wykonywał odchylenie tułowia w tył i przez szybki wyprost ramion i tułowia wyrzucał piłkę jak najdalej przed siebie (podobnie jak przy wrzucie piłki z autu). Na podłodze sali wyrysowano linie w odległości 0,5 m jedna od drugiej w celu odczytania uzyskiwanych wyników. Najlepszy wynik z trzech kolejno po sobie następujących wyrzutów stanowił ocenę próby siły.

Analiza materiału

A. Charakterystyka sprawności ogólnej

              Przyjmując za R. Przewędą, sprawność fizyczną będziemy rozumieć jako „wyraz osiągniętego w ontogenezie poziomu zaradności i samodzielności motorycznej, sprawdzającego się w różnych sytuacjach” (4).

              Pojęcie sprawności fizycznej ogólnej to „określony poziom rozwoju  (czy też wykształcenia) cech morfologicznych (cech sprawności fizycznej), bądź też ujętych kompleksowo struktur ruchu” (1).

              Ćwiczenia ogólnej sprawności fizycznej są fundamentem i podstawą dalszego prawidłowego rozwoju dziecka. Braki, jakie powstaną już podczas lekcji wychowania fizycznego, obniżają sprawność ogólną, a co za tym idzie również poziom sportowy zawodnika.

              Dla oceny sprawności ogólnej przeprowadzono pięć prób, a mianowicie próbę: skoczności, zwinności, gibkości, szybkości i siły.

1. Skoczność

              „Skoczność jest wieloczynnikową funkcją dwóch cech podstawowych: szybkości i siły oraz budowy i proporcji ciała. Wyraża moc pracy mięśniowej i określa zdolność przemieszczania ciała w przestrzeni poprzez fazę lotu: najwyżej, najdalej bądź też zależnie od zaistniałej sytuacji ruchowej” (5).

Tabela 1. Charakterystyka i porównanie wyników próby skoczności (w cm)

W tabelach przyjęto następujące oznaczenia:

n- liczebność zespołu

M- średnia arytmetyczna

D- różnica między średnimi

Minimum i maksimum- oznaczono najmniejszą i największą wartość wyników zarejestrowanych w próbach.

W niniejszej pracy przyjęto następujący schemat klasyfikacyjny istotności różnicy:

0 – 1 nieistotna

1 –2 słabo istotna

2 – 3 istotna

3 – x bardzo istotna

              Dokonany pomiar skoczności wykazał, że w badanych zespołach chłopców najwyższą średnią legitymowali się uczniowie klasy VI (M=33,3). Indywidualne oscylacje wyników mieściły się w granicach od 19 cm do 45 cm Należy podkreślić bardzo dobry wynik indywidualny ucznia klasy VI- 45 cm Różnica między średnimi klas V była nieistotna. Natomiast w klasach VI słabo istotna. W obu przypadkach różnica była na korzyść młodzieży z roku 2001.

2. Zwinność

              ...