PROTEZY CALKOWITE
Ich zadaniem jest: odbudowa czynnosi żucia, mowy oraz przywrócenie wyglądu estetycznego pacjenta. Powinna być wygodna, a może tak być jedynie przy odpowiedniej retencji i stabilizacji.
Strefa neutralna – powinny być we nia scisle w komponowane protezy całkowite. Jest to potencjalna przestrzeń dla protezy, która powstaje po usunieciu wszystkich zębów i zaniku wyrostkow zębodołowych. Jest ograniczona od góry przez szczeke i podniebienie miękkie, a od dolu przez zuchwe i dno jamy ustnej. Od zewnatrz przez wargi i policzki a od wewnątrz przez jezyk. Sily działające do wewnątrz i na zewnatrz sa bardzo wazne przy projektowaniu protezy.
Stabilizacja – opór w stosunku do sil poziomych i rotacyjnych, chroni proteze przed przemieszczaniem przednio-tylnym i bocznym. Osiągamy ja przez właściwe przystosowanie do strefy neutralnej i sil tam działających oraz przez zrównoważenie okluzji.
Warunki okludalne – sily zucia przenoszone poprzez blone sluzowa i okostna na kosc i działają na cala plyte. Celem w tych protezach jest uzyskanie kontaktow okludalnych w maksymalnej liczbie zębów bocznych podczas alcji sil działających pionowo, prostopadle do podloza. Podczas ruchow bocznych powinien być zachowany kontakt miedzy strona pracujaca i balansujaca, tzw. 3 punktowy kontakt zucia.
Wydolność zucia – zalezna od stanu podloza, stabilizacji, retencji oraz warunkow zwarciowych, nigdy nie jest rowna w6ydolnosci uzębienia naturalnego. Wielkość sily zucia u pacjentow bezzębnych to 2-25kg, gdy normalnie wynosi 70kg. Używają oni tylko czesci energii chroniąc tkanki przed urazem.
Retencja – jest to opor stawiany podczas zdejmowania protez z podłoża, naprzeciw silom pionowym. Ulatwia adaptacje i powoduje ze proteza nie wypada. Ułatwia ja właściwe uksztaltowaneie podłoża oraz brak zaburzen okludalnych. Retencji sprzyjaja:
· adhezja – jest to sila przyciągania pomiedzy molekułami roznych cial, np. kropla wody miedzy dwoma cialami
· kohezja – spójność miedzy czasteczkowa, sila elektromagnetyczna działająca miedzy molekułami tego samego materialu
· napiecie miedzypowierzchniowe – sily utrzymujące dwa ciala stale pomiedzy którymi jest warstwa plynu utrudniajaca ich oddzielenie przez sily pionowe
· uszczelnienie berzezne – ścisły kontakt pobrzeży z przylegającymi tkankami miękkimi podloza. Uzyskuje się je w wyniku czynnościowego kształtowania protezy
· ciśnienie atmosferyczne – dziala na zewnetrzna polerowana strone protezy
· ciążenie – odnosi się do protezy dolnej, ma tylko nieznaczny wpływ na retencje
Jakość i ilość sliny – cienka warstwa lepkiej sliny
Jakość podloza protetycznego – ma bardzo duzy wpływ na utrzymanie protezy, dlatego zawszw wykonujemy analize podloza protetycznego.
WYCISKI W BEZZEBIU
Wycisk taki jest dokladna odbitka pola protetycznego. Anatomiczne odtwarzaja stan tkanek w spoczynku a czynnościowe to odbicie dynamicznej sytuacji, która powstaje w tkankach miękkich podczas zucia, itp.
Wyciski anatomiczne.
To odwzorowanie tkanek w spoczynku wcale takie nie jest. Nastepuje zawsze minimalne przesuniecie tkanek w jamie ustnej i powoduje to naturalne odbicie pola protetycznego. Z wycisku anatomiczego wykonuje się model roboczy(może być tez diagnostyczny i wstępny). Na tym modelu technik wykonuje łyżkę indywidualna. Do pobrania wycisku anatomicznego uzywamy standardowych łyżek wyciskowych metalowych lub akrylowych, płytkich o zaokrąglonych kształtach, dostosowanych do bezzebia. Wazny jest dobor odpowiedniej wielkości łyżki. Za mala nie obejmuje całego pola protetycznego. Za duza powoduje odsuniecie tkanek miękkich pobrzeza. Materialem glownie stosowanym jest masa alginatowa(lyzka perforowana, oklejona plastrem), rzadko gips i masy termoplastyczne.
· przed pobraniem wycisku pacjent przeplukuje jame ustna(usuniecie resztek pokarmowych i sluzu, który uniemozliwia dokładne pobranie wycisku)
· łyżkę z masa wprowadzamy bokiem do jamy ustnej i tam umiejscawiamy, aby uchwyt znajdowal się w linii posrodkowej ciala
· dociskamy lekko i utrzymujemy w danym położeniu przez kilka minut
Wyciski czynnościowe.
Dzielimy je na mukostatyczne, czyli obejmujące tylko teren pokryty nieruchoma blona sluzowa oraz mukodynamiczne, inaczej rozprzestzreniajace lub ekstencyjne, które wykonujemy przy znacznych zanikach wyrostka, zwłaszcza w zuchwie – wykorzystuje się tu tez okolice pokryta ruchoma blona sluzowa. Dzielimy je również na uciskowe, bezuciskowe oraz wybiorczo uciskowe w zależności od metody i materialu oraz przy ustach otwartych i zamkniętych.
Wycisk czynnościowy to negatyw tkanek jamy ustnej podloza protetycznego. Jest odbitka tkanek w stanie dynamicznym. Model roboczy tak uzyskany to pozytyw podloza protetycznego w stanie dynamicznym. Powinien spełniać 5 zadan:
-zapewniac retencje
-stabilizacje
-utrzymanie protezy na podłożu
-estetyke wargom
-umozliwiac zachowanie zdrowych tkanek jamy ustnej
Lyzka indywidualna – wykonujemy na modelu wstępnym po wycisku anatomicznym. Sklada się z plyty podstawowej oraz uchwytu. Powinien obejmowac tylko obszar nieruchomej blony śluzowej. Jako material stosujemy szelak lub akryl.
Przy dostosowywaniu łyżki indywidualnej wykorzystujemy testy Herbsta. Dostosowywanie łyżki polega na ustaleniu jej zasiegu w zależności od ruchomej blony śluzowej przedsionka, guzow szczeki i linii A-H w szczece. W żuchwie zalezne jest od dna jamy ustnej, jezyka i blony śluzowej przedsionka. Wg Herbsta stosuje się 3 testy przy dostosowywaniu łyżek w sczece i 5 testow w żuchwie. Wskazuja one gdzie skracac lub przedłużyć brzegi łyżki.
Testy Herbsta dla szczeki:
· szerokie otwarcie ust – obustronnie od guza sczeki do okolicy zeba 17 i 27
· ściąganie warg jak przy gwizdaniu – odcinek przedni od 13 do 23
· ruchy mimiczne – policzkowo obustronnie od 17 do 14 i 14 do 27
Testy Herbsta dla zuchwy:
· szerokie otwarcie ust – policzkowo obustronnie od trójkąta pozatrzonowcowego do zeba 37 i 47
· oblizywanie warg – językowo obustronnie od trójkąta pozatrzonowcowego do zębów 36 i 46
· dotykanie koncem jezyka wewnętrznej strony policzkow – językowo po przeciwleglej stronie w okolicy przedtrzonowcow i kla
· wysuwanie jezyka do czubka nosa – jazykow na siekaczach
· ściąganie warg jak przy gwizdaniu – wargowo od 33 do 43
Wykonanie wycisku wybiórczo odciążającego(wg Kozłowskiego).
Na łyżce indywidualnej przy uzyciu pasty wyciskowej. Jest to wycisk częściowo uciskowy. Tutaj osiagamy odciążenie miejsc, które w trakcie zucia nie powinny być nadmiernie uciskane:
-okolica walu podniebiennego
-brodawka trzysieczna
-otwory podniebienne wieksze
Podczas badania okresla się okolice podlegające obciążeniu. Pobieramy wycik anatomiczny wykonujemy model gipsowy. Na tym modelu zakreślamy miejsca odciążenia i pokrywamy cienka warstwa rzadkiego gipsu. Wykonujemy łyżkę indywidualna na tak przygotowanym modelu i pobieramy nia wycisk czynnościowy. Wyjmujemy wycisk i na blonie śluzowej zakreślamy okolice odciazen. Wprowadzamy ponownie wycisk celu odbicia na jego powierzchni miejsc zakreślonych. Usuwamy z tych miejsc material wyciskowy, a łyżkę w tych miejscach perforujemy wiertlem. Na taki wycisk nakładamy paste wyciskowa i mocno dociskamy.
Wyciski przy uzyciu elastomerow.
Sa to wyciski mukostatyczne lub mukodynamiczne. Łyżkę wyciskowa powleka się klejem dolaczanym do opakowania w celu lepszego utrzymania masy. Starannie miesza się paste z katalizatorem. Sa to zwykle wyciski dwuwarstwowe. Pierwsza wartwa jest b.gesta, druga dopelniajaca ma konsystencje rzadka. W wyciskach ekstensywnych – mukodynamicznych warstwe podstawowa rozprzestrzenia się poza granice łyżki i ksztaltuje czynnościowo pobrzeże. Nastepnie naklada Se warstwe bardzo plynna umozliwiajaca bardzo dokładne odwzorowanie podloza.
Wycisk przy ustach zamkniętych(wycisk zgryzowy).
Jest to wycisk preferowany przez tych, którzy uważają iż wycisk musi być wykonany przy uzyciu sil miesni wlasnych a nie palcow lekarza. Wyciski te pobiera się na lykach indywidualnych z walami gryzowymi lub na protezie probnej.
-lyzka indywidualna, brzeg oddalony o 1-2mm od ruchomej blony śluzowej
-lyzka zaopatrzona w waly zgryzowe
-ustalamy wysokość zwarcia
-lyzki powlekamy klejem
-nakladamy gesta mase
-wprowadzamy łyżkę gorna i dolna razem na 5 minut – ruchy czynnościowe
-po ukształtowaniu pobrzeży nakładamy mase rzadka na jedna a potem druga łyżkę z pozostawieniem przeciwnej
-usczelnienie strefy A-H
Wycisk mukodynamiczny(ekstensywny) przy znacznym zaniku podloza protetycznego w zuchwie.
W przypadkach trudnych z zaniklym i przesuwalnym wyrostkiem zębodołowym z ruchoma blona sluzowa. Przydatny wycisk anatomiczny na drucie. Przy dostosowywaniu łyżki indywidualnej testy Herbsta tylko w ograniczonym zakresie, tzn. przy niepelnym rozwieraniu ust.
-material nakładamy na łyżkę, wprowadzamy ja na podloze a pacjent wykonuje ruchy kształtujące – kilka razy cala czynność
-wycisk po każdorazowym nałożeniu masy powieksza się w miejscach gdzie napiecie tkanek jest najmniejsze, co powoduje jego rozprzestrzenienie, zwiekszenie zasiegu protezy i lepsze utrzymanie.
ANALIZA WYCISKU CZYNNOSCIOWEGO I MODELU ROBOCZEGO
Stanowi on odwzorowanie pola protetycznego w stanie dynamicznym. Znajduja w nim odbicie elementy tkanek malo podatnych na ucisk i przemieszczenie oraz czynnosiowo ukształtowane pobrzeże, czyli granica miedzy ruchoma i nieruchoma blona sluzowa. Analizy wycisku dokonuje się w obecności pacjenta porównując go z jama ustna.
Szczeka:
- wędzidełko wargi gornej w kształcie rowka
- odbicie blony śluzowej w czesci wargowej i policzkowej przedsionka okresla granice zasiegu protezy
- grzbiet wyrostka zebodolowego tworzy row zębodołowy
- guzy wyrostka zębodołowego szczeki daja zagłębienia na koncach rowu
- więzadło skrzydłowo-zuchowe wytwarza rowek za guzem wyrostka
- na tylno-bocznej scianie wycisku może się odcisnąć przedni brzeg wyrostka dziobiastego zuchwy, ale tylko przy energicznych ruchach czynnościowych bocznych
- doleczki podniebienne tworza symetryczne wyniosłości na tylnej granicy podniebienia twardego
- granica przejscia podniebienia twardego w miękkie(A-H) daje gładkie odbicie
- szew podniebienny daje zagłębienia
- zmarszczki podniebienne tworza w przedniej czesci wycisku rowki
- brodawka sieczna tworzy regularne zgłębienie na srodku przedniego odcinka wycisku
Zuchwa:
- więzadła jezyka i wargi dolnej kształtują rowki
- obrzeza blony śluzowej bardziej wydatne niż w szczece
- linia skosna zewnetrzna jest niewielkim zagłębieniem
- w dystalno-policzkowej czesci wycisku powstaje zagłębienie wywolane uciskiem zwacza na miesien policzkowy
- przestrezn pozatrzonowcowa jako guzowata wkleslosc
- faldy podjęzykowe tworza zagłębienia
- przyczepy miesnia zychowow-gnykowego tworza rowek
- wędzidełko jezyka tworzy rowek
- przestrzen podzuchwowa tworzy wynisolosc
Model roboczy wykonuje się z twardego gipsu. Podstwa modelu dolnego – sześciobok, gornego – siedmiobok. Powinien być gladki, bez pęcherzy, odtwarzac całość pola protetycznego. Musi odtwarzac również pobrzeza wycisku od strony przedsionkowej umożliwiając wykonanie protezy o plycie ukształtowanej czynnościowo.
ZMIANY W BEZZEBNEJ JAMIE USTNEJ
Skutki zmian zanikowych tkanek twardych podloza protetycznego.
· zapadniecie miesni warg i policzkow
· przesuniecie przyczepow miesni i fałdów na grzbiet wyrostka
grzbiet stok podstawa
· powiekszenie się jezyka
· skrocenie dolnego odcinka twarzy
· zmiany w rysach twarzy
· zwiekszenie kata zuchwy
· opuszczenie katow ust
· zniekształcenie mowy
· upośledzenie czynności zucia
Zanik zuchwy.
Bezzebna czesc zebodolowa zuchwy zanika stosunkowo szybko po utracie zębów na skutek nieczynnosci, zanik po ekstrakcjach zębów w odcinku tylnym jest bardzo intensywny. W odcinku przednim zuchwa zanika w kierunku jamy ustenej, w oscinku bocnym do przedsionka.
Zanik szczeki.
W szczece procesy zaniku powoduja zanikanie od zewnatrz w kierunku jamy ustnej. Luk gorny przez to jest mniejszy niż dolny.
Klasyfikacja szczek bezzębnych.
· Typy szczeki bezzębnej wg. Russowa
I typ – zanikly wyrostek, zachowane guzy szczeki, wysokie podniebienie twarde, prawidlowa blona sluzowa, wysoko położone pzrejscie miedzy ruchoma i nieruchoma blona sluzowa.
II typ – zanikly wyrostek, srednie podniebienie z zaznaczonym walem podniebiennym, zanikli guzy szczeki, blona sluzowa o roznej budowie
III typ – zalkowity zanik wyrostka i guzow szczeki, podniebienie plaskie z zaznaczonym walem, nierownomierna i nieprawidlowa blona sluzowa.
Wyrostki zębodołowe w I i II typie mogą mieć kształt zbieżny – niekorzysnt dla utrzymania protezy gornej, równoległy – korzystny lub z nawisami, tzw. kolbowaty – niekorzystny.
· Klasyfikacja zuchwy bezzębnej wg. Kohlera
Typ I – dobrze uksztaltowana cosec zebodolowa, równomierne pokrycie blizny śluzowej, itd.
Typ II – zabodolowa zanikla, blona sluzowa ruchoma w przedsionku i jamie ustnej właściwej, fałdy policzkoe blisko grzbietu
Typ III – całkowity zanik czesci zębodołowej w czesci bocznej, warunki niekorzystne
Typ IV – zanik w odcinku przednim, proteza przesuwa się ku przodowi i utrzymywana jest napieciem warg, policzkow oraz jezykiem.
· Klasyfikacja Supplego
Typ I ...
klaudussska