DE ALEXANDRO MAGNO
Cum amici regem rogavissent guare ludis olimpicis interesse rollet, espondise fertur Si regum fili ibb certarent velleue
Gdy przyjaciele zapytali króla, dlaczego nie chce brać udziału w igrzyskach Olimpijskich, niesie się, że odpowiedział: Jeżeli walczyliby tam synowie królów, chci...
Traditur Alexander Corinthi dux copianum universae Greciae factus esse
Przekazuje się, że Aleksander stał się wodzem całego wojska greckiego w Kory...
Cum autem Diogenes philosophus Cynianus, unus omnium gratulatum eu ea re non venisset et in dolio suo iacens maneret rex ipse philosophum vistavit quaesivitque num aliquid vellet
Gdy zaś Diogenes, filozof cynicki, jeden spośród wszystkich, nie przyszedł, aby winszować jemu tej rzeczy i pozostał w swojej beczce leżąc, król osobiście odwiedził filozofa i zapytał czy może czegoś chce.
Paulum a sole – respondit ille
-cofnij się trochę od słońca- odpowiedział tamten
Tum alexander: Nisi Alexander essem, Diogenes esse vellem.
Wtedy aleksander: Jeśli nie byłbym Aleksandrem, chciałbym być Diogenesem
UNDE FLOS HYACINTHI EX...
Aliquando Apollo et puer mortalis cui nomen Hyacinthus erat, disco exercebantur.
Pewnego razu Apollo i śmiertelny chłopiec, któremu na imię było Hiacynt, ćwiczyli
E dei manu discus tanto impetu evolavit, ut In nubibus vix videri posset
Dysk z ręki boga wyleciał z tak wielką siłą że z trudem mógł być widziany w chmurach
Cum iam non procul a terra abesset, Hyacinthus, qui discum advolantem spectare cupiebat appropinquavit et, priusquam a deo arceri posset, gravi disco in vultum vulneratus est.
Gdy już był niedaleko, oddalony od ziemi, Hiacynt, który pragnął oglądać przylatujący dysk, zbliżył się i zanim mógł być odsunięty przez boga, został ciężko zraniony dyskiem w twarz.
Expirantem deus deus frustrat recabat. „Heu! – inquit –non profuit tibi amor meus.
Na próżno bóg ratował umierającego. „Ach- rzekł- nie pomogła tobie moja miłość.”
O utinam mortalis essem tecumque exspirare possem!
Ach, gdybym był śmiertelny mógłbym umrzeć z Tobą.
Sed leges divinae Ne a deo quidem mutari possunt.
Ale prawa boskie nawet przez bogów nie mogą być zmieniane,
Hoc tamen curie mihi erit, ut memoriał tui servari possit.
Jednak będzie moją troską, aby Twoja pamięć mogła być zachowana.
In inventus flore vita privatus es: flos eris doloris mei signis ornatus”
W kwiecie młodości pozbawiony zostałeś życia. Kwiatem mego smutku sostaniesz ozdobiony
Tacuit deus atque subito sanguis de pueri vulnere in terram manans in florem mutatus est.
Bóg milczał i nagle krew wypływająca z rany chłopca na ziemię została zamieniona w kwiat.
Ex eo tempore huacinthum illum suavem terra procreat, doloris divini signum.
Od tego czasu ziemia rodzi owego słodkiego Hiacynta, zuale boskiego bólu.
NODUS GORDIUS Fuit in Phrygia urbs, cui a Gordio, Midae illius patre, nomen erat datum.
Było we Frygii miasto, któremu od Gordiosa, ojca owego Midasa, nazwa została dana.
Cum regio et urbs illa ab Alexandro in potestatem redacta esset, dominus novus in Iovis templum ductus est.
Kiedy kraina i owe miasto zostało zmuszone do przejscia pod władzę Aleksandra, nowy pan został wprowadzony do świątyni Jowisza.
Ibi vehiculum, quo Gordium vectum esse constabat, aspexit.
Tam spostrzegł wóz, którym wiadomo, że Gordius był wożony
Vehiculi illius forma mediocri iugum notabile erat: complures nodos habens implicatos in se ipsos et locum adstrictionis celantes.
Jarzmo tego wozu było szczególne w kształcie przeciętne: liczne węzłami mający splątania w samym sobie i miejsca połączeń ukrywającymi.
Cum rex cognovisset verba oraculi: “Asiae potiturus est, qui vinculum solvet“ animo cupido accessit sortem eam expleturus.
Kiedy król poznał słowa wyroczni: "Uzyska władzę nad Azją ten, który rozwiąże węzeł" z duchem pożądliwym zbliżył się mając zamiar wypełnić ten los.
Circa regem erat et Phrygum turba et Macedonum: illi admirabantur et eventum expectabant, hi verebantur temeraria regis fiducia sed nemo ad regem loqui ausus est.
Wokół króla znajdował się tłum i frygijski i macedoński: tamci podziwiali i oczekiwali wydarzenia, ci bali się zuchwałości króla, lecz nikt nie ośmielił się przemowić do króla
Rex aliquid tempus frustra cum nodis luctabatur, tandem, ne in omen verteretur hoc irritum inceptum, “nihil” inquit “interest, quomodo solvantur” gladioque cecidit et ita oraculi verba irrisit vel implevit. Król jakiś czas na próżno mocował się z węzłami, wreszcie, aby ta daremna próba nie obróciła się w złą wróżbę, "Nic" rzecze "nie ma różnicy w jaki sposób jest rozwiązywane" machnął mieczem i w ten sposób słowa wyroczni wyśmiał albo je wypełnił.
M.Konieczny