III.PROZA
A. 1918- 1932
b) 1926- 1932
12. KONTYNUACJA FANTASTYKI HISTORIOZOFICZNEJ. POWIEŚCI WITKACEGO
- charakterystyka:
o tematy z przyszłości
o katastrofizm nasycony konkretem politycznym:
§ rewolucja proletariacka i żółta rasa- wielkie zmiany
o s
o groteska, karykatura
o kataklizmy społeczne
o nurt ten można byłoby zaklasyfikować do już wyróżnionych, ale jego wybitne realizacje pozwalają na osobne wyróżnienie
- utwory, twórcy:
o Aleksander Wat Bezrobotny Lucyfer 1927; charakterystyka:
§ odnowienie powiastki filozoficznej
§ wpływy Voltaire’a, Chestertona, Apollinaire’a (Heretyk i S-ka)
§ ludyczność katastroficznej wyobraźni (podobieństwo di Wesela hrabiego Orgaza) ale
§ powściągliwość poetycka, rygor intelektualny
§ przewrotny komizm, paradoksalna logika
§ „gra w katastrofizm”
§ kryzys kultury, wierzeń, mitów, ideałów
o Bruno Jasieński Palę Paryż 1929; charakterystyka:
§ dżuma w Paryżu sprowadzona przez mszczącego się za swoje niepowodzenia robotnika
§ śmierć milionów jest złem koniecznym aby nastała nowa epoka
§ za publikację tej książki został wydalony z Francji (1928); pobyt w Związku Radziecki, gdzie jednak został aresztowany 1937 i rozstrzelany 1938
o elementy u : Kurka, Brzękowskiego, Kudlińskiego
STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ
o proza poprzedzona programotwórstwem, teoretyzowaniem i dramaturgią
o nie traktował powieści jako dzieła sztuki
o eseizacja (Irzykowski, Miciński, Żeromski)
o fikcjonalność
o demonizacja wizji świata (Przybyszewski)
o groteska, ponurość
o brutalizacja wizji człowieka i świata (Kaden)
o pomieszanie języka: filozoficznego dyskursu i bezpośredniego nazywania wszystkiego po imieniu
o kontrasty: grozy- wygłupu,
o neologizmy
o konsekwencja systemu filozoficzno- historiozoficznego
o sfera seksualna- stymuluje pracę artystyczną, rozbudowana sfera bohaterów obu powieści; kobieta demoniczna, diabolizm, Schopenhauerowska metafizyka płci
o degradacja kultury- ukazana przez zbrodnie, obłędy i perwersję jego bohaterów
- Pożegnanie jesieni 1927;
o kataklizm rewolucji „niwelistycznej”
- Nienasycenie 1930
o najazd wojsk chińskich, posługującej się paraliżującymi wolę oporu „pigułkami Murti- Binga”
1
eulenspiegel