Analiza FMEA.doc

Analiza FMEA

Analiza FMEA przyczyn i skutków wad (ang. Failure Mode and Effects Analysis) to jedno z narzędzi stosowanych w zarządzaniu jakością wykorzystywane w analizach min. konstrukcji wyrobu (ang. design dFMEA) oraz procesu produkcyjnego (ang. process pFMEA). FMEA jest usystematyzowaną metodą, której podstawowym celem jest identyfikacja występujących i potencjalnych wad i błędów oraz ich przyczyn dla zmniejszenia ryzyka ich wystąpienia lub zwiększenia wykrywalności, poprzez przygotowanie i wdrożenie działań korygujących. FMEA to konsekwentne i systematyczne identyfikowanie potencjalnych wad wyrobu lub procesu, a następnie ich eliminowanie lub minimalizowanie ryzyka z nimi związanego. Analiza FMEA stosowana jest do procesów złożonych zarówno w produkcji masowej jak i jednostkowej.   “Analiza FMEA procesu” autor Z. Huber,

Nazwa, skrót FMEA

W języku polskim FMEA funkcjonuje jako tłumaczenie nazwy, oddając jednak sens samej metody jako:

·         analiza przyczyn i skutków wad,

·         analiza możliwości i efektów powstawania wad,

·         analiza możliwych przyczyn i skutków wad,

·         analiza przyczyn, skutków i krytyczności wad, FMECA (ang. Failure Mode Effects and Criticality Analysis).

Metoda FMEA opisana jest w normie PN-IEC 812:1994 – Procedura analizy rodzajów i skutków uszkodzeń.

Historia FMEA

9 listopad 1949 roku, uważa się za datę powstania FMEA kiedy to opracowano w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej procedurę: MIL-P 1629 „Procedure for Performing a Failure Mode, Effects and Criticality Analysis”. Początkowo FMEA stosowana była w przemyśle zbrojeniowym, badań kosmicznych, wykorzystywana m.in. przez NASA. W późnych latach 70-tych firma Ford, zastosowała pierwszy raz FMEA do analizy produkowanych samochodów pod kątem ich bezpieczeństwa i wymogów prawnych. Procedura MIL-P 1629 z biegiem lat ewoluowała i stała się podstawą do opracowania przez Departament Obrony USA kolejnego już, bardziej znanego standardu MIL-STD 1629 był rok 1974 oraz jego kolejnego wydania MIL-STD 1629A w roku 1980. Standard MIL-STD 1629A został anulowany 4 sierpnia 1998 roku. W 1994 producenci z branży samochodowej w Stanach Zjednoczonych (Ford, Chrysler, GM), zwani potocznie „The Big Three”, opracowali standard QS 9000 określający, jakie wymagania muszą spełniać dostawcy komponentów do fabryk „Wielkiej Trójki”. Obecnie standard QS-9000 jest zastępowany nowym: ISO-TS 16949.

Cel metody FMEA

·         rozpoznanie i ocena potencjalnych błędów mogących wystąpić w wyrobie bądź procesie, oraz skutków ich występowania,

·         identyfikacja działań mogących wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć możliwości występowania potencjalnych błędów,

·         udokumentowanie procesu.

Rodzaje FMEA

Przedmiot analizy FMEA może być różny. Dlatego w zależności od tego, co będzie badane należy wybrać odpowiednią odmianę, wyróżnić możemy m.in.:

·         system FMEA – analiza systemu,

·         design FMEA, dFMEA – analiza wyrobu (konstrukcji, projektowania),

·         process FMEA, pFMEA – analiza procesu,

·         machine FMEA – analiza maszyny,

·         environmental FMEA – analiza organizacji przez pryzmat wymagań środowiskowych,

·         software FMEA – analiza oprogramowania (software).

Z ww. najczęściej stosowane, oraz tym, którym zostanie poświęcone więcej miejsca są analiza FMEA wyrobu i FMEA procesu.

FMEA wyrobu jest ukierunkowana głównie na optymalizację niezawodności. W wyniku jej przeprowadzenia uzyskujemy informacje o silnych i słabych punktach wyrobu. Oprócz działań prewencyjnych pozwala na określenie działań, które powinny być podjęte gdy produkt opuści nasze przedsiębiorstwo, działań obejmujących cały cykl życia produktu (eksploatację, serwis, utylizację).

FMEA wyrobu można stosować w różnych fazach powstania produktu, od koncepcji produktu, poprzez wdrożenie do produkcji, w czasie wdrażania produktu na skalę przemysłową, produkcji, oraz eksploatacji.

Analiza może dotyczyć całego produktu lub jego zespołów czy też podzespołów a wyjątkowych sytuacjach jego części. Przeprowadzenie FMEA produktu jest szczególnie zalecane w sytuacjach wprowadzania nowych produktów, części, materiałów, technologii, podczas gdy występuje duże zagrożenie dla człowieka lub otoczenia w przypadku awarii wyrobu (brak wad) oraz w przypadku kiedy nasz produkt podlega eksploatacji w szczególnie trudnych warunkach.

FMEA procesu jest prowadzona w celu rozpoznania czynników, które mogą prowadzić do ewentualnych zakłóceń procesów wytwarzania. Czynniki te mogą być związane z: metodami obróbki, parametrami obróbki, środkami pomiarowo kontrolnymi, maszynami i urządzeniami

FMEA procesu stosowana jest w początkowej fazie projektowania procesów technologicznych, przed uruchomieniem produkcji seryjnej (planowanie produkcji) oraz w produkcji seryjnej w celu doskonalenia procesów, które są niestabilne lub nie zapewniają uzyskania  wymaganej wydajności.

Korzyści z FMEA

Zastosowanie analizy przyczyn i  skutków wad pozwala:

·         zidentyfikować źródła wad, co pozwoli ich się pozbyć lub je ograniczyć,

·         wybrać rozwiązania alternatywne podczas etapu projektowania,

·         wyeliminować zbędne operacje w procesie produkcyjnym,

·         ustalić właściwe środki kontroli badań w procesie produkcyjnym,

·         dzięki nowym pomysłom ulepszyć, doskonalić właściwości produktów i procesów.

Etapy FMEA

1. Identyfikacja obszaru badań

Określamy, które produkty lub procesy, np. na podstawie mapy przepływu procesu (ang. process flow chart) będziemy analizować przy pomocy metody FMEA.

2. Utworzenie grupy roboczejAnaliza FMEA jest pracą grupową, więc jednym z pierwszych etapów jest utworzenie grupy roboczej, która będzie odpowiedzialna za wykonanie tej analizy.

3. Określenie funkcji wyrobu/procesu

4. Identyfikacja potencjalnych rodzajów wad (ang. potential failure mode)

Określamy jakie błędy mogą wystąpić, informacje możemy pozyskiwać wykorzystując do tego celu: wiedzę projektantów, inżynierów i pracowników produkcyjnych, protokóły z kontroli, reklamacje.

5. Określenie potencjalnych skutków wad (ang. potential failure effects)

Określamy jakie skutki wywoła wystąpienie błędów zidentyfikowanych w poprzednim etapie, z punktu widzenia klienta wewnętrznego lub zewnętrznego (odbiorca).

6. Określenie znaczenia wystąpienia wad, Z (ang. severity)

Znaczenie wady, oznacza jak duży wpływ, z punktu widzenia klienta ma wystąpienie błędu na jakość produktu bądź procesu.

7. Określenie potencjalnych przyczyn wad (ang. potential causes of failure)

Określamy jakie przyczyny mogą spowodować określone uprzednio wady, do znalezienie przyczyny błędu można wykorzystać wykres Ishikawy, lub metodę 5WHY.

8. Określenie prawdopodobieństwa występowania wad, P (ang. occurrence)

Ustalamy prawdopodobieństwo wystąpienia określonych wad.

9. Określenie aktualnych środków prewencji i detekcji, kontroli procesu

10. Określenie wykrywalności wad, W (ang. detection)

Określamy jakie istnieje prawdopodobieństwo wykrycia danej wady w procesie kontroli.

11. Obliczenie wskaźnika poziomu ryzyka, WPR

Obliczmy wskaźnik poziomu ryzyka wystąpienia błędu, który jest równy iloczynowi: znaczenia, prawdopodobieństwa, wykrywalności wady.

WPR=Z*P*W

12. Określenie działań naprawczych

Określamy działania naprawcze dla wskaźnika poziomu ryzyka, WPR powyżej założonej wartości, np. 100.

13. Określenie nowych liczb: Z, P, W, WPR....