Powstanie styczniowe- „Gloria victis” s.241-250
Pytania i odpowiedzi
1. W jakich latach toczyło się powstanie styczniowe ? 1863-1864
2. Jaki charakter walk miało powstanie ? partyzancki, podjazdowych, unikanie otwartych bitew
3. Wymień dyktatorów powstania: Stefan Bobrowski ( „czerwony”), Ludwik Mierosławski ( szybko zrezygnował), Marian Langiewicz ( „biały”), Romuald Traugutt ( „biały”), Aleksander Waszkowski
4. Wymień dwa ugrupowania powstańcze :
a. „czerwoni”:
- radykalne hasła społeczne,
- uwłaszczenie chłopów bez odszkodowań dla ziemian,
- zwolennicy szybkiego wywołania powstania
- uczestnicy manifestacji patriotycznych,
- stworzyli Komitet Centralny Narodowy, który na początku powstania przekształcił się w Tymczasowy Rząd
- główne postacie: Stefan Bobrowiski, Ludwik Mierosławski, Jarosław Dąbrowski, Ignacy Chmieleński
b. „biali”:
- liberałowie, ziemiaństwo, przemysłowcy ( burżuazja), inteligencja,
- zwolennicy dyplomacji międzynarodowej, niechętni idei powstania,
- zapowiadali uwłaszczenie chłopów, ale z odszkodowaniami dla ziemiaństwa,
- główni przedstawiciele: Leopold Kronenberg, Marian Langiewicz, Andrzej Zamoyski
- przejęli władzę podczas powstania zmieniając Tymczasowy Rząd Narodowy ( „czerwonych”) na Rząd Narodowy ( władza wykonawcza i ustawodawcza, własna administracja, podatki, obligacje, sądy, policja
5. Jak zasięg miało powstanie styczniowe ? zabór rosyjski oraz tzw. ziemie zabrane ( czyli obszary dawnej Polski- Litwa, Białoruś i część Ukrainy)
6. Kim byli żuawi śmierci ? Doborowa jednostka wojskowa, założona przez Franciszka Rochenbruna, złożona w dużej części z ochotników zagranicznych. Walczący z ogromnym poświęceniem, nosili charakterystyczne czarne ubrania z białymi krzyżami na piersiach.
7. Czym była branka ? Niespodziewany pobór do wojska carskiego, zarządzony przez margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, by pokrzyżować szyki organizacjom przygotowującym powstanie ( listy imienne zamiast losowania). Zarządzona w dniach 14/15 stycznia 1863 r. stała się bezpośrednim powodem wybuchu powstania.
8. Główne potyczki powstania: powstanie ze względu na charakter partyzancki walk to około 1200 starć, np. Staszów, Pieskowa Skała, Opatów, Grochowiskami, Małogoszczą, Miechowem, Skała, Żyrzyn
9. Czym była partia ? nieregularny, oddział powstańczy, złożony z ochotników, posiadający różnorodne uzbrojenie i skład ilościowy.
10. Najbardziej znane partie powstańcze ? Generałowie powstania:
- ks. Stanisław Brzózka, Zygmunt Sierakowski, Konstanty Kalinowski,
- Józef Hauke- Bosak, Edmund Taczanowski, Francisco Nullo, Marian Langiewicz
11. Jakie było znaczenie powstania ?
- straty powstańców: 20 tys. poniosło śmierć, wykonano 2 tys. egzekucji, 40 tys. zostało zesłanych na katorgę głównie do kopalń na Syberię, na emigrację udało się około 10 tys.,
- zmiana nazwy Królestwa Polskiego na Kraj Przywiślański,
- rusyfikacja szkolnictwa i administracji, konfiskata ponad 1500 majątków szlacheckich,
- krwawe represje na Litwie- generał- gubernator- Michał Murawiow ( „Wieszatiel”)
- upadek idei powstań narodowych i pozycji ziemiaństwa
- uwłaszczenie chłopów – 2 III 1864
12. W jaki sposób ludność wyrażała swój patriotyzm?
- noszenie biżuterii patriotycznej, czarnego stroju jako wyraz żałoby narodowej,
- udział w manifestacjach patriotycznych ( pogrzeb gen. Katarzyny Sowińskiej, rozpędzenie patriotycznej manifestacji 8 IV 1861 r. na Placu Zamkowym), msze w intencji Ojczyzny, noszenie tradycyjnego polskiego stroju ( kontusz, żupan)
13. Kiedy wybuchło powstanie ? W nocy z 22/ 23 I 1863 r. Komitet Centralny Narodowy, kierowany przez czerwonych ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym i ogłosił manifest, w którym zapowiadał uwłaszczenie chłopów i przekazanie ziemi na własność bez odszkodowań dla ziemian
14. Jakie wydarzenie było przełomowe dla losów powstania ? Aresztowanie dyktatora powstania Romualda Traugutta i jego stracenie ( przez powieszenie) na Cytadeli 5 VII 1864 r.
15. Jakie były reakcje Europy na powstanie ?
Mocarstwa zachodnie ( Wielka Brytania, Francja) ograniczyły się do not protestacyjnych, Prusy ponownie wsparły Rosjan, udział w powstaniu rewolucjonistów z Włoch, Francji, Niemiec.
licealista123