Najnowsza historia (1918 r. – 2005 r.).docx

1918

początek walk polsko-ukraińskich o Lwów (XI); powołanie rządu Jędrzeja Moraczewskiego (XI)

1918–19              

powstanie wielkopolskie

1919

zajęcie Śląska Cieszyńskiego przez wojska czechosłowackie (I); początek wojny polsko-bolszewickiej (II); podpisanie przez przedstawicieli Polski traktatu wersalskiego (VI); pierwsze powstanie śląskie (VIII)

1920

sojusz polsko-ukraiński (z atamanem Petlurą), początek kampanii kijowskiej (IV); powołanie Rządu Jedności Narodowej (VII); bitwa warszawska – "cud nad Wisłą", rozbicie armii bolszewickiej (VIII); drugie powstanie śląskie (VIII); zajęcie Wilna  przez gen. Żeligowskiego, utworzenie Litwy Środkowej (X); powołanie Wolnego Miasta Gdańsk (XI)

1921

zawarcie polsko-francuskiego paktu wojskowego (II); uchwalenie Konstytucji marcowej (III); traktat w Rydze, ustalenie granicy polsko-radzieckiej (III); plebiscyt na Górnym Śląsku (III); trzecie powstanie śląskie (V–VI), bitwa o Górę św. Anny (V)

1922

zamordowanie prezydenta Gabriela Narutowicza (XII)

1924

reforma walutowa Władysława Grabskiego

1925

początek "wojny celnej" z Niemcami

1926

przewrót majowy Józefa Piłsudskiego, ustąpienie prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Wincentego Witosa (V)

1929

początek wielkiego kryzysu gospodarczego

1932

zakończenie procesu brzeskiego (I); polsko-radziecki pakt o nieagresji (VIII)

1934

polsko-niemiecki pakt o nieagresji (I)

1935

uchwalenie Konstytucji kwietniowej (IV); śmierć Józefa Piłsudskiego (V)

1936

początek budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego

1938

wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie (X)

1939

wypowiedzenie przez Niemcy paktu o nieagresji (IV); traktat niemiecko-radziecki (pakt Ribbentrop–Mołotow) (VIII); zawarcie sojuszu polsko-brytyjskiego (VIII); najazd Niemiec na Polskę – początek II wojny światowej (1 IX); obrona Westerplatte (1–7 IX); bitwa nad Bzurą (9–20 IX); agresja radziecka na Polskę (17 IX); obrona Lwowa przed agresorami niemieckimi i sowieckimi (12–22 IX); kapitulacja Warszawy (27 IX); umowa niemiecko-radziecka o podziale ziem polskich (28 IX); utworzenie rządu emigracyjnego we Francji (30 IX); kapitulacja Helu (2 X); bitwa pod Kockiem (2–5 X); utworzenie Generalnego Gubernatorstwa (12 X); utworzenie Związku Walki Zbrojnej (13 XI); zakładanie gett dla ludności żydowskiej (XI–XII)

1940

początki masowych wywózek ludności polskiej w ZSRR na Wschód (II); wymordowanie przez radzieckie NKWD wziętych do niewoli polskich jeńców (głównie oficerów) (III-VI); masowe mordy dokonywane przez Niemców na ludności polskiej – egzekucje w Palmirach (VI); pierwszy transport więźniów do obozu w Oświęcimiu (VI); przeniesienie rządu RP do Wielkiej Brytanii (VI); udział Brygady Strzelców Podhalańskich w bitwie o Narwik 24 V – 4 VI); uczestnictwo polskiego lotnictwa w bitwie o Wielką Brytanię (VIII–X); utworzenie Batalionów Chłopskich (VIII)

1941

podpisanie układu Sikorski-Majski; ogłoszenie przez władze ZSRR amnestii dla Polaków (VIII); udział Brygady Strzelców Karpackich w kampanii w Afryce Północnej (VIII 41 – II 42)

1942

przekształcenie Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Armię Krajową (AK) (II); ewakuacja Armii Polskiej w ZSRR na Środkowy Wschód (III–VIII); początek wysiedleń Polaków z Zamojszczyzny (XI)

1943

powstanie w getcie warszawskim (IV–V); zerwanie przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z rządem polskim w Londynie (IV); śmierć gen. Sikorskiego w katastrofie lotniczej (VII); masowe mordy dokonywane przez Ukraińców na ludności polskiej na Wołyniu; bitwa pod Lenino (X); konferencja w Teheranie - wstępne porozumienie aliantów zachodnich ze Stalinem w sprawie przyszłych granic Polski, które odbyło się bez wiedzy przedstawicieli rządu polskiego (XI–XII)

1944

zdobycie Monte Cassino przez 2. Korpus Polski (V); powołanie w Moskwie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN), ogłoszenie manifestu (22 VII); powstanie warszawskie (1 VIII – 2 X); przemianowanie przez Krajową Radę Narodową PKWN na Rząd Tymczasowy RP z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele (31 XII)

1945

postanowienia w sprawach Polski na konferencji w Jałcie (4–11 II); zakończenie w Moskwie procesu 16 przywódców polskiego podziemia (VI); utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN) (VI); uznanie przez państwa zachodnie TRJN; początek konspiracyjnej działalności organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN) (IX)

1946

dekret o nacjonalizacji przemysłu (I); referendum ludowe ("3 x tak") sfałszowane przez władze (VI); uchwalenie trzyletniego Planu Odbudowy Gospodarczej (IX); represje wobec Stanisława Mikołajczyka i PSL, legalnej partii opozycyjnej

1947

wybory do Sejmy Ustawodawczego sfałszowane przez władze (I); objęcie urzędu prezydenta przez Bolesława Bieruta i urzędu premiera przez Józefa Cyrankiewicza (II); odrzucenie planu Marshalla przez Polskę (VII); wyjazd Stanisława Mikołajczyka z kraju (X)

1948

potępienie Władysława Gomułki na plenum KC PPR; kongres zjednoczeniowy PPR i PPS, utworzenie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) (XII)

1949

powstawanie Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR); dekret ograniczający publiczne uprawianie kultu religijnego (I); procesy polityczne i represje wobec działaczy niepodległościowych; utworzenie kontrolowanego przez komunistów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) (XI)

1950

początek budowy Nowej Huty (IV); uchwalenie planu sześcioletniego (VII); pierwsza wymiana pieniędzy w Polsce powojennej (przy niekorzystnym przeliczniku wiele osób poniosło duże straty) (X)

1951

aresztowanie Władysława Gomułki oskarżonego o działalność frakcyjną w partii (VIII)

1952

ogłoszenie Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) (VII); objęcie urzędu premiera rządu PRL przez Bolesława Bieruta (XI)

1953

nasilenie represji wobec Kościoła katolickiego; śmierć Józefa Stalina, przemianowanie Katowic na Stalinogród (III); aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego (IX); ucieczka na Zachód funkcjonariusza UB Józefa Światły, emisja w radiu Wolna Europa audycji demaskujących kulisy działalności UB i partii

1954

uwolnienie Władysława Gomułki z więzienia (XII)

1955

podpisanie Układu Warszawskiego (V); otwarcie w Warszawie Pałacu Kultury i Nauki im. Stalina (VII)

1956

śmierć Bolesława Bieruta w Moskwie po zakończeniu XX Zjazdu KC KPZR; strajki i demonstracje robotników w Poznaniu, krwawo stłumione przez wojsko i milicję (VI); plenum KC PZPR, ruchy wojsk radzieckich gotowych do interwencji w Polsce, przybycie delegacji radzieckiej do Warszawy (Chruszczow, Mołotow), objęcie przez Władysława Gomułkę funkcji I sekretarza KC PZPR (X); uwolnienie prymasa Stefana Wyszyńskiego (X)

1957

popisanie polsko-radzieckiej umowy o repatriacji Polaków pozostających na Wschodzie (III); przedstawienie w ONZ tzw. planu Rapackiego (X)

1960

zamieszki w Nowej Hucie po usunięciu przez władze krzyża z miejsca przeznaczonego na budowę kościoła (IV)

1964

list 34 intelektualistów przeciw zaostrzeniu cenzury

1965

pojednawcze orędzie biskupów polskich skierowane do biskupów niemieckich ("Przebaczamy i prosimy o wybaczenie") (XI), ataki w prasie władz na Kościół w związku z listem (XII)

1966

kościelne obchody 1000-lecia państwa polskiego (IV-VI)