DEKLINACJA ŻEŃSKA

LICZBA POJEDYNCZA

MIANOWNIK

Występują dziś trzy końcówki: -a, -i, końcówka zerowa. Końcówki –a, -i mają tzw. Rzeczowniki samogłoskowe. Są to dawne tematy na –a-//-ja-. Końcówkę zerową mają rzeczowniki spółgłoskowe czyli dawne tematy na –i-, -er-, -u- (długie) i niektóre na –ja-.

DOPEŁNIACZ

Rzeczowniki twardotematowe mają końcówkę –y z dawnych tematów na –a-. Rzeczowniki miękkotematowe mają końcówkę –i(-y po funkcjonalnie miękkich) z dawnych tematów na –i-

CELOWNIK

Dziedziczymy dwie końcówki: w twardotematowych –e, w miękkotematowych –i. Końcówka –e pochodziła z jać2, które w tematach zakończonych na spółgłoskę tylnojęzykową wywoływało drugą palatalizację. W miękkotematowych do końca XVII w. trafia się też końcówka –ej zapożyczona z deklinacji złożonej przymiotników.

BIERNIK

Rzeczowniki spółgłoskowe mają Biernik równy Mianownikowi. Rzeczowniki samogłoskowe mają w Bierniku końcówkę –e. Wyjątek: widzę panią.

NARZĘDNIK

Panuje dziś jedna końcówka –ą. Jedyna zmiana polegała na ściągnięciu końcówek –oją, -eją, w –ą.

MIEJSCOWNIK

Rzeczowniki twardotematowe dziedziczą końcówkę –e, która wywołuje drugą palatalizację spółgłosek tylnojęzykowych, rzeczowniki miękkotematowe dziedziczą końcówkę –i (-y po funkcjonalnie miękkich).

WOŁACZ

Występują trzy końcówki: -o, -u, -i. Końcówkę –o mają rzeczowniki samogłoskowe. Końcówkę –u mają rzeczowniki miękkotematowe pieszczotliwe. Końcówkę –i mają rzeczowniki spółgłoskowe.

LICZBA MNOGA

MIANOWNIK, BIERNIK, WOŁACZ

Współcześnie występują trzy końcówki: -y//-i, -e, -i//-y.

Końcówkę –y mają rzeczowniki twardotematowe.

Końcówkę –e mają rzeczowniki miękkotematowe samogłoskowe i część spółgłoskowych.

Końcówkę –i ma część rzeczowników spółgłoskowych. Niektóre rzeczowniki spółgłoskowe mogą przybierać obocznie końcówkę –e lub –i.

DOPEŁNIACZ

Obecnie występują dwie końcówki: końcówka zerowa oraz –i (-y po funkcjonalnie miękkich). Końcówkę zerową ma większość rzeczowników samogłoskowych. Końcówkę –i mają rzeczowniki spółgłoskowe oraz samogłoskowe zakończone w Mlp na –nia, -arnia, -ernia, -alnia, -elnia, -ownia oraz niektóre na –ja.

CELOWNIK

Do końca XVI w. panuje końcówka –am z dawnych tematów na –a-/-ja-. Równolegle pojawia się przeniesiona z deklinacji męskiej końcówka –om, która upowszechnia się (z deklinacji dawnych tematów na –o- krótkie).

NARZĘDNIK

Większość rzeczowników ma końcówkę –ami, kilka spółgłoskowych końcówkę –mi.

MIEJSCOWNIK

Istnieje dziś jedna końcówka –ach, z dawnych tematów na –a-/-ja-. W XV i XVI sporadycznie pojawiają się –ech oraz –och z deklinacji męskiej.