Karnak - wioska usiana ruinami staro�ytnych budowli, kt�re wznoszone by�y na przestrzeni wiek�w przez kilka egipskich dynastii. Znajduje si� zaledwie 3 km od �wi�tyni w Luksorze. Powierzchnia kompleksu podzielona jest na trzy segmenty, z kt�rych najwi�kszy liczy oko�o 30 hektar�w. W centralnej cz�ci znajduje si� �wi�tynia po�wi�cona bogowi wiatr�w i powietrza - Amonowi-Re. Pierwotnie Amon by� b�stwem lokalnym, lecz od XVI wieku p.n.e. w�adcy Nowego Pa�stwa podnie�li go do rangi narodowego b�stwa Egiptu. Oddawano mu cze�� razem z jego ma��onk� Mut oraz ich synem, bogiem ksi�yca � Chonsu. Dla ca�ej tr�jki wznoszono budowle, kt�re zadziwia�y nie tylko niezwyk�ym kunsztem artystycznym, ale przede wszystkim imponuj�cymi jak na tamte czasy rozmiarami. Najwi�kszy wp�yw na wygl�d �wi�tyni mieli bez w�tpienia faraoni, z kt�rych wymieni� nale�y przede wszystkim Amenhotepa III, Ramzesa I oraz Seti I i Ramzesa II, kt�rzy kontynuowali prace zdobnicze. Dzi�ki hojno�ci w�adc�w Egiptu �wi�tynia z roku na rok stawa�a si� coraz bardziej okaza�a i bogatsza. Wst�p do niej opr�cz g��w pa�stwa mieli tylko kap�ani. Do zespo�u sakralnego prowadzi�y dwie aleje sfinks�w z g�owami barana. Ka�da z alei wybudowana zosta�a w konkretnym celu. Jedna z nich ��czy�a si� ze �wi�tyni� w Luksorze, druga natomiast wiod�a do Nilu. Podczas tzw. �wi�ta Opet, pos�g Amona-Re w Karnaku przenoszony by� w barce obrz�dowej do �wi�tyni w Luksorze, z kt�rej wraca� nast�pnie drog� wodn� Frontowy pylon �wi�tyni, kt�ry zachowa� si� do dzi� liczy 44 metry wysoko�ci i 113 metr�w szeroko�ci. Tu� za nim znajduje si� Wielki Dziedziniec. Drugi pylon prowadzi do Wielkiej Sali Kolumnowej, kt�rej powierzchnia zajmuje mniej wi�cej 1/3 powierzchni Bazyliki �w. Piotra w Rzymie. Niegdy� sal� t� przykrywa� dach wsparty na 134 kolumnach ustawionych w 16 rz�dach. Najwy�sze z nich mierzy�y nawet 23 metry, a zako�czone by�y kapitelami w kszta�cie rozwini�tego kwiatu papirusu. Ni�sze kolumny ustawione by�y w 14 rz�dach. R�nica poziom�w mi�dzy dwoma rodzajami kolumn pozwoli�a na zamontowanie okien, przez kt�re wpada�o �wiat�o dzienne. Niesamowita gra cieni wewn�trz �wi�tyni wywiera na turystach ogromne wra�enie. Budowla w Karnaku posiada w sumie oko�o sze�ciu pylon�w, oddzielaj�cych poszczeg�lne cz�ci. Za ostatnimi znajduje si� jeszcze nie w pe�ni ods�oni�ta �wi�tynia bogini Mut, a tak�e �wi�tynia Chonsu i innych czczonych niegdy� przez Egipcjan bog�w. Po ogrodach os�aniaj�cych budowl� pozosta�o jedynie wspomnienie, natomiast ca�y czas w Karnaku podziwia� mo�na �wi�te jezioro d�ugo�ci 120 metr�w, przy kt�rym wed�ug legendy kap�ani odprawiali nocne rytua�y. Opr�cz pylon�w oddzielaj�cych poszczeg�lne sale �wi�tyni, a tak�e 134 masywnych kolumn na terenie kompleksu w Karnaku znajduje si� jeszcze kilka obelisk�w wzniesionych na polecenie Hatszepsut oraz faraona Totmesa I. Najwy�szy zachowany do dzi� obelisk mierzy oko�o 30 metr�w wysoko�ci. �wi�tynia egipska jest odbiciem ziemskiej przyrody Egiptu, a nie wy�imaginowanych teren�w nieba, jak s�dzili egiptolodzy starszej generacji. Dolne partie �cian zdobi� zazwyczaj ornamenty ro�linne, niekt�re za� �wi�tynie posia�daj� u do�u wzd�u� zewn�trznej strony mur�w cha�rakterystyczny odgi�ty na zewn�trz niski profil, dekorowany stylizowanym ornamentem ro�linnym, kt�ry r�wnocze�nie pe�ni funkcj� u�ytkow�: ochro�n� przed w�ami. W hypostylach kolumny, o kszta�tach palm lub zwi�zanych �odyg lotosu czy papirusu, ozdobione s� kapitelami w formie za�mkni�tych p�k�w kwiatu, kt�re jak wiadomo, za�mykaj� si� w nocy. Pu�ap �wi�tyni zdobi� na tle ciemnego b��kitu z�ote gwiazdy, tzw. konstelacje dekanalne patronu�j�ce 36 cz�ciom nieba, b�stwa zodiakalne i b�stwa gwiezdne w barkach sun�cych po niebie. Po bokach widniej� wielkie s�py z rozpostartymi skrzyd�ami. Wn�trze wi�c �wi�tyni przedstawia obraz noc�nego krajobrazu nad Nilem czy to w gaju pal�mowym, czy w g�szczach papirus�w. O istnieniu �wi�ty� Karnaku Europejczycy dowiedzieli si� w XVII wieku. By�y zwiedzane przez wszystkich kt�rzy odwiedzali Teby i opisywane w wielu ksi��kach. Paradoksem jest jednak fakt, �e Karnak nale�a� do ostatnich miejsc na terenie staro�ytnej stolicy, kt�re poddano systematycznym badaniom naukowym. Przyczyn� tego stanu rzeczy by� ogrom budowli i przestrzeni, na kt�rej �wi�tynie si� rozpo�ciera�y. Wykopaliska na tym terenie wymaga�y ogromnej ilo�ci robotnik�w i specjalist�w nimi kieruj�cych. Budowla wzniesiona na cze�� boga Amona-Re w Karnaku por�wnywana jest cz�sto ze �wi�tyni� Narodzin znajduj�c� si� w Luksorze. Jednak �wi�tynia w Karnaku sprawia wra�enie bardziej tajemniczej. Walory historyczne staro�ytnej budowli docenione zosta�y w 1979 roku kiedy to zabytek wpisany zosta� na List� �wiatowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Wa�n� budowl�, wzniesiona za panowania XX dynastii jest po�o�ona w po�udniowo-zachodnim kra�cu okr�gu �wi�tynia Chonsu. Wzniesiona prawdopodobnie przez Ramzesa III, dekorowana i powi�kszona przez Ramzes�w IV, X i XI oraz Herhora, stanowi doskona�y przyk�ad klasycznej �wi�tyni Nowego Pa�stwa. �wi�tynie poprzedza wspania�y portal wzniesiony w okresie ptolemejskim, przed kt�rym znajduje si� aleja sfinks�w Amenhotepa III � stanowi�ca ostatni odcinek alei ��cz�cej pierwotnie �wi�tyni� w Luksorze z okr�giem Amona w Karnaku. Za portalem, aleja sfinks�w rozszerza si�, prowadz�c do pylonu. Pylon mia� 34,5 metra d�ugo�ci, 7 metr�w szeroko�ci i 18 metr�w wysoko�ci. Dziedziniec otwieraj�cy si� za pylonem jest najprawdopodobniej zbudowany przez Herhora. Z trzech stron otaczaj� go portyki z podw�jnych rz�d�w papirusowych kolumn i kapitelach zamkni�tych. Za dziedzi�cem znajduje si� niewielka sala hypostylowa (Hipostyl - pomieszczenie, w kt�rym strop oparty jest na s�upach (kolumnach) rozmieszczonych w spos�b r�wnomierny na ca�ej powierzchni pomieszczenia.). Na osi sali wej�cie prowadzi do otoczonego korytarzami pomieszczenia � Sali na bark�. Za ni�, dalej na osi budowli, znajduje si� sala sto�u ofiarnego o stropie wspartym na czterech poligonalnych kolumnach. Ostatnie pomieszczenie na osi stanowi�o sanktuarium boga Chonsu. O� �wi�tyni boga Chonsu by�a skierowana na po�udnie. Ca�a �wi�tynia, mimo �e rozbudowywana stopniowo przez kilku w�adc�w i dekorowana przez wielu, zachowuje wszystkie elementy spotykane w budowach sakralnych Nowego Pa�stwa, a jej kszta�t architektoniczny mo�e stanowi� przyk�ad zasad rz�dz�cych tego rodzaju budownictwem.
Architekt