Poradnik dla ofiar gwałtu.doc

Poradnik dla ofiar gwałtu

Wprowadzenie

"Cierpienie wynikające z pokrzywdzenia prowadzi do izolacji. Zmusza ofiary by poddały w wątpliwość to, co wiedzą o samych sobie i o świecie ponieważ narusza dwa podstawowe przekonania

- ich poczucie bezpieczeństwa
- ich poczucie kontroli nad własnym życiem

Gdy dochodzi do zbrodni ofiara musi zmagać się ze swymi reakcjami; często jest owładnięta przerażeniem, wściekłością, poczuciem winy, wstydem. Może czuć się zagubiona i nie mieć nadziei na uzyskanie pomocy. Jej związki z rodziną i bliskimi bywają poważnie naruszone, a gdy wchodzi w kontakt z policją i sądem może dojść do wniosku, że nikt nie jest w stanie jej zrozumieć ani się o nią zatroszczyć" (The Crime Victim's Book, Bard and Sangrey, 1986)

Ofiara zbrodni oraz bliskie jej osoby, członkowie rodziny i przyjaciele mają przed sobą trudny okres i odczuwają w różnym stopniu wpływ przestępstwa na całe ich życie.

Podstawowe zasady pracy na rzecz ofiar przestępstw, jakie przyjęli autorzy podręcznika są następujące:
- Potrzebujemy kultury wolnej od przemocy.
- Ofiara przestępstwa powinna być w centrum budowania systemu/ systemów
- Upełnomocnienie ofiary wymaga, aby dawać wiarę jej relacjom i by miała ona kontrolę nad procesem powrotu do zdrowia
- Osoby, które pracują na rzecz ofiary przestępstwa winny znać prawa ofiar przestępstw, respektować decyzje ofiar, dawać do wyboru rozmaite opcje, unikać etykietyzowania ofiar, współpracować z innymi systemami na rzecz wsparcia ofiary
- Ofiary nie mogą być obwiniane o to, że padły ofiarą pokrzywdzenia
Uraz związany z pokrzywdzeniem nie jest chorobą psychiczną lecz pokrzywdzenie to potężny uraz i konieczne jest by adekwatnie na to zareagować.
- Istotna jest poufność

Jak budować mosty?

Profesjonaliści z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, którzy nie przeszli szkoleń dotyczących specyficznych emocjonalnych i psychologicznych następstw pokrzywdzenia mogą nie umieć adekwatnie reagować na potrzeby ofiar przestępstw a nawet - nie potrafić skierować ich do innego profesjonalisty. Na przykład ktoś, kto nie przeszedł szkoleń dotyczących następstw pokrzywdzenia może potraktować włamanie jako stosunkowo błahe pokrzywdzenie, ewentualnie wymagające współpracy z policją czy z ubezpieczycielem. Tymczasem ofiary włamań przeżywają to jako poważne naruszenie ich bezpieczeństwa i terytorium. Dla wielu z nich utrata pieniędzy czy przedmiotów nie jest tak dolegliwa jak wdarcie się w prywatność ich domu, miejsca w którym wydawało się, że są bezpieczni.
Psychiatrzy i psychologowie stosunkowo rzadko przechodzą trening w zakresie następstw określonych form pokrzywdzenia, np. zgwałcenia. Trzeba przy tym dodać, że nie wszystkie ofiary poważnych przestępstw wymagają pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej, zaś ich początkowe burzliwe reakcje na pokrzywdzenie należy traktować jako "normalną reakcję na nienormalną sytuację"
Osoby pracujące na rzecz ofiar przestępstw posługują się metodami interwencji kryzysowej, w tym poradnictwa zmierzającego do upełnomocnienia i działań zmierzających do przywrócenia poprzedniego poziomu funkcjonowania.
Koncentrują się przy tym na specyficznych dla pokrzywdzenia zagadnieniach, takich jak poczucie bezpieczeństwa, granice ciała, szacunek do samego siebie, odzyskanie poczucia siły i kontroli, odbudowanie relacji opartych na zaufaniu.
Badania nad ofiarami zgwałcenia wskazują na to, iż wiele ofiar nie odzyskuje kontroli nad swoim życiem. Wiele programów adresowanych do ofiar przestępstw przewiduje długoterminowe poradnictwo i grupy wsparcia, część osób potrzebuje ponadto terapii. Osoby pracujące na rzecz ofiar przestępstw w paradygmacie interwencji kryzysowej powinny wiedzieć, w jakich okolicznościach i do kogo kierować ofiary przestępstw. Winny w szczególności zwracać uwagę na takie zwiastuny zaburzeń psychicznych jak:

- Przedłużająca się depresja lub apatia
- Myśli samobójcze
- Nadużycie substancji uzależniających
- Utrzymująca się niezdolność do podjęcia rutynowych, codziennych działań

[...]

Jak zrozumieć uraz pokrzywdzenia? Jak na ten uraz reagować?

Uraz pokrzywdzenia przestępstwem

Ofiary przestępstw narażone są na poważne naruszenie ich obrazu rzeczywistości. Zostały rozmyślnie zaatakowane przez innego człowieka. Przestępstwa mogą mieć różny charakter - od kieszonkowej kradzieży do morderstwa. Następstwa każdego z przestępstw mają swoisty charakter. Osobnicze możliwości radzenia sobie z pokrzywdzeniem również są swoiste.

Stadia kryzysu

Wiele ofiar doświadcza podobnych etapów emocjonalnych reakcji. Są one zbliżone do procesu żałoby opisywanego przez Elisabeth Kubler-Ross w "On Death and Dying", lub też do syndromu urazu zgwałcenia (rape trauma syndrome) opisywanego przez Ann Burgess w "Rape and its Victims".

Wyodrębnia się trzy podstawowe etapy:

ETAP PIERWSZY: Kryzys/ Ostre Stadium: Zaprzeczenie - "To nie mogło się zdarzyć, to jakiś sen" "Czułam się jak obserwatorka, przyglądająca się temu, co zdarzyło się komuś innemu"

ETAP DRUGI Stadium pośrednie (24 godziny do 6 tygodni): Seria zróżnicowanych emocji ogarnia i zalewa z różną intensywnością: przerażenie, wściekłość, poczucie winy, frustracja, zawstydzenie. Towarzyszą temu często zaburzenia snu i łaknienia oraz zmiana trybu życia. Ofiary mogą chwilami czuć iż panują nad sytuacją a w następnej chwili - iż całkowicie utraciły kontrolę. W jednej chwili obwiniają same siebie a w następnej sprawcę.

ETAP TRZECI: Reintegracja (tydzień do roku): Ofiara podejmuje normalne życie. Intruzywne wspomnienia słabną i ofiara integruje doświadczenie pokrzywdzenia z całością życiowych doświadczeń.


Jakkolwiek takie są podstawowe stadia kryzysu, ofiary reagują w różny sposób. Wiele zależy od tego, jak przestępstwo spostrzegane jest przez ofiarą, jej rodzinę i bliskich, lokalną społeczność. Reakcje ofiary nie przebiegają w próżni lecz pozostają pod wpływem towarzyszących okoliczności

Rozpoznać i ocenić oznaki kryzysu

Od setek lat ludzie wspomagający innych ludzi znają wartość słuchania z wielką uwagą i bez oceniania historii ludzi, którzy cierpią. Chociaż niektórzy ludzie mają naturalny dar by świadczyć tego rodzaju pomoc, większość potrzebuje wsparcia w opanowaniu podstawowych zasad interwencji kryzysowej.
"Interwencja kryzysowa" to wysiłek podjęty po to, by zmniejszyć dolegliwość kryzysu i pomóc ofierze odzyskać kontrolę nad kryzysowym doświadczeniem.
Powszechna reakcja na uraz to szok, w którym ofiara powraca jak gdyby do dzieciństwa i gdy poszukuje kogoś, kto mógłby jej pomóc a kto spostrzegany jest jako osoba o pewnym autorytecie - np policjant, nauczycielka, pielęgniarka, przyjaciel - ktoś, od kogo ofiara często oczekuje rodzicielskiej troski i opieki. Każdy kto z racji swego zawodu często znajduje się w tej roli wie, jak bardzo "dostępna" jest w takiej chwili ofiara.
W takiej chwili ma się niezwykły wpływ na osobę znajdującą się w stanie kryzysu a wiedza i umiejętności składające się na interwencję kryzysową umożliwiają właściwą reakcję
Stanowi kryzysu towarzyszą intensywne, splątane emocje; może on być stosunkowo stabilny lub pojawiać się i znikać; każde obciążające doświadczenie następujące po pokrzywdzeniu przestępstwem może go wznowić - czy jest to zamieszkanie w schronisku dla ofiar przemocy, czy stawanie przed sądem. Bardzo istotne jest, by interwencja kryzysowa została zaoferowana jak najwcześniej po urazowym zdarzeniu. Interwencja kryzysowa na miejscu zdarzeń może zapobiec ciężkim i długotrwałym następstwem urazu


Zasady interwencji kryzysowej w pracy z ofiarami przestępstw

A. Bezpieczeństwo

1. Każdy kto zajmuje się interwencją kryzysową musi w pierwszym rzędzie zatroszczyć się o fizyczne bezpieczeństwo ofiary przestępstwa. Dopiero wtedy, gdy jest jasne, że ofiara nie jest zagrożona i że nie wymaga natychmiastowej pomocy medycznej zajmujemy się pozostałymi problemami. Ustalenie tego nie zawsze jest łatwe. Ofiara znajdująca się w szoku może nie zdawać sobie sprawy z powagi obrażeń, jakich doznała lub z powagi zagrożenia. Pierwsze pytanie, jakie należy zadać w rozmowie telefonicznej brzmi "Czy teraz jest Pani bezpieczna?" Wówczas gdy interweniujemy na miejscu zdarzeń dopytujemy o odniesione obrażenia i zdarza się, że dopiero wtedy ofiara przypomina sobie, że je doznała

2. Równolegle koncentrujemy się na poczuciu bezpieczeństwa ofiary. Ofiara może czuć się zagrożona, gdy widzi i słyszy rozmowę sprawcy z policją, gdy jest przesłuchiwana w tym samym miejscu, w którym nastąpił atak, gdy nie pozostawiono jej czasu, by zabrała swoje rzeczy, jest zziębnięta, czuje się podle w nieodpowiednim ubraniu. Sprawca może pozostawać na wolności i ofiara boi się jego powrotu. W podobnych okolicznościach ofiara może czuć się zagrożona nawet w obecności policji.

3. Dla części ofiar bardzo ważne jest bezpieczeństwo innych. Małżonkowie mogą przede wszystkim bać się o siebie nawzajem, rodzice mogą bać się przede wszystkim o dzieci.

4. Osoby bliskie ofiarom zabójstwa nie koncentrują się na zagrożeniu lecz raczej poszukująprywatności i opieki. Ich ból i żałoba mogą być bardziej dolegliwe w otoczeniu obcych i niepożądanych świadków ich cierpienia. Także i oni odczuwają bezradność i bezsilność. Szok wywołany śmiercią bliskiej osoby często powoduje, że nie rozumieją kierowanych do nich pytań i zaleceń. Na przykład matka nie zdawała sobie sprawy, że potwierdziła, gdy spytano ją, czy chce zidentyfikować zwłoki syna. Gdy znalazła się w kostnicy była pobudzona i zdezorientowana, ponieważ nie została przygotowana do tego doświadczenia.

5. Ofiary przestępstw i ich bliscy muszą być pewni, że zostanie zachowana dyskrecja co do ich reakcji, wypowiedzi, ich bólu. Jeżeli prawo lub procedura postępowania ogranicza poufność, muszą być o tym uprzedzeni.

6. Bezpieczeństwo jest również ważne w okresie gdy ofiary i ich bliscy starają się odzyskać kontrolę nad biegiem zdarzeń.

7. Wskazówki dotyczące pomagania.

a. Upewnij się, że ofiara przestępstwa/ osoba, która straciła kogoś bliskiego czuje się bezpieczna w danej chwili. Zapytaj, gdzie będzie się czuła najbardziej bezpieczna w czasie rozmowy i tam właśnie rozmawiaj. Usiądźcie. Jeżeli jest to zgodne z prawdą upewnij ją - "Jesteś teraz bezpieczna". Przedstaw w klarowny sposób samego siebie i instytucję/ organizację, którą reprezentujesz oraz wyjaśnij iż rozmowa będzie poufna. Możesz np powiedzieć " Standardy naszego programu zobowiązują mnie do zachowania tajemnicy co do wszystkiego, o czym mi Pan powie, chyba, że udzieli mi Pan pozwolenia na przekazanie tych informacji" W miarę możliwości należy trzymać media zdala od ofiar bądź wspomagać ofiary w kontaktach z mediami. W przypadku sensacyjnych zbrodni gdy przedstawiciele mediów starają się nawiązać kontakt z bliskimi ofiar/ ofiarami staraj się upewnić, iż bliscy ofiar/ ofiary zdają sobie sprawę, że mogą odpowiadać na pytania tylko wtedy, gdy sami tego chcą, na wybranych przez siebie warunkach.
Jeżeli twój rozmówca sprawuje opiekę nade osobami zależnymi staraj się dostarczyć mu informacji dotyczących ich bezpieczeństwa. Matka napadnięta w drodze z pracy do domu może przede wszystkim martwić się o swoje dzieci, oczekujące na nią w domu. Jeżeli ofiara jest przesłuchiwana przez policję, staraj się upewnić, że rozumie ona kierowane do niej pytania prosząc ją, by powtarzała zadawane jej pytania. Dostarcz ofiarom informacji, które pozwolą im upewnić się, że są bezpieczne - na przykład, iż sprawca został ujęty. Jeżeli natomiast nadal są zagrożone, pomóż w realistycznej ocenie zagrożenia. Jeżeli to możliwe - pomóż w znalezieniu bezpiecznego schronienia.
Przyzwól ofiarom na wszelkie reakcje i ich nie oceniaj. Możesz powiedzieć "Masz prawo być załamany po tej tragedii, nie wahaj się wypowiedzieć tego, co myślisz"

b. Odpowiedz na potrzebę opieki - ale uważaj by nie wejść w rolę "ratownika" gdy można uzależnić ofiary. "Ratownik", który po upływie miesięcy od zdarzenia podejmuje nadal decyzje za ofiarę sprzeniewierza się podstawowemu celowi interwencji kryzysowej - odzyskaniu przez ofiarę kontroli nad swym własnym życiem.
Można wskazać na analogie pomiędzy rolą interwenta kryzysowego a lekarza, który pomaga komuś, kto złamał nogę: najpierw zakłada on gips; następnie pacjent porusza się o kulach; po zdjęciu gipsu ćwiczy - tak, by noga odzyskała poprzednią sprawność. Ktoś kto był ofiarą zbrodni lub utracił bliską osobę ma złamane serce. Interwent kryzysowy przede wszystkim stara się, by złamane serce nie było narażone na dalsze cierpienia. Wsparcie i zrozumienie podobnie jak oparcie podtrzymują ofiarę w długim procesie powrotu do zdrowia złamanego serca.

c. Pomóż w odzyskaniu kontroli poczynając od drobnych rzeczy a kończąc na całym życiu. Jest ważne, by towarzyszyć ofiarom w codziennych zadaniach, równie ważne jest też by pomóc podejmować własne decyzje i samodzielnie planować przyszłość. Osoba zajmująca się interwencją kryzysową może od chwili pierwszego kontaktu pomagać odzyskiwać poczucie kontroli zadając pytania skłaniające rozmówcę do podjęcia decyzji w prostych sprawach, np. "Jak mam się do Pani zwracać?" , "Gdzie usiądziemy?", "Czy chce Pani napić się wody?" Niekiedy uratowanie czegoś emocjonalnie ważnego pozwala odzyskać poczucie kontroli - np. rodzina, której dom podpalono poczuła się znacznie lepiej gdy odnalazł się ich kot.



B. Ujawnienie i potwierdzenie

1. Ujawnienie odnosi się do procesu "opowiedzenia swojej historii". "Opowiedzenie swojej historii" wydaje się łatwe, lecz wcale takie nie jest. Ofiary odczuwają potrzebę, by wciąż od nowa opowiadać swoją historię. Proces w trakcie którego powtarzają swą opowieść jest drogą do złożenia razem części przerażającego doświadczenia - poznawczo opanowane doświadczenie może stać się częścią życia ofiary. Pierwsze wspomnienia dotyczące zdarzenia bywają skoncentrowane na swoistym doznaniu zmysłowym czy działaniu, jakie miało miejsce w czasie zdarzenia.
Ofiary zazwyczaj mają zawężone spostrzeganie w chwili napaści. Zdają sobie sprawę, że wokół nich zdarzyły się różne rzeczy, lecz są skoncentrowane na błysku noża, swojej próbie ucieczki, pierwszym oglądzie obrabowanego domu. Z czasem pamięć przywraca inne fragmenty zdarzenia. Powracają one w snach, poprzez intruzywne wspomnienia lub też w czasie ponownego opowiadania swej historii. Historia pokrzywdzenia ewoluuje w czasie, wzbogacana o nową wiedzę i nowe wspomnienia, w toku reorganizacji wspomnień.
Ofiara chce wciąż opowiadać swoją historię, przed pracownikiem interwencji kryzysowej czy też przed kimkolwiek innym aby zrekonstruować wydarzenie, a historia ta wciąż się zmienia. Obecność osoby zajmującej się interwencją kryzysową jest potrzebna o tyle, iż może ona skutecznie wspomagać ten proces
Dla ofiar ciągłe odgrywanie historii pomaga utrzymać kontrolę nad prawdziwą historią. "Prawdziwa" historia to nie tylko recytowanie tekstu opowieści o samym zdarzeniu ; obejmuje ona zmieniające się wydarzenia, które nastąpiły potem - inne urazowe zdarzenia związane z przestępstwem, reakcję rodziny i przyjaciół i tak dalej. Wszystkie te historie muszą być zintegrowane w ostatecznym przyswojeniu zdarzenia przez ofiarę.

2. Częścią procesu ujawnienia jest odnalezienie słów czy innych sposobów wyrażenia doświadczeń i reakcji. W tym zakresie ujawnienie jest swoiste dla danej kultury. W niektórych kulturach dochodzi do ekspresji poprzez działanie i różne formy twórczości artystycznej w większym stopniu niż poprzez werballizację. W Stanach Zjednoczonych werbalizacja wydaje się zazwyczaj najbardziej dostępną formą ekspresji. Odnalezienie właściwych słów, by wyrazić intensywność i wyjątkowość doświadczenia jest częścią pracy w procesie ujawnienia.

3. Potwierdzenie jest procesem w czasie którego osoba zajmująca się interwencją kryzysową jasno potwierdza, iż większość reakcji na przerażające doświadczenie jest "normalna"

a. Potwierdzenie powinno być powiązane z swoistą treścią. Zamiast powiedzieć "Mogę sobie wyobrazić, jak bardzo jesteś załamany" mówimy raczej "mogę sobie wyobrazić, jak bardzo jesteś załamany gdy twój syn zginął w wypadku samochodowym"

b. W wypowiedziach, poprzez które potwierdzamy, powinna być zawarta troska. Wiele ofiar nie chce, by ich reakcje kwitowane były uwagą, iż jest to "normalna reakcja na nienormalną sytuację" - pragną by dostrzec wyjątkowość ich doświadczenia. Ważne jest zwrócenie uwagi na tą wyjątkowość doświadczenia cierpienia.

c. Jeśli jest to możliwe, pomocne wydaje się powtarzanie fraz, poprzez które ludzie opisują swoje doświadczenia. Gdy ktoś mówi "Nie mogę spać, stale zdaje mi się, że ktoś się włamie i zabije mnie i moją rodzinę" możemy odpowiedzieć " To normalne, że jest Pan przerażony po tym, co się zdarzyło. To że nie może Pan spać pokazuje, jak bardzo jest Pan przerażony"

4. Potwierdzenie ma na celu to, by reakcje wściekłości, lęku, frustracji, poczucia winy, żałoby nie były traktowane przez ofiarę jako oznaka szaleństwa, nie nasuwały jej podejrzeń, iż jest człowiekiem złym, amoralnym itp. Powinny być zinterpretowane jako reakcja na uraz związany z pokrzywdzeniem

a. Jakkolwiek większość reakcji stanowi "normalną reakcję na nienormalne wydarzenie" jednakże u osób poprzednio obciążonych problemami psychologicznymi i psychiatrycznymi mogą pojawić się reakcje stanowiące zagrożenie dla innych lub dla samego siebie. Osoba zajmująca się interwencją kryzysową powinna być szczególnie wrażliwa na wszelkie sygnały dotyczące myśli i zamiarów samobójczych czy też agresji skierowanej na zewnątrz. W obliczu zagrożeń tego rodzaju należy niezwłocznie zwrócić się o pomoc do odpowiednich profesjonalistów i służb (psychiatrzy, ośrodki wspomagające osoby zagrożone samobójstwem, policja).

b. Jakkolwiek większość reakcji jest "normalna" wielu ludzi doświadczających nieznanych dotąd intensywnych emocji obawia się, że "zwariowało". Powinni oni być utwierdzani w przekonaniu, że chociaż kryzys wprowadził chaos w ich życie, nie są obłąkani.


5. Wskazówki dotyczące pomagania.

Przytoczone wstępne pytania mogą wspomagać ofiarę przestępstwa w obiektywnym podejściu do zdarzenia. Pozwalają one wprowadzić porządek i odzyskać kontrolę nad swoją historią. Pomagają przypomnieć sobie dzień, w którym doszło do zdarzenia, tak że "normalne" epizody stają się częścią opowieści kryzysowej.

a. Poproś ofiarę, by opisała zdarzenie.

b. Poproś ofiarę by opisała, gdzie była, gdy doszło do przestępstwa, kto z nią był, co widziała, co usłyszała, czego dotknęła - co poczuła, jakie zapachy zapamiętała, co pomyślała, co powiedziała, co odczuwała.

c. Poproś ofiarę, by opisała własne reakcje i zachowania. Nie zapominaj o potwierdzeniu jej reakcji i zachowań.

d. Poproś rozmówcę by opisał, co zdarzyło się po tym, jak padł ofiarą przestępstwa - dotyczy to między innymi kontaktów z członkami rodziny, przyjaciółmi, przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości itp. Odpowiedzi na to pytanie pozwolą wyrobić sobie pogląd, czy doszło do wtórnego pokrzywdzenia i czy ofiara traktowana była ze współczuciem i szacunkiem

e. Poproś ofiarę, by opisała inne reakcje, których doświadcza w chwili obecnej. Następnie potwierdź te reakcje

f. Pozwól ofierze mówić tak długo, jak sama zechce. Jeżeli jest to niemożliwe, na 15 minut przed terminem ostatecznego zakończenia rozmowy możesz powiedzieć "Bardzo bym chciał usłyszeć coś więcej o Pana przeżyciach i odczuciach, ale muszę skończyć tą rozmowę za 15 minut. Jeżeli w tym czasie nie zdążymy omówić wszystkiego, proponuję spotkanie jutro; możemy też umówić się na rozmowę telefoniczną."

g. Nie przesądzaj o niczym - nawet jeśli ofiara jest całkowicie spokojna, może za klika minut czy za kilka dni przeżyć gwałtowne załamanie. Bezpieczniej jest przyjąć, że reakcje ofiary przeżywającej kryzys mogą być bardzo zmienne

f. Nie mów:
- Rozumiem
- Miał Pan szczęście, że
- Po jakimś czasie dojdzie Pani do siebie
- Mogę sobie wyobrazić co Pani czuje
- Proszę się nie martwić, jeszcze będzie lepiej
- Niech się Pani stara być silną, proszę pomyśleć o dzieciach
- Proszę się uspokoić i odprężyć

Możesz mówić:
- Teraz jest Pani bezpieczna (jeśli to prawda)
- Cieszę się, że jest Pani teraz ze mną
- Cieszę się, że teraz rozmawia Pan ze mną
- Przykro mi, że to się stało
- To nie Pana wina (jeżeli nie zachodzi ewidentna współodpowiedzialność ofiary)
- Pana reakcja nie jest niczym niezwykłym w obliczu tak strasznego zdarzenia. To co - Pan zobaczył (usłyszał, poczuł, dotknął) mogło załamać. Mogę sobie wyobrazić, jak strasznie się Pan czuł
- Nie zwariowała Pani
- Nigdy nie będzie już tak samo jak przedtem, ale może być lepiej niż teraz
- Rozmawiając z ofiarą unikaj takich słów jak uczucie, emocje. Choć mówimy właśnie o emocjach i uczuciach lepiej jest posłużyć się słowem reakcje. Wielu ludzi czuje się niezręcznie mówiąc o swych uczuciach. Proś rozmówcę, by opowiedział o swoich doświadczeniach. Zwracając się do rozmówcy posługuj się tym określeniem, które sam wybrał (Panie Doktorze; Janku; Pani Mario itp). Przestępstwo niekiedy możesz nazywać zdarzeniem lub incydentem, lecz jest to określenie nieadekwatne np. w rozmowie z bliskimi osoby zamordowanej


C. Przewidywanie, przygotowywanie[U]

1. Jedną z najważniejszych potrzeb ofiar jest dotarcie do informacji po przestępstwie i o tym, co zdarzyło się w ich własnym życiu. Jak pamiętamy , własne życie wymknęło się spod kontroli ofiar, zapanował chaos. Sposobem [U]odzyskania kontroli jest uzyskanie informacji o tym co zdarzyło się i co ma się zdarzyć - kiedy, gdzie i jak.

2. Informacje najważniejsze dla ofiar to informacje praktyczne

a. Czy ofiara chce się przeprowadzić? Wiele ofiar włamań chce na pewien czas zmienić miejsce pobytu, ponieważ ich dom przestał być bezpieczny? Jeżeli przeprowadzka jest niezbędna lub wskazana, jakie są opcje ofiary?

b. Czy ofiara ma niezbędne zasoby, by pokryć wszystkie wydatki związane z następstwami pokrzywdzenia? Ofiary przestępstw mogą nie mieć środków na pokrycie bieżących wydatków, nawet jeżeli programy kompensacyjne pokryją później poniesione wydatki.

c. Z jakimi zagadnieniami prawnymi zetknie się ofiara? Czy dojdzie do sprawy karnej? Czy będzie przesłuchiwana? Jakie są opcje dotyczące postępowania cywilnego? Czy istnieje możliwość oskarżenia jej o sprowokowanie ataku?
Jakie są szanse wykrycia sprawcy?

d. Jakiego rodzaju pomoc medyczna przysługuje w związku z pokrzywdzeniem? Każda z ofiar napaści potrzebuje informacji o rozmiarach i skutkach obrażeń. Ofiary zgwałcenia potrzebują informacji pozwalających im podjąć decyzje dotyczące testów ciążowych oraz testów dotyczących chorób przenoszonych drogą płciową, w tym HIV. Bliscy zamordowanych czy ofiar katastrof potrzebują szczegółowych informacji o rozmiarach obrażeń i przyczynach zgonu.

e. Co czeka w najbliższej przyszłości osoby, które straciły swych bliskich w wyniku przestępstwa? Czy chcą identyfikować zwłoki? Jeżeli tak, to w jakim stanie są zwłoki? Czy muszą niezwłocznie podejmować decyzje dotyczące pogrzebu? Czy wiedzą, że ciała ich bliskich zostały poddane sekcji?

f. Co ofiara przestępstwa powinna wiedzieć o mediach? Czy ofiara zna swoje prawa? Czy jest przygotowana na inwazję mediów? Czy zdaje sobie sprawę z tego, że to, co ostatecznie ukaże się w mediach ma się nijak do tego, co sama przeżywa jako prawdę?


3. Druga kategoria istotnych informacji dotyczy możliwych do przewidzenia reakcji emocjonalnych, którym ofiara będzie musiała stawić czoła w kolejnych dniach, tygodniach i miesiącach, przyjmując, że nie jest łatwo przewidzieć czy i kiedy dojdą do głosu gwałtowne emocje. Jest ważne, by ofiara była na to przygotowana. W pierwszym okresie może koncentrować się na zagadnieniach praktycznych. Należy wskazać na możliwość wystąpienia następujących uczuć

a. bezpośrednie fizyczne i psychiczne reakcje na kryzys: zaburzenia snu, utrata łaknienia, niepokój, odrętwienie, poczucie izolacji, wściekłość, przerażenie, frustracja, żałoba, niezdolność do skoncentrowania się

b. długoterminowe psychiczne i fizyczne reakcje: intruzywne myśli, koszmary nocne, ataki paniki, przedłużające się poczucie wyobcowania, trudności w porozumiewaniu się z ludźmi, zaburzenia snu, depresja, niezdolność do przeżywania uczuć, zaburzenia aktywności seksualnej, nadmierna reaktywność (startle reactions), drażliwość, zaburzenia koncentracji uwagi itd.

c. Reakcje osób bliskich. Chociaż w większości wypadków przyjaciele i członkowie rodziny mogą być najważniejszym źródłem emocjonalnego wsparcia może też zdarzyć się, że ich reakcje będą raniące i szkodliwe. Trzy typowe reakcje, które mogą stanowić obciążenie dla ofiar to nadopiekuńczość, złość i obwinianie ofiary oraz niezdolność do rozmawiania o zajściu czy słuchania historii ofiary.

d. Ofiary powinny wiedzieć, że codzienne sytuacje mogą wywołać reakcje podobne do tych, jakie nastąpiły w związku z pokrzywdzeniem. Data urodzin zamordowanego syna może wywołać głęboki smutek czy skrajną nienawiść wobec sprawcy. Szczególne światło o zachodzie słońca może sprowokować atak paniki u kogoś, kto został napadnięty o takiej porze. Chuchnięcie odorem wypitego alkoholu może wywołać atak wściekłości u kobiety, zgwałconej przez pijanego.


4. Ofiary - obok otrzymania informacji - potrzebują wsparcia w konstruowaniu planu działań poprzez które uporają się ze swoimi praktycznymi i emocjonalnymi problemami
Pomocne w planowaniu mogą być następujące wskazówki:

a. Określenie daty i czasu. Zachęć ofiarę by planowała każdy ze swoich dni tak by uporać się z praktycznymi zadaniami. Pomóż sporządzić listę koniecznych działań i określić, kiedy zostaną wykonane. Ofiary, które doznały potężnego urazu mogą potrzebować codziennych kontaktów, w czasie których omawiają wykonane zadania i gdzie doceniany jest ich każdy kolejny wysiłek

b. Rozwiązywanie problemów. Pomóż zastosować techniki rozwiązywania problemów w stosunku do przytłaczających problemów, z którymi boryka się ofiara. Zasugeruj, by wymieniła trzy najpoważniejsze problemy, z którymi będzie się zmagać następnego dnia. Gdy taka lista powstanie zastanówcie się, czy rzeczywiście wszystkie trzy problemy muszą być rozwiązane w dniu następnym. Jeżeli tak, ustalcie, który z problemów jest najważniejszy. Poproś, by rozmówca wymienił wszystkie możliwe sposoby rozwiązania tego problemu. Po przedyskutowaniu tych pomysłów poproś, by rozmówca wybrał najbardziej odpowiedni.

c. Rozmowa o zdarzeniu, opisywanie zdarzenia. Zachęć ofiarę by posłużyła się dyktafonem lub prowadziła dziennik tak by opisać w pełni swoją historię. Nawet gdyby nikt nie zapoznał się z ich treścią jest to sposób wyrażenia samego siebie i porządkowania myśli.

d. Zaplanowanie zdarzeń rocznicowych. Warto przygotować się na to, iż niektóre daty mogą wywoływać kryzysowe reakcje. Przygotuj ofiarę by pomyślała o tym zawczasu i zastanowiła się, w jaki sposób może się do tego przygotować.

e. Zachęć ofiarę do znalezienia przyjaciela czy członka rodziny od którego może oczekiwać wsparcia w zmaganiu się z praktycznymi problemami. Jeśli wymieni taką osobę, zachęć by do niej zadzwoniła i przedstawiła swoje potrzeby dotyczące wsparcia i pomocy. Jeżeli taka ...