Franz Joseph Haydn
(ur. 31 marca 1732 w Rohrau, zm. 31 maja 1809 w Wiedniu) – austriacki kompozytor okresu klasycyzmu. Najstarszy z tzw. Trzech klasyków wiedeńskich, obok Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena.
Joseph Haydn był jednym z głównych przedstawicieli klasycyzmu w muzyce oraz jednym z tych, którzy zdefiniowali główne formy muzyczne tej epoki.
Z racji pogody ducha i poczucia humoru mówiono o nim „papa Haydn”.
Ø Życie
Jako ośmioletni chłopiec został przyjęty do chóru przy katedrze Św. Stefana w Wiedniu, gdzie uczył się grać na klawesynie i skrzypcach. Posiadał cudowny głos. Gdy przeszedł mutację, opuścił chór i zaczął zarabiać na życie jako muzyk. W roku 1761 zatrudniony został na dworze w Eisenstadt u arystokratycznej rodziny Esterhazy. Stał się nadwornym wicekapelmistrzem i kompozytorem, lecz w 1766 otrzymał miano I kapelmistrza. W 1768 otrzymał stanowisko kapelmistrza na dworze w czeskim Lukavcu. Przez ponad 30 lat był wierny swojej służbie, zyskał splendor oraz bogactwo. Uznawany był za najwybitniejszego kompozytora epoki. Zdobył popularność na terenie całej Europy. Często występował poza granicami Austrii. Dawał koncerty w Londynie. Podczas jednego z pobytów w tym właśnie mieście napisał 12 symfonii zwanych „londyńskimi”. Haydn był bliskim przyjacielem Wolfganga Amadeusza Mozarta. Znał również Ludwiga van Bethoveena. Uważał tego młodszego od siebie muzyka za genialnego wirtuoza i nauczyciela. Józef Haydn zakończył komponować na sześć lat przed śmiercią, w 1803 roku. Jego ostatnimi dziełami są Stworzenie Świata, Pory Roku oraz sześć mszy. Zmarł 31 maja 1809 w Wiedniu, lecz pozostawił po sobie ogromny katalog dzieł. Wiele z nich na stałe zostało wpisane do kanonu muzyki klasycznej.
Ø Twórczość
· Ustalił formę klasycznej symfonii jako kompozycji 4-częściowej, złożonej z allegra sonatowego, części wolnej (często w formie wariacji), menueta i finałowego ronda. (104 symfonie)
· Symfonie m.in.
Paryskie (6):
o Niedźwiedź
o Kura
· Londyńskie (12):
o Z uderzeniem w kocioł (Niespodzianka)
o Symfonia wojskowa
o Symfonia zegarowa
· Był twórcą klasycznego kwartetu smyczkowego. (84 kwartety smyczkowe)
· W oratoriach (Stworzenie Świata i Pory Roku, Stabat Mater) połączył tradycje barokowe (technikę polifoniczną i koncertującą, ilustracyjność muzyki, monumentalne chóry) z klasyczną symetrią, symfonicznością i operową śpiewnością.
· Wykorzystywał ludowe melodie austriackie, węgierskie, słowackie, a nawet chorwackie.
· Tworzył muzykę o żywym, ruchliwym, dynamicznym charakterze.
· Pisał również opery, msze, sonaty fortepianowe, koncerty solowe na fortepian, skrzypce, róg, wiolonczelę i trąbkę.
Anegdoty:
o Jako ciekawostka: pośmiertnie studenci frenologii odcięli Haydn'owi głowę, by zbadać, gdzie w czaszce zlokalizowany jest geniusz artysty. Niestety frenologia nie potwierdzała faktu czyjegoś geniuszu na podstawie wielkości mózgu, jak na początku sądzono, jedynie zwróciła uwagę na zróżnicowane miejsca w mózgu, pełniące różne, czasem odrębne funkcje. Fakt odcięcia głowy Haydn'owi nie wyszedłby na jaw, gdyby nie ekshumacja zwłok.
o Gdy pewnego razu rozeszła się nieprawdziwa wiadomość, że Józef Haydn zakończył życie, dyrekcja Konserwatorium Paryskiego zorganizowała nabożeństwo żałobne. Po jakimś czasie Haydn zwierzył się przyjacielowi:- Szkoda, że mnie o tym w porę nie powiadomiono. Chętnie bym dyrygował tym pięknym "Requiem" Mozarta, odprawionym na moją intencję.
o Józef Haydn doceniając geniusz muzyczny Beethovena i Mozarta, często mawiał:- Beethoven jest pierwszy, Mozart jedyny, a ja dzięki Bogu - trzeci.
taziurek