Prawo rodzinne- prawo o związkach, które ustawodawca uznaje za prawnorodzinne, nie ma normatywnej definicji rodziny :(
WYKŁAD 2 W FORMIE OBRAZKOWEJ
WYKŁAD 3 i 4
nupturient-słowo-klucz-> Jeśli chcecie na egzaminie pokazać, że chadzaliście na wykłady, to miast pisać 'przyszły małżonek' or whatever, to NUPTURIENT
Podstawą rozróżniania czy i jak małżeństwo zostało zawarte jest sankcja jaką ustawodawca przewiduje przy niezachowaniu przesłanek
PRZESŁANKI:
1)P.KONSTYTUTYWNE- ich zachowanie jest konieczne i wystarczające do skutecznego zawarcia małżeństwa. Art. 1 k.r.o, przesądza o tym treść art. 2, który przewiduje sankcję nieistnienia małżeństwa
*porcja mądrych słówek : MATRIMONIUM NON EXISTENS
2)PRZESŁANKI Z ARTYKUŁÓW: 10-16- mają jedną cechę: w wypadku naruszenia tych przepisów małżeństwo jest skutecznie zawarte, ale wzruszalne → można je unieważnić;
art. 17 k.r.o-sankcja; trzeba pamiętać, że w większości przypadków naruszeń przepisów tej grupy istnieje możliwość konwalidowania (uzdrowienia), poprzez pozbawienie cechy wzruszalności → po zaistnieniu tych okoliczności małżeństwo nie będzie już mogło być unieważnione.
Znaczenie wieku dla zawarcia małżeństwa:
*Dlaczego jest granica i czemu na takim poziomie? Nieodpowiedni wiek i ubezwłasnowolnienie to elementy ograniczające zdolność do zawarcia małżeństwa (na wzór zdolności do czynności prawnej); dojrzałość psychiczna, fizyczna i socjalna. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat 16 – o ile mężczyzna ukończył lat 18
Czy to normalne? Czy niedojrzała emocjonalnie kobieta powinna wstępować w związek małżeński, bo jest w ciąży? Wszak wówczas potrzebuje większej opieki i troski ze strony rodziców. Ustalono tak dla dobra dziecka, aby miało pełną rodzinę. Badania wykazały, że związki małżeńskie zawarte przed 18 rokiem życia rozpadały się częściej. TRUDNE SPRAWY
3)PRZESŁANKI POZOSTAŁE- pozostałe wymogi stawiane przez legislatora, które jednak nie zostały opatrzone żadną sankcją; wymogi te umieszczone są w k.r.o i PASC
(Prawo o Aktach Stanu Cywilnego); przesłanki te, zwane formalnymi, mają do spełnienia ważkie funkcje:
→ podniesienie rangi zdarzenia, którym jest małżeństwo
→ umożliwienie kierownikowi USC ujawnienia okoliczności, które wykluczają w danej sytuacji legalne zawarcie małżeństwa → kierowane do kierownika USC i tylko on odpowiada dyscyplinarnie → ich naruszenie nie ma wpływu na ważność małżeństwa; przesłanki bezsankcyjne dla legalnego związku K i M
ad 1) p.konstytutywne- dzielą się na 2 podgrupy:
Ø p.uniwersalne (różnica płci nupturientów, ich jednoczesna obecność, udział uprawnionego celebransa, złożenie zgodnego oświadczenia woli przez nupturientów)
Ø p.dodatkowe (przy zawarciu małżeństwa wyznaniowego o skutkach cywilnych)
♥ p. uniwersalne
→ różnica płci nupturientów
Ta przesłanka może być naruszona w sytuacji transseksualizmu lub obojnactwa.
TRANSSEKSUALIZM:
Niezgodność wyglądu/cech biologicznych z własnym, trwałym i niezmiennym przekonaniem o swej płciowości. Taka osoba nie może skutecznie zawrzeć małżeństwa najbardziej dla niego pożądanego, czyli z osobą tej samej płci biologicznej. Natomiast po przejściu naturalnego cyklu terapeutycznego, a więc wraz z korekturą ciała celem dostosowania jego wyglądu do psychicznego odczucia własnej płciowości, nie będzie już przeszkód do zawarcia takiego związku (no bo, na chłopski rozum, nie jest się już transseksualistą).
OBOJNACTWO (hermafrodytyzm):
Występowanie u jednego człowieka cech biologicznych charakterystycznych zarówno dla kobiety, jak i mężczyzny. Jeżeli na podstawie opinii biegłego uda się ustalić, że cechy jednej z płci przeważają, osoba taka może zawrzeć skutecznie małżeństwo z przedstawicielem płci odmiennej w stosunku do tej, której cechy u niej samej przeważają. Jeśli takiej przewagi nie da się ustalić, hermafrodyta nie może skutecznie zawrzeć żadnego małżeństwa.
Art. 6 kc: ,,Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”.
→ ich jednoczesna obecność w zawarciu małżeństwa (WYJĄTEK: małżeństwo per procura)
Wyjątek od tej przesłanki ustalił ustawodawca w art. 6 k.r.o a konsekwencje wadliwego zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika w art. 16 k.r.o. Warunkiem posłużenia się pełnomocnikiem do zawarcia małżeństwa jest zgoda sądu, której ten może udzielić, jeżeli istnieją ważne powody. Według SN nie stanowi takiego powodu sam jedynie fakt, że jedna ze stron jest obcokrajowcem Ważnym powodem jest bowiem tylko taka sytuacja, która uniemożliwia nupturientom w realnie ocenianej przyszłości jednocześnie stawiennictwo w tym samym miejscu i czasie w celu zawarcia małżeństwa.
→ udział uprawnionego celebransa
element oficjalny, urzędowy, asystowanie tegoż celebransa,
*kierownik i zastępca kierownika USC (wójt, burmistrz, prezydent miasta, chyba że rada gminy powoła zamiast niego innego kierownika USC). Organ jednoosobowy, można zatrudniać inne osoby ZAMIAST SIEBIE, nie obok siebie.
*polski konsul poza granicami kraju
*osoba, która wykonuje funkcję konsula
→ złożenie zgodnego oświadczenia woli przez nupturientów, że wstępują ze sobą w związek małżeński
W ceremoniale są właściwie trzy momenty, gdy te oświadczenia woli padają i mówi się o zawarciu małżeństwa: pytanie czy K i M chcą zawszeć związek małżeński: TAK, oświadczenia woli składane przez nupturientów osobno, oświadczenie kierownika, że wskutek zgodnych oświadczeń woli małżeństwo zostało zawarte (jeśli kierownik tego nie powie, ale są świadkowie, to nie ma znaczenia to, że nie powiedział).
TREŚĆ, a nie forma zgodnych oświadczeń woli DECYDUJE o zawarciu małżeństwa. Wszak człowiek może być niewidomy/może być niemową/etc.
Przesłanka treści jest spełniona tylko wówczas, gdy do uprawnionego celebransa dojdzie w sposób nie budzący wątpliwości, że nupturienci CHCĄ ZAWRZEĆ ze sobą związek małżeński.
Zazwyczaj ich wola w tym zakresie manifestowana jest w formie oświadczeń powtarzanych za celebransem, wyjątkowo przybiera inną postać, np. cudzoziemiec składa swoje oświadczenie z udziałem tłumacza, a niemy poprzez podpisanie przeczytanej wcześniej przez siebie roty przyrzeczenia lub przy udziale biegłego w zakresie języka migowego.
♥ p. dodatkowe (muszą być spełnione w przypadku zawierania małżeństw wyznaniowych poddanych przez nupturientów cywilnemu prawu polskiemu) :
*konstrukcja taka jest dopuszczalna wyłącznie w obrębie tego Kościoła/związku wyznaniowego, który legitymuje się umową międzynarodową (konkordatem) lub ustawą regulującą stosunki tego K/ZW.WYZN. W Polsce (wyłączenie sekt)
*konieczność złożenia drugiej pary zgodnych oświadczeń woli, których treścią jest poddanie zawartego Związku Wyznaniowego przepisom prawa polskiego
*konieczność sporządzenia aktu małżeństwa przez kierownika USC, przy czym ma to być ten kierownik USC, który stoi na czele USC w tej gminie, w której doszło do zawarcia małżeństwa. Choć zawsze na korzyść małżeństwa, zatem to ISTNIENIE AKTU (a nie właściwość miejscowa) liczy się tak naprawdę.
*sporządzenie aktu jest przesłanką konstytucyjną
*uprawnionym celebransem jest w tym przypadku duchowny Kościoła lub związku wyznaniowego zajmujący stanowisko objęte wykazem publikowanym w zarządzeniu MSWiA w Monitorze Polskim nr 40 z 1998 r.
Tryb wyznaniowo-świecki jest ponoć cudownie opisany w podręczniku. Mhm.
Dokończenie poprzedniego wywodu
Model odpowiedzi (odnośnie przesłanek):
Ø określenie na czym dana przesłanka polega
Ø jeśli jest to PRZESZKODA małżeńska, wskazać czy ma charakter bezwzględnie nieusuwalny czy względny, usuwalny (za zezwoleniem sądu opiekuńczego)
Ø konsekwencje naruszenia danej przesłanki
UWAGA: Strzebińczyk mówi, że Strzebińczyk oczekuje jednakowej odpowiedzi: Małżeństwo jest skutecznie zawarte, ale wzruszalne
Ø legitymacja czynna i bierna – kto może żądać unieważnienia i kto może być pozwany w takiej sprawie
Ø kwestia ewentualnej konwalidacji związku małżeńskiego oznacza pozbawienie związku wprawdzie skutecznie zawartego, ale wzruszalnego cechy wzruszalności
Ø dopuszczalność unieważnienia małżeństwa po naruszeniu jednej z przesłanek z grupy drugiej (art.18. 19)
Problem małżeństwa osoby ubezwłasnowolnionej-> ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe art.-> ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe art. 11, 12, 18, 19
*sąd okręgowy orzeka o ubezwłasnowolnieniu, przyczyny: choroba psychiczna/niedorozwój umysłowy, kierownik urzędu SC może dodać do akt, że ktoś ma skłonności do pijaństwa/narkomanii, etc., ale to jeszcze nie powoduje wady oświadczenia woli.
UBEZWŁASNOWOLNIENIE CZĘŚCIOWE I CAŁKOWITE:
Choroba psychiczna/niedorozwój umysłowy mogą być przyczynami ubezwłasnowolnienia wg KC.
choroba psychiczna → możliwość konwalidacji (remisja, cofnięcie się choroby, wyleczenie)
niedorozwój → nie ma możliwości konwalidacji
JAKIEŚ TAM WTRĄCONKA:
*bigamia- można legalnie zawrzeć kilka małżeństw, ale art. 13, 18, 19 KRiO + przestępstwo wg KK, prawo rodzinne- skonwaliduje związek, ale prawo karne- NIE WYBACZA
*kwestia dopuszczalności małżeństw krewnych- art 61 z indeksem 7 KriO
*61 z indeksem 9- a co z matką genetyczną, zapłodnieniem in vitro ?
Wykład 5+6
POKREWIEŃSTWO I POWINOWACTWO
POKREWIEŃSTWO
Pokrewieństwo jako instytucja normatywna bazuje na wykazaniu istnienia między danymi osobnikami pewnych zależności genetyczno-biologicznych. W zależności od typu tych więzi wyróżniamy pokrewieństwo w linii PROSTEJ i BOCZNEJ. Ma charakter biologiczno-prawny (w odróżnieniu od powinowactwa, które ma charakter tylko prawny). Bliskość pokrewieństwa określają linie pokrewieństwa (prosta i boczna) oraz jego stopnie. Osoby, pomiędzy którymi zachodzi taka więź nazywa się wzajemnie krewnymi.
Dla stwierdzenia pokrewieństwa wystarczy wykazanie posiadania jednego wspólnego przodka. Oznacza to, że np. dzieci jednego ojca lecz dwóch matek są dla siebie krewnymi, a wnukowie jednego dziadka lecz dwóch różnych babć również są krewnymi. Dla pokrewieństwa tym bardziej nie ma znaczenia, czy pochodzi się z tego samego małżeństwa czy też ze związku nieślubnego
LINIA PROSTA- dane osoby są spokrewnione ze sobą wówczas, gdy jedna z nich pochodzi biologicznie (genetycznie) od drugiej bezpośrednio lub pośrednio, natomiast w linii bocznej osoby są spokrewnione wtedy, gdy zależność pierwszego typu nie zachodzi, ale te osoby mają co najmniej jednego biologicznego (genetycznego) przodka. Wyróżnia się tu krewnych wstępnych (ojciec, dziadek, pradziadek) i zstępnych (syn, wnuk, prawnuk).
DZIADEK
↓
OJCIEC → SYN → WNUK (linia prosta, bezpośrednio od dziadka)
W linii prostej- wstępnymi danej osoby są wszyscy krewni w linii prostej tej osoby, od których ta osoba pochodzi bezpośrednio lub pośrednio, zstępnymi tej osoby są z kolei wszyscy jej krewni w linii prostej, którzy od tej osoby pochodzą bezpośrednio lub pośrednio
LINIA BOCZNA- spokrewnione są osoby, które nie pochodzą od siebie, lecz mają wspólnego przodka.
PIERWSZEŃSTWO LINII PROSTEJ
(linia boczna, co najmniej jeden udowodniony przodek dwóch osób)
Linia boczna to rodzeństwo, ciotki, stryjowie, kuzynowie. Najbliższe pokrewieństwo w linii bocznej, to pokrewieństwo II stopnia, czyli rodzeństwo. Wuj i bratanek to pokrewieństwo III stopnia w linii bocznej. Liczy się zgodnie z ogólną zasadą narodziny wuja, jego brata i bratanka. Bracia cioteczni są spokrewnieni w IV stopniu (narodziny ich i ich dwojga rodziców pochodzących od wspólnego przodka). Pokrewieństwo w linii bocznej w obrębie tego samego pokolenia jest zawsze parzyste (2,4,6, etc.); nie istnieje POKREWIEŃSTWO I STOPNIA. Nieparzysta liczba oznacza zawsze różnicę przynajmniej o jedno pokolenie.
Intensywność pokrewieństwa w obu liniach mierzymy stopniem pokrewieństwa. Ten z kolei ustalany jest na podstawie liczny urodzin potrzebnych (koniecznych) do zaistnienia pokrewieństwa między daną parą osób przy uwzględnieniu następujących założeń dodatkowych- w linii prostej nie uwzględniamy w tych okolicznościach faktu urodzenia się tej osoby, która w danej parze jest wstępnym, natomiast w linii bocznej nie uwzględniamy faktu urodzenia się NAJBLIŻSZEGO POKOLENIOWO wspólnego przodka dla danej pary osób. Np. dla dwóch córek najbliższym pokoleniowo przodkiem jest matka (II stopień pokrewieństwa, dwa urodzenia, matki nie wliczamy).
Oprócz pokrewieństwa biologicznego (genetycznego), jest także konieczne uwzględnienie prawnego aspektu tegoż zagadnienia z 2 powodów:
1) same więzi genetyczne nie mają normatywnych konsekwencji tak długo, jak długo nie zostaną potwierdzone w sposób prawem przewidziany
2) ze względu na instytucję przysposobienia (adopcji), która tworzy konsekwencje prawne związane generalnie z pokrewieństwem w sensie biologicznym
POWINOWACTO
Istota powinowactwa- wg Strzebina TEORIA FASOLEK, z racji tegoż żartu polecam soundtrack w tle: fasolki-czarne jagódki
Ustanie małżeństwa nie powoduje ustania powinowactwa- art. 61 z indeksem 8 § 1 KRO (chyba, że unieważnione, bo wtedy powstaje taki stan, jakby nigdy nie istniało) , więź sztuczna, wyłącznie prawna.
· unieważnienie małżeństwa → unieważnienie powinowactwa
· rozwód → nie unieważnia się powinowactwa
· § 2- pozostawanie przez daną osobę w określonej linii i stopniu pokrewieństwa z jednym małżonkiem czyni z danej osoby automatycznie (EX LEGE) powinowatego drugiego małżonka w tej samej linii i stopniu
· linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopni pokrewieństwa- art 61 indeks 8 §2
· zgodnie z art. 14 KRO powinowactwo w linii prostej jest względną przeszkodą małżeńską (z ważnych powodów sąd może udzielić zgody na takie małżeństwo)
· ciepły i zimny stopień powinowactwa- powinowactwo zachodzi jedynie między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka (np. wobec siostry żony), nie zachodzi natomiast między małżonkiem a powinowatymi drugiego małżonka (np. wobec szwagra żony). W żargonie prawniczym taki rodzaj relacji nazywany jest zimnym powinowactwem, choć nie zachodzi tutaj powinowactwo w rozumieniu przepisów prawa
Konsekwencje powinowactwa według prawa rodzinnego są następujące:
art. 14- sformułowany jest względny zakaz zawierania małżeństwa między powinowatymi w linii prostej; przyjmuje się, że w rodzinach zrekonstruowanych (wspólnota małżeńska, w skład której wchodzi także dziecko jednego z małżonków, a pasierb drugiego) funkcjonuje obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny z artykułu 27 KRO, obejmujący również potrzeby samego pasierba; w artykule 144 KRO ustawodawca nałożył obowiązek alimentacyjny na ojczyma (macochę dziecka) względem pasierba i odwrotnie.
WYKŁAD 7
Normatywne sposoby ustalania pochodzenia dziecka:
-ustalenie pochodzenia dziecka trzeba rozważyć w dwóch płaszczyznach- ustalania macierzyństwa i ustalania ojcostwa. Uruchomienie trzech normatywnych sposobów ustalania ojcostwa jest uzależnione od przesądzenia kwestii kto jest matką dziecka.
Jeśli macierzyństwo nie zostało ustalone w sposób przewidziany prawem, to nie istnieje możliwość ustalenia ojcostwa; w świetle PR dziecko określone jest w tej sytuacji mianem dziecka rodziców nieznanych, a jego akt urodzenia sporządza się w specyficznym trybie- art.52 prawa o aktach stanu cywilnego (PASC).
Kierownik USC sporządza mianowicie taki akt na podstawie danych ustalonych wcześniej postanowieniem sądu opiekuńczego co do wszystkich tych okoliczności, które normalnie ujawniają się w akcie urodzenia każdego człowieka; są to w większości dane fikcyjne
:( NO PARENTS, NO STORY
W sytuacjach typowych i uwzględniając brzmienie artykułu 61 z indeksem 9, kierownik USC ma prawo wpisać do aktu urodzenia dziecka dane tej kobiety, co do której uzyskał nieulegającą wątpliwości informację, że to ona urodziła dziecko. W każdym razie, jeśli kierownik USC wpisał dane jakiejkolwiek kobiety do aktu urodzenia dziecka, to od tej pory ta kobieta uchodzi prawnie za matkę.
Jeśli taka kobieta w rzeczywistości dziecka nie urodziła, to istnieje możliwość sądowego zaprzeczenia macierzyństwa tej K, o co mogą wystąpić:
-dziecko
-inna kobieta, która twierdzi, że je urodziła
-prokurator
-kobieta wpisana
Jeżeli w dopiero co podanym trybie doszło do skutecznego zaprzeczenia macierzyństwa albo mamy do czynienia z dzieckiem rodziców nieznanych, istnieje możliwość sądowego ustalenia macierzyństwa, o co może wnieść:
-kobieta, która twierdzi, że urodziła
Dopiero przesądzenie pozytywne kwestii macierzyństwa pozwala na uruchomienie jednego z następujących, wzajemnie się wykluczających, sposobów ustalenia ojcostwa
1)domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż (były mąż) K, która urodziła
2)uznanie ojcostwa przez M, od którego dziecko biologicznie pochodzi (dobrowolne)
3)sądowe ustalenie ojcostwa (przymusowe)
ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA UNIEWAŻNIENIE/USTANIE/SEPAROWANIE MAŁŻEŃSTWA
|---------------------------------------------------------------------------------------|. . . . . . . . |
DOMNIEMANIE z art. 62, że ojcem jest mąż/były mąż 300dni
Niezależnie od tego, w którym momencie przedziału czasowego urodzi się dziecko, aktualnie domniemanie to może być obalone wyłącznie w procesie o zaprzeczenie ojcostwa, przy wykazaniu jako przesłanki materialnoprawnej w każdym przypadku tego, że mąż matki dziecka nie jest biologicznym ojcem dziecka (verba legis: dziecko od niego nie pochodzi).
...
borewicz44