Warstwy cieszyńskie w potoku Jabłonka w Bystrem.pdf

Warstwy cieszyñskie w potoku Jab³onka

w Bystrem

Baligród

Lokalizacja:

województwo podkarpackie

powiat leski

gmina Baligród

miejscowoœæ Bystre

5466

Rejon geograiczny:

Zewnêtrzne Karpaty Wschodnie

Beskidy lesiste

Bieszczady Zachodnie

Jednostka geologiczna:

Zewnêtrzne Karpaty liszowe

p³aszczowina œl¹ska

5464

Cisna

4594

Obiekt ten po³o¿ony jest we wsi Bystre, w dolnej czêœci

potoku Jab³onka, tu¿ przed jego po³¹czeniem siê z potokiem

Rabskim w Hoczewkê. Zarówno proil w potoku Jab³onka,

jak i w potoku Rabskim s¹ doskonale ods³oniête, co pozwa-

la obserwowaæ relacje facjalne w tej czêœci Karpat. Poza

ods³oniêciami naturalnymi w okolicy znajduj¹ siê te¿ czynne

kamienio³omy, w których wspaniale ods³oniête s¹ warstwy

lgockie i istebniañskie.

Przed nasuniêciem dukielskim, w obrêbie jednostki

œl¹skiej pojawia siê g³êboko odk³uty element tektoniczny –

nazwany ³usk¹ Bystrego, która kontaktuje w czêœci pó³nocnej

z tzw. centraln¹ depresj¹ karpack¹ (elementem tektonicz-

nym, w którym wystêpuj¹ tylko warstwy kroœnieñskie).

Ods³aniaj¹ce siê tu¿ przy starym tartaku (obok schroniska)

warstwy cieszyñskie, których proil ma tu kilkaset metrów,

stanowi¹ czo³o ³uski Bystrego, nasuniêtej tu na warstwy

kroœnieñskie.

Istotn¹ cech¹ tych ods³oniêæ jest pojawienie siê naj-

starszych osadów proilu Karpat Zewnêtrznych – dolno-

kredowych warstw cieszyñskich, wierzowskich i lgockich.

Ods³oniêcia w potokach Jab³onka i Rabskim ukazuj¹ utwory

od dolnej kredy po górny oligocen, czyli powsta³e 145-23

mln lat temu (trzeba zaznaczyæ, ¿e utwory dolnej kredy

pojawiaj¹ siê dopiero w zachodniej czêœci Karpat polskich,

w znacznej odleg³oœci od tego stanowiska). Reprezentowane

s¹ one przez ok. 300-metrow¹ seriê ciemnobrunatnych,

silnie wapnistych piaskowców œrednio- i cienko³awicowych,

przek³adanych ciemnobrunatnymi i czarnymi ³upkami ilastymi.

Piaskowce cienko³awicowe s¹ drobno- lub œrednioziarniste,

natomiast w dolnej czêœci proilu wystêpuj¹ doœæ liczne

wk³adki piaskowców grubo³awicowych (do 1 m) o war-

stwowaniu frakcjonalnym. W ods³oniêciach tych mo¿emy

obserwowaæ szereg struktur tektonicznych: fa³dy typu

szewronowego, uskoki o niewielkim zrzucie, struktury

typu „pop-up”. Szereg struktur tektonicznych wskazuje

na kierunek transportu tektonicznego w ods³aniaj¹cych

siê utworach ku po³udniowi, co jest rzadkie w Karpatach

Zewnêtrznych. W swej najbardziej pó³nocnej czêœci proil

warstw cieszyñskich jest przeciêty uskokiem przesuwczym

o znacznym przesuwie.

Obiekt ten jest unikalny w skali Karpat i w skali regio-

nalnej – proil ods³ania najstarsze elementy litologiczne serii

œl¹skiej, co dokumentuje pozycjê tektoniczn¹ poszczegól-

nych cz³onów stratygraicznych.

Ods³oniêcie znajduje siê w pobli¿u schroniska Kropiwne

i hotelu Zelmer, dwa kilometry od przystanku autobusowe-

go. Od drogi g³ównej Baligród-Cisna mo¿na tu dojœæ drog¹

bit¹ (ok. 500 m). W pobli¿u znajduje siê szlak turystyczny

do rezerwatu „Go³oborze”, który zaczyna siê pod hotelem

w Bystrem. Ponadto z Bystrego prowadzi zielony szlak

turystyczny na trasie: Bystre – Rabe – Chryszczata (997

m n.p.m.).

W przysz³oœci proponuje siê objêcie ochron¹ proili

w obu potokach – potoku Jab³onki i Rabskim.

The Cieszyn Beds in the Jab³onka Stream

in Bystre

The exposure is located in the Bystre village, in the lower

course of the Jab³onka Stream, just above the conluence

with the Rabski Stream. Apart from exposures, several quar-

ries operate in the neighbourhood, where perfect outcrops

of the Lgota and the Istebna beds can be studied.

The Cieszyn Beds crop out at the old sawmill, close

to the hostel. Their thickness reaches several hundreds of

meters. The exposure is cut in a front of the so-called Bystre

slice-fold, thrusted over the Krosno Beds.

Sediments exposed in the Jab³onka and the Rabski stream

beds are 300-meters-thick series of dark-brown, medium- and

thin-bedded, highly calcareous sandstones interbedded with

dark-brown and black clayey shales. Several types of tectonic

structures can be observed: chevron folds, faults of small throw,

pop-up structures. Analysis of structures points out to the

southward tectonic transport. The strata represent time span

from the Lower Cretaceous to the Upper Oligocene.

128

Bystre

Wybrana literatura: 111, 153, 255,

340, 348, 413

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:

L. Jankowski (2005)

129

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: