ROZBIÓR GRAMATYCZNY ZDAŃ
Utrwalenie wiadomości ze szkoły podstawowej:
Odpowiada na pytania:
Odmienia się przez:
czasownik
cz.
Co robi?
Co się z nim dzieje?
W jakim jest stanie?
liczby: pojedyncza mnoga
osoby: ja, ty, on, ona, ono my, wy, oni, one
rodzaj: m. ż. n. m-os., niem-os.
czas:
przeszły, teraźniejszy, przyszły (f. pr. i f. zł.)
rzeczownik
rz.
M. kto? co?
D. kogo? czego?
C. komu? czemu?
B. kogo? co?
N. z kim? z czym?
Ms. o kim? o czym?
W.
przypadki: M. D. C. B. N. Ms. W.
Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje.
Każdy rzeczownik ma na stałe przypisany rodzaj:
męski (ten), żeński (ta), nijaki (to)
przymiotnik
pm.
jaki? jaka? jakie?
czyj? czyja? czyje?
który? która? które?
rodzaje: m. ż. n. m-os., niem-os.
czasownik – liczba…… , osoba……. , rodzaj …………. , czas ……
poj., ja, ty, on, ona, ono (męski, żeński, nijaki)
mn. my, wy, oni, one (m-os. ci, niem-os. te)
rzeczownik – liczba…… , przypadek……. , rodzaj …………. ,
(poj., mn.) (M. D. C. B. N. Ms. W.) (męski, żeński, nijaki)
przymiotnik – liczba…… , przypadek……. , rodzaj …………. ,
poj., M. D. C. B. N. Ms. W. (męski, żeński, nijaki)
mn. M. D. C. B. N. Ms. W (m-os. ci, niem-os. te)
Wesoła Ala kupiła smaczny chleb.
pm. rz. cz. pm. rz.
wesoła - pm. lp., M., r. ż.
Ala - rz. lp., M., r. ż.
kupiła - cz. lp., os. 3., czas przeszły, r. ż.
smaczny- pm. lp., B., r. m.,
chleb - rz. lp., B., r. m.,
Wesołe dziewczynki kupiły smaczne chleby.
wesołe - pm. lm., M., r. niem-os.
dziewczynki - rz. lm., M., r. ż.
kupiły - cz. lm., os. 3., czas przeszły, r. niem-os.
smaczne - pm. lm., B., r. niem-os.
chleby - rz. lm., B., r. m.,
PRZYSŁÓWEK – Jak? Gdzie? Kiedy?
LICZEBNIK:
LICZEBNIKI
GŁÓWNE
PORZĄDKOWE
UŁAMKOWE
ZBIOROWE
PYTANIA
ile ?
który z kolei ?
PRZYKŁADY
jeden
dwa
trzy
cztery
pięć
sześć
pierwszy
drugi
trzeci
czwarty
piąty
szósty
pół
ćwierć
półtora
dwie trzecie
dwoje
troje
czworo
sześcioro
pięcioro
dziesięcioro
LICZEBNIKI NIEOKREŚLONE – takie jak:
kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset
odmieniają się tak samo jak liczebniki główne.
Liczebniki ze względu na budowę podzielić możemy również na:
LICZEBNIKI PROSTE:
dwa, siedem, sto, milion, szósty, kilka,
LICZEBNIKI ZŁOŻONE:
trzynaście ( trzy + naście)
sześćset (sześć + set)
tysiąc dwieście ósmy ( składa się z kilku wyrazów)
PRZYIMKI:
po, z, o, na, we, w, nad, przed, pod, przy, za, przez, od, do, dla, u, około, koło, obok, bez, prócz, oprócz, naokoło, dookoła, podług, według, wśród, pośród, środkiem, w poprzek, wprost, zamiast, wewnątrz, zewnątrz, względem, blisko, niedaleko, wzdłuż, ku, przeciw, przeciwko, wbrew, dzięki, naprzeciwko, naprzeciw, mimo, pomimo, między, pomiędzy, ...
ZAIMKI:
ZAIMKI RZECZOWE: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one, kto, co, nikt, nic, ktoś, coś, ktokolwiek, cokolwiek;
ZAIMKI PRZYMIOTNIKOWE: ten, tamten, taki, ów, mój, twój, wasz, jaki, jakiś, który, czyj, swój, nasz, inny, ta, ci, te, każdy, żaden, niczyj;
ZAIMKI LICZEBNE: ile? tyle? ileś?
ZAIMKI PRZYSŁOWNE: tak, tu, tam, wtedy, jak, gdzie, kiedy, gdzieś, skąd, dokąd, nigdy, którędy, tamtędy, stamtąd, kiedyś, siak, owak, tędy, wszędzie;
ZAIMKI
Ze względu na znaczenie zaimki dzielimy na:
OSOBOWE - ja, ty, my, wy, on, ona, ono, one, oni.
ZWROTNE – się, siebie, sobie.
WSKAZUJĄCE – ten, tamten, ta, to, tu, tam, tedy, ów.
PYTAJĄCE – kto? co? jaki? który? jak? gdzie? kiedy?
PRZECZĄCE – nic, nikt, żaden, nigdy, nigdzie.
WZGLĘDNE – kto, co, jaki, gdzie, który.
NIEOKREŚLONE – ktoś, coś, jakiś, czyjś, gdzieś, kiedyś, któryś.
SPÓJNIKI:
WSPÓŁRZĘDNE- i, oraz, a, ani, lecz, lub, ale, zatem, toteż, również, jednak, zaś, natomiast, albo, czy, bądź, więc, dlatego, czyli, przeto, tudzież.
PODRZĘDNE -że, iż, bo, żeby, aby, jeżeli, ponieważ, aż, gdyby, chociaż, gdy, gdyż, choć, bowiem, zanim.
PARTYKUŁA: nie – partykuła przecząca, tak – partykuła twierdząca
bym, byś, by, byśmy, czy, niech, aby, niechaj, byle, bodaj, chyba, no, li,
WYKRZYKNIK: ach! och! bęc! brzdęk! o! hej! hop! hen! oj! ej!
ROZBIÓR GAMATYCZNY ZDAŃ
wesołe – przymiotnik lp., M., r. nijaki;
dziecko – rzeczownik lp., M., r. nijaki;
poszło – czasownik lp., os.3., czas przeszły, r. nijaki;
wczoraj- przysłówek
do – przyimek
swojej – zaimek
kochanej – przymiotnik lp., D., r. żeński;
szkoły – rzeczownik lp., D., r. żeński;
Moja wspaniała mama upiekła niedawno pyszne ciasto z soczystymi truskawkami.
zielna29