Potęga i długowieczność dębów ( do 1200 lat) sprawiły, że często drzewa te są pomnikami przyrody, a z każdym z nich wiąże się zawsze podanie czy legenda. Do najsławniejszych pomników w Polsce należą: • Baublis w Bordziach na Żmudzi -dąb szczególnie wspominany przez A.Mickiwicza • Bartek koło Zagnańska na Kielecczyźnie – ponad 650 lat, 27 m wysokości, 9 m obwodu w pierśnicy, średnica korony około 40 m –zwany królewskim na pamiątke powrotu króla Jana III Sobieskiego spod Wiednia, który zostawił w dziupli tego drzewa butlę wina i turecką szablę • Lech, Czech i Rus w Rogalinie koło Kórnika (500-600 lat),sportretowane przez Leona Wyczółkowskiego• Dąb Bażyńskiego rosnący w Kadynach koło Elbląga- około 680 lat, 10 m w obwodzie.Dąb (Quercus sp.) należy do najstarszych drzew świata, jego historia sięga paleocenu, tj. ok. 65 mln lat. Reprezentuje rodzinę bukowatych (Fagaceae)i obejmuje ok. 200 gatunków w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej.
W Polsce rosną 3 gatunki oraz ich mieszańce.Dąb szypułkowy (Quercus robur lub Q. pendulata).
Najpospolitszy, występuje w całym kraju w lasach liściastych i mieszanych, dochodzi do granicy 800 m npm Wysokość Do 40 m – najstarsze egzemplarze dochodzą do 50 m Pokrój - Korona otwarta, majestatyczna Kora - Brązowo-szara z regularnymi bruzdami, podzielona na prostokątne poletka Liście- Z prawie niewidocznymi ogonkami i wyraźnymi „ uszkami” u nasady, opadające na zimę, w jesieni żółto- brązoweKwiaty- Kwiatostany męskie w postaci kotek; kwiaty żeńskie w grupach od 1 – 3 na długiej szypułce Owoce - Podłużne prążkowane żołędzie, w miseczce z gęstych łusek Pochodzenie- Europa i Kaukaz Siedlisko - Klimat umiarkowanie chłodny, równiny aluwialne i głębokie dna dolin;na glebach próchnicznych z płytkim lustrem wody tworzy dąbrowy; nie ma szczególnych wymagań co do gleby.Wykorzystanie Od starożytności wykorzystywano zarówno naturalne jak i sadzone dąbrowy ze względu na trwałe, twarde drewno dębu szypułkowego oraz jego żołędzie(karma dla swobodnie biegających świń).Dąb szypułkowy zaliczany bywa do najdłużej żyjących drzew i może nawet przekroczyć wiek 1000 lat.
Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea )
Wysokość -Do 40 m Pokrój - Korona szeroko jajowata rozpostarta, szczególnie w górnej części majestatyczna Kora - Szaro-brązowa szorstka, z podłużnymi bruzdami Liście- Ogonkowe, regularnie zatokowo wcięte, opadające na zimę – w jesieni żółto- brązowe Kwiaty- Męskie zebrane w kotki; kwiaty żeńskie bezszypułkowe w grupach po 5Owoce - Żołędzie w małych miseczkach z gęstych łusek Pochodzenie-Południe środkowej i wschodniej Europy Siedlisko - Najlepiej czuje się w klimacie umiarkowanym wilgotnym i łagodnym, do 1300 m npm; tworzy czyste dąbrowy lub lasy mieszane; lubi gleby lekko kwaśne Wykorzystanie - Dostarcza szczególnie cennego drewna, używanego do budowy okrętów, wytwarzania podłóg, mebli, intarsji oraz antałków (dojrzewanie cennych wyrobów alkoholowych).
Dąb czerwony (Quercus rubra )(nazwany tak od pięknej czerwonej barwy jesiennych liści )
Wysokość - Do 20 m Pokrój - Korona początkowo kolumnowa , później rozłożysta Kora - Brązowa, pożłobiona Liście- Owalne, zatokowo podzielone z ząbkowatymi płatami, opadające zimą, przybierające jesienią jaskrawo- czerwoną barwę Kwiaty- Kwiatostany męskie w postaci kotek; kwiaty żeńskie pojedynczo lub parami Owoce - Żołędzie w miseczce kształtu „beretu baskijskiego”Pochodzenie- Ameryka Północna Siedlisko - Tworzy lasy mieszane z klonami, wiązami, dębami i lipami najchętniej na glebach głębokich, chłodnych i lekko kwaśnych Wykorzystanie - Sprowadzony do Europy na początku XVIII w., ceniony przede wszystkim jako drzewo ozdobne ze względu na szybkie przyrosty i łatwe przystosowywanie się do środowiska; brany jest pod uwagę przy zalesianiu Dęby są między źródłem substancji zwanych garbnikami używanych do uszlachetniania skór. Korę garbarską uzyskuje się z dwudziestoletnich dębów w lasach specjalnie do tego celu przeznaczonych. Drzewa w tym wieku zawierają najwięcej garbników. Pnie koruje się w czasie okresu wegetacyjnego, gdy krążą soki.
mariolusia1