Międzynarodowe Stosunki Kulturalne

Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

1. geneza i rozwój międzynarodowych stosunków kulturalnych;

2. międzynarodowe stosunki kulturalne – definicja;

3. podmioty międzynarodowych stosunków kulturalnych;

        3 a. dobra i wartości kultury;

4. funkcje MSK.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

1. Geneza jest to zespół warunków które się przyczyniły do powstania a tym samym i rozwoju międzynarodowych stosunków kulturalnych, czyli najogólniej mówiąc są to czynniki sprawcze rozwoju msk:

•                      czynniki polityczny;

•                      czynnik ekonomiczny;

•                      czynnik społeczny;

•                      czynnik naukowo-techniczny.

a. Czynnik polityczny jest rozpatrywany w trzech aspektach:

Po pierwsze: jako polityczny warunek zawierania umów kulturalnych (potrzebujemy wówczas minimum zgodności interesów politycznych, sprzeczności mogą je wykluczać)

Po drugie: jako polityczne uzasadnienie praktycznej realizacji umów (umowy kulturalne jako faktyczna podstawa wspólnych działań, niezbędna zgodność w interesach politycznych)

Po trzecie: jako czynnik modyfikujący samą treść umów o współpracy kulturalnej.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

b. czynnik ekonomiczny:

•                      Dobrobyt a kultura wyższa a kultura masowa (niższa)

c. czynnik społeczny:

•                      czynnik społeczny w msk jest nieodłącznie połączony z procesami demokratyzacji życia społecznego;

•                      po przez systemową demokratyzację państwa stwarzany jest relatywnie większy dostęp jakościowy i ilościowy społeczeństwa do wszelkiego rodzaju dóbr i usług.

•                      efektem procesu demokratyzacji życia społecznego niezależnie od poziomu ekonomicznego państw jest rozszerzenie oświaty podstawowej, ponadpodstawowej i różnych instytucji nie szkolnych, upowszechnia się znajomość języków obcych, z czym wiąże się dostęp do literatury światowej, filmu itd.

•                      demokratyzacja kultury jest zjawiskiem uniwersalizacji kultury masowej/niższej; kulturę masową wyraża masowość jej produkcji, łatwość przenoszenia ponad granicami krajów i upowszechnienie znajomości kultur zewnętrznych.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

d. czynnik naukowo-techniczny:

- historyczny rozwój kultury ma trzy etapy: 1. oralny (oralnonaturalny), 2. pisma, 3. elektroniczny (aktualny).

•                      kultura masowa zawdzięcza swój rozwój głównie nowoczesnym technikom;

•                      film: 1895 r., bracia Lumier, pierwszy pokaz krótkich filmów, masowa produkcja stała się korzystna finansowo dla twórców, producentów, dystrybutorów, kształtował się swoisty świat filmu;

•                      radio: 1895/97 Popow, Marconi, szybkości przenoszenia dźwięku, pierwsze audycje dla zagranicy (informacje, propaganda) itd.;

•                      -telewizja: 1928 (USA) – Alexanderson, służy informacjom, rozrywce, edukacji, prezentowaniu różnorodnych treści wypełniających czas wolny i wzbogacających wiedzę; a o minusach dla kultury płynącej z TV sami studenci ...;

•                      TV satelitarna;

•                      komunikacja (ziemska, wodna, powietrzna, jako odrębna część turystyka kulturalna): możliwość szybkiego przemieszczania dzieł sztuki, przenoszenia się twórców i wykonawców, możliwość nieograniczonej migracji ludzkiej.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

2. międzynarodowe stosunki kulturalne – definicja;

Definicją: międzynarodowe stosunki kulturalne to część kontaktów, regularnych i systematycznych, jakie ludzie nawiązują ze sobą przy okazji tworzenia i użytkowania dzieł sztuki, kultury.

3. podmioty międzynarodowych stosunków kulturalnych:

•                      podmiot podstawowy - Państwo – najważniejsze pozostaje głównym uczestnikiem msk, stwarzając podstawy formalno-prawne dla współpracy dwu- i wielostronnej, określa granice wzajemnych oddziaływań, jego działalność w sferze msk podlega zasadom polityki międzynawowej;

•                      podmiot, tzw. uczestnicy niesuwerenni: są to międzynarodowe organizacje globalne i regionalne, międzyrządowe np. UNESCO, ONZ, pozarządowe, regionalne pozarządowe, tak więc ich podmiotowość wynika ze zgody i zakresu określonego przez państwo

•                      podmiot, tzw. duże grupy społeczne – np. narody, grupy etniczne, grupy językowe, grupy religijne, grupy ludowe;

•                      podmiot, tzw. małe grupy ludzi i jednostki - małe grupy społeczne – funkcjonują w msk z upoważnienia państwa bądź w granicach ustalonego przez państwo prawa np. profesjonalni organizatorzy usług kulturalnych, twórcy kultury, wykonawcy, tworzą międzynarodowe organizacje pozarządowe (np. Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Sztuki, itd..).

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

3a. dobra i wartości kultury:

Prawo humanitarne. Dobra kultury to:

•                      dobra ruchome i nieruchome mające wielką wartość dla dziedzictwa kulturowego;

•                      gmachy, których zastosowaniem w praktyce jest przechowywanie lub wystawianie dóbr kulturalnych ruchomych;

•                      ośrodki obejmujące znaczną ilość dóbr kulturalnych, zwane ośrodkami zabytkowymi;

•                      konwencja UNESCO w sprawie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego obejmująca 3 grupy dóbr nieruchomych, określanych jako zabytki, zespoły budowlane i miejsca;

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

4. FUNKCJE MSK

a. funkcja promocyjno-rozwojowa (dynamizująca):

•                      dotyczy dwustronnej współpracy kulturalnej państw;

•                      ma dwa współzależne i nakładające się na siebie wymiary: na zewnątrz i do wewnątrz państwa;

•                      polega na prezentacji na zewnątrz państwa wartości szczególnego rodzaju, różnych od politycznych, militarnych czy ekonomicznych;

•                      jest określana jako rozwojowa, ponieważ kultura jest podstawowym składnikiem rozwoju społecznego i jedna z jego sił napędowych.

b. funkcja stabilizująca:

- ma charakter dynamiczny, nie jest uniwersalna w czasie;

- by mogła się przejawiać konieczne są warunki:

•                      stworzenie instytucjonalnych form współpracy kulturalnej;

•                      polityczna akceptacja miejsca kultury w SM;

•                      rozwój środków masowego komunikowania;

•                      rozwój kontaktów międzyludzkich;

•                      poszerzenie definicji kultury poza kulturę symboliczną;

•                      przyznanie społeczeństwom większej swobody w dokonywaniu wyborów kulturalnych.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat I. Kultura jako przedmiot współpracy międzynarodowej

3. funkcja legitymizująca:

•                      ma uwzględniać aspekt podmiotowy i przedmiotowy msk;

•                      oznacza stworzenie szczególnych warunków potwierdzających zdolność uczestnictwa danego państwa w SM:

              - rozwój cywilizacyjny państwa i stopień włączenia państwa w aktualne procesy internacjonalizacji, globalizacji itd.

4. funkcja regulacyjna:

•                      podstawowa regulacyjna funkcja msk, to stworzenie przez msk warunków do prawnych i politycznych regulacji zagadnień związanych z zasadami funkcjonowania kultury w SM, np.: międzynarodowa ochrona praw autorskich, podstawy prawne funkcjonowania TV Satelitarnej, itd.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne

Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej:

1. konfiguracja polityki globalnej – kryterium kulturowe;

2. konflikty kulturowo-cywilizacyjne;

3. oddziaływanie religii i ideologii;

4. bezpieczeństwo kulturowe (wymiary i aspekty);

5. uwarunkowania bezpieczeństwa kulturowego; zagrożenia; hegemonizm kulturowy.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej

1. konfiguracja polityki globalnej – kryterium kulturowe;

Podstawowe pojęcia: globalizacja, kultura, kulturowy, kulturalny.

•                      Globalizacja to zespół procesów, polegających na uniwersalizacji (standaryzacja) zjawisk politycznych, ekonomicznych i kulturowych od partykularnych, narodowych, do ogólnoświatowych standardów.

•                      Słowo kultura często jest wymiennie wykorzystywane z pojęciem cywilizacja. Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych (namacalnych), jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).

•                      Pojęcie kulturowy jest mniej lub bardziej ustalonym sposobem zachowywania się i myślenia w danej zbiorowości. W jego skład wchodzą też wytwory kultury materialnej.

•                      Pojęcie kulturalny wywodzi się z pojęcia kulturowy inaczej są to normy wedle których ktoś powinien postępować.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej

Proces globalizacji obejmuje kryterium kulturowe (po politycznym i ekonomicznym/gospodarczym) inaczej chodzi o tzw. uniwersalizację (standaryzację) więzi i tożsamości kulturowej, w tym też wartości religijnej;

Podstawowym instrumentem globalizacji kulturowej są środki masowej komunikacji (mas media, np.: reklamy), zwłaszcza telewizja i sieć komputerowa Internet.

2. konflikt kulturowo-cywilizacyjny:

- cywilizacja zachodnioeuropejska kontra euro-amerykańska cywilizacja na gruncie Europejskim. Często się o niej mówi, że jest cywilizacją przemysłową, miejską, techniczną, informatyczną, gdzie człowiek wydaję się być bardziej panem swego losu;

- przeciwstawianie się cywilizacji zachodnioeuropejskiej czy euro-amerykańskiej cywilizacji do pozostałych krajów.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej

3. oddziaływanie religii i ideologii;

•                      Mówimy tu o postmodernizmie (ponowoczesność):

-                      tezą postmodernizmu jest stwierdzenie, iż człowiek współczesny powinien nauczyć się żyć w sytuacji całkowitego braku sensu oraz pod znakiem tymczasowości i przemijalności wszystkiego, ponieważ epoka pewników odeszła bezpowrotnie do historii.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej

4. bezpieczeństwo kulturowe (podejście amerykańskie, australijskie i francuskie).

•                      dylematy wielokulturowości;

              - pluralistyczne podejście do imigrantów, tzn. imigrantom powinny być przyznane równe prawa we wszystkich sferach życia społecznego bez oczekiwania, iż zrezygnują oni ze swojej odrębności. Zwykle oczekuje się jednak, iż członkowie grup etnicznych przystosują się do kluczowych wartości kraju przyjmującego.

              - Pluralizm ma dwa wymiary, podejścia (amerykańskie i australijskie).

W podejściu laissez-faire, podejściu typowym dla Stanów Zjednoczonych, inność jest tolerowana, ale nie uważa się, aby rolą państw było podtrzymywanie odrębności etnicznych. Ekonomiczna i społeczna integracja imigrantów pozostawiona została w dużej mierze siłom wolnego rynku.

Drugi wariant charakterystyczny dla Australii jest wariantem wielokulturowym. Model ten uznaje istnienie specjalnych praw, instytucji i polityk społecznych mających na celu ułatwienie w partycypowania w życiu społecznym kraju. Agencje rządowe pomagają imigrantom w znalezieniu pracy, organizują kursy językowe etc., a przedstawiciele stowarzyszeń mniejszości etnicznych pomagają rządowi jako konsultanci w planowaniu różnego rodzaju działalności usługowej.

Podejście francuskie jest to bezdyskusyjne, kulturowe dostosowanie się do państwa przez imigrantów.

Międzynarodowe Stosunki Kulturalne
Temat II. Wpływ kultury na zjawiska dezintegracji i konfliktu na arenie międzynarodowej

5. uwarunkowania bezpieczeństwa kulturowego: zagrożenia, hegemonizm kulturowy.

•                     hegemonizm - przywództwo polityczne jednego państwa nad drugim; ideologia głosząca przywództwo polityczne lub ekonomiczne jednego państwa nad innym.

•                     Hegemonizm kulturowy USA;

•...