Pedagogika specjalna
1 terminologia pedagogiki specjalnej.
a) określenie pedagogiki specjalnej
Pedagogika specjalna jest działem pedagogiki ogólnej.
v Pedagogika specjalna jest to wiedza teoretyczna i praktyczna o wychowaniu, czyli nauka wychowania i praktyczne oddziaływania wychowawcze odnoszące się do nauk specjalnie wyodrębniających się z ogólnej populacji dzieci, młodzieży i dorosłych
KREJCZYK
b) określenie działów szczegółowych pedagogiki specjalnej
Działy (specjalności) pedagogiki specjalnej.
Ø Pedagogika upośledzonych umysłowo- oligofrenopedagogika (gr. oligos-mały umysł); od 1998 roku termin niepełnosprawni intelektualnie;
Ø Pedagogika osób z wadami słuchu- surdopedagogika (łac. surdus- głuchy);
Ø Pedagogika osób z wadami wzroku- tyflopedagogika;(typhlo-ślepy)
Ø Pedagogika osób niedostosowanych społecznie- resocjalizacyjna;
Ø Pedagogika osób niesprawnych ruchowo- ped. terapeutyczna lub lecznicza;
Ø Pedagogika osób z trudnościami w uczeniu się (z zaburzeniami parcjalnymi);
Ø Pedagogika osób uzdolnionych i utalentowanych- ped. wzmożonego rozwoju.
Zasady wychowania specjalnego określa się jako zasady rewalidacji. Rewalidacja (walidus- silny, sprytny; re- powrotne) oznacza bowiem w aspekcie językowym wszelkie działanie mające na celu przywrócenie pełni zdrowia jednostce upośledzonej. Skoro jednak możliwe jest to w wyjątkowych przypadkach rewalidację więc rozumiemy jako wychowanie zmierzające do najpełniejszego rozwoju jednostki upośledzonej. W związku z tym rewalidacja ma następujący kierunek:
c) synonimy nazwy pedagogika specjalna
d) definicje pojęć
* niepełnosprawność- wszelkie ograniczenia lub brak wynikający z uszkodzenia- możliwości wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka, niepełnosprawność dotyczy odchylenia in minus pod określonym względem,
*dziecko niepełnosprawne- to takie dziecko które bez specjalnych ulg i bez specjalnej pomocy z zewnątrz jest długotrwałe całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i zdrowych dzieci
* uszkodzenie- utrata lub wada psychiczna fizjologiczna lub anatomiczna struktury organizmu, ( wada wrodzona lub nabyta, choroby, urazy) utrata strata może być częściowa lub całkowita)
NASTĘPSTWEM USZKODZENIA MOŻE BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
*upośledzenie- jest ono następstwem uszkodzenia i niepełnosprawności a jednocześnie manifestuje się mniej korzystną sytuacją społeczną, gdyż uniemożliwia lub ogranicza wypełnianie ról oraz realizacje własnych zadań związanych z wiekiem płcią i tradycjami kulturowymi. Termin upośledzenie oznacza utratę lub ograniczenie możliwości uczestnictwa w życiu społeczeństwa w tym samym stopniu co inni obywatele. Termin ten należy rozumieć w znaczeniu funkcjonalnym ( pełnienie ról ) stąd podkreślenie w nim aspektów społecznych.
Stopień upośledzenia może przyjąć formy:
a) utrudnienia- oznacza ze dana osoba może wykonywać określone czynności zadania, ale przychodzi jej to z przeszkodami ale po mimo trudności jest możliwe do wykonania
b) ograniczenie- oznacza ze dana osoba moze wypełniać swoją rolę ale w niepełnym lub cześciowym zakresie
c) uniemożliwienie- nie może wykonywać swojej roli sytuacja pozbawienia lub deterwacji
Niepełnosprawność podkreśla wymiar biologiczny
Upośledzenie odczytuje się jako fakt uwarunkowany kulturowo i społecznie
CHOROBA URAZ – USZKODZENIE- NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ- UPOŚLEDZENIE
*Norma – (wg. Radlińskiej) to wielkość wystarczająca do tego aby uznać osiągnięty wynik lub nasilenie właściwości za optymalne.
(wg. Dykcika) pojecie normy ma szeroki zakres znaczeniowy i może być rozpatrywane według bardzo różnych kryteriów np. statystycznych i w ujęciu społeczno kulturowym
Norma bywa niekiedy utożsamiana z pojęciem zdrowia jednak norma ma szersze znaczenie
a. ) kiedy oznacza powszechność masowość pospolitość, częstość występowania
b) kiedy oznacza normatywną zgodność z przyjętymi wzorami nastawieniami oczekiwaniami i konsekwencjami, przepisami
c) kiedy jest synonimem wyrażenia zdrowy psychicznie i dotyczy tych samych obiektów w odniesieniu do których sensowne jest użycie przymiotnika zdrowy.
*Odchylenie od normy jest to odchylenie od zjawisk występujących w ilości przeważającej i uznanych za zjawiska normalne: te odchylenia mogą być dwojakiego rodzaju subnorma(poniżej) lub supranorma( powyżej) ogólnie przyjętych norm.
* Zdrowie- stan dobrego samopoczucia fizycznego psychicznego i społecznego,
H. Sęk niepełnosprawną jest osoba która z powodu urazu choroby czy wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykonywać czynności które osoba w tym samym wieku jest zdolna wykonać
Rewalidacja - (walidus- silny, sprytny; re- powrotne) oznacza bowiem w aspekcie językowym wszelkie działanie mające na celu przywrócenie pełni zdrowia jednostce upośledzonej. Skoro jednak możliwe jest to w wyjątkowych przypadkach rewalidację więc rozumiemy jako wychowanie zmierzające do najpełniejszego rozwoju jednostki upośledzonej. W związku z tym rewalidacja ma następujący kierunek:
ü rozwijanie sił biologicznych zadatków i cech najmniej uszkodzonych- przy parcjalnych uszkodzeniach aktywizowanie zdrowych partii fizycznych lub psychicznych;
ü wzmacnianie, maksymalne usprawnianie- wykorzystywanie uszkodzonych cech sfer psychicznych i fizycznych np. drogą racjonalnych ćwiczeń analogicznych;przy zastosowaniu aparatów słuchowych dziecko niedosłyszące może uzyskać znacznie lepsze warunki rozumienia rzeczywistości;
ü wyrównywanie braków niedorozwoju, np. u dziecka upośledzonego umysłowo wyrównuje się niedostatki w rozwoju umysłowym drogą kształcenia często niezaburzonych uzdolnień manualnych; działalność tę określa się jako kompensację;
ü zastępowanie braków określane także jako działanie substytucyjne, ma miejsce wtedy, gdy brak lub niedobór zastępuje się inną funkcją, np. u niewidomego brak wzroku- dotykiem.
Pojęcie rewalidacji mieści w sobie upośledzenie, działanie wzmacniające, usprawniające, kompensacyjne i substytucyjne są inne, muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka:
- zorientowanie się w charakterystycznych oddziaływaniach, warunków środowiska na daną jednostkę upośledzoną;
- jak najszerszym uwzględnieniu czynników podnoszących próg tolerancji na frustrację;
- zastosowaniu warunków kształtujących nowe motywacje.
Ogólne zasady rewalidacji:
1) zasada akceptacji;
2) zasada pomocy;
3) zasada indywidualizacji;
4) zasada terapii pedagogicznej ( trzy fazy: - przygotowawcza; oddziaływania na środowisko drogą poradnictwa; stosowanie środków terapeutycznych)
5) zasada współpracy z rodziną.
* Rehabilitacja - kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym. Twórcami współczesnej rehabilitacji są: profesor Howard Rusk a w Polsce profesor Wiktor Dega. Rehabilitacja to proces medyczny i społeczny.
#Powszechność - integralna część leczenia, obejmuje główne dyscypliny w leczeniu zamkniętym i otwartym.
#Wczesność (zapoczątkowania) - rehabilitacja zaczyna się już w okresie podstawowego leczenia, co znacznie poprawia wyniki i skraca czas leczenia.
#Kompleksowość - rehabilitacja uwzględnia wszystkie aspekty (leczniczy, zawodowy, społeczny).
#Ciągłość - rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces rehabilitacji jest kontynuowany do końca.
#Trwałość
*Resocjalizacja proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.
W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno szamani, księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych czy w kościele, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy.
*Ortodydaktyka - dział dydaktyki ogólnej zajmujący się ustaleniem zasad, celów i przebiegu procesów kształcenia osób upośledzonych umysłowo.
* Terapia - to osiąganie pożądanego stanu zdrowia przy pomocy różnych zabiegów: leczenia, psychoterapii, hipnoterapii, bioenergoterapii itp.
*Diagnoza w psychologii polega na opisie pozytywnych i negatywnych właściwości psychicznych oraz psychologicznych mechanizmów funkcjonowania jednostki , wyjaśnianiu problemów w funkcjonowaniu tej jednostki oraz prognozie skutków zachowań i zjawisk i możliwości modyfikowania tego co problematyczne w funkcjonowaniu.Można wyróżnić diagnozę kliniczną i psychometryczną. diagnoza to stwierdzenie
*Profilaktyka zdrowotna - działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.
Wyróżniamy następujące fazy:
-profilaktyka wczesna - utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
-profilaktyka pierwotna (I fazy) - zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka
-profilaktyka wtórna (II fazy) - zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe)
-proflaktyka III fazy - zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań
2. Surdopedagogika (łac. surdus- głuchy) jest działem pedagogiki specjalnej zajmującym się teorią i praktyką kształcenia i wychowania osób z wadą słuchu (niesłyszących i słabo słyszących).
CELE SURDOPEDAGIGIKI:
a) określa pewne zasady, metody, formy pracy z osobą upośledzona w sposób indywidualny z dostosowaniem do możliwości, potrzeb dziecka niesłyszącego;
b) poszukuje skutecznych form pracy rewalidacyjnej, które przy zastosowaniu środków i metod mogą w miarę możliwości rozwojowych przybliżyć jednostkę do normalnego funkcjonowania i aktywnego uczestnictwa w życiu;
c) przywraca sprawność uszkodzonego słuchu przez umożliwienie korzystania z posiadanych resztek słuchowych drogą odpowiednich ćwiczeń;
d) przywraca sprawność psychiczną przez usprawnienie procesów poznawczych zaburzonych w skutek ograniczenia bodźców słuchowych;
e) przygotowuje osoby z wadą słuchu do funkcjonowania w warunkach życiowo zmiennych i do możliwie samodzielnego życia.
Ucho jest narządem słuchu i równowagi. Ucho ludzkie zdolne jest odbierać dźwięki o częstotliwości od 16 do 22000 Hz (drgań na sekundę) o natężeniu od 0 do 120 dB (decybeli).
Ucho zewnętrzne to małżowina uszna i przewód słuchowy kończący się błoną bębenkową.
Ucho środkowe to trzy kosteczki: strzemiączko, młoteczek i kowadełko działające na zasadzie dźwigu.
Ucho wewnętrzne to błędnik nerwu statyczno- słuchowego (nerw czaszkowy). W skład błędnika wchodzi ślimak.
Na funkcje słyszenia składają się powiązane ze sobą procesy:
- przenoszenia drgań akustycznych odbywające się głównie w uchu zewnętrznym i środkowym;
- przetwarzanie drgań akustycznych na mikroimpulsy elektryczne(w ślimaku), przewodzenie tych impulsów włóknami nerwu słuchowego do ośrodkowego układu nerwowego i do kory płata skroniowego;
- odbywające się w ośrodkowym układzie nerwowym a zwłaszcza w korze mózgu, których efektem jest świadomy odbiór dźwięków, ich kojarzenie, zapamiętywanie.
Z wiekiem kanały słuchowe ucha wewnętrznego ulegają degradacji, Tracą przez to zdolność przekazywania bodźców akustycznych (zamienionych na elektryczne) do mózgu.
W zależności od miejsca uszkodzenia stwierdzony niedosłuch dzieli się na:
v niedosłuch przewodzeniowy- uszkodzenie w uchu zewnętrznym i środkowym;
v niedosłuch odbiorczy, w którym wyróżnia się niedosłuch ślimakowy i nerwowy;
v niedosłuch centralny- uszkodzenie może dotyczyć każdego miejsca drogi słuchowej w mózgu.
Upośledzenie słuchu wynika z zaburzeń powstających w uchu zewnętrznym i środkowym i pociąga za sobą niedosłuch przewodzeniowy (jedo lub obuuszny), który nigdy nie powoduje głuchoty, a jedynie niedosłuch w mniejszym lub większym stopniu.
Niedosłuch ślimakowy i nerwowy może być jednostronny natomiast centralny jest zawsze obuuszny ze względu na krzyżowanie się dróg słuchowych.
...
gusko_i