2005r - Tadeusz Makowski.pdf - Opisy monet okolicznościowych w PDF - rybaza

Monety emisji 2005

Narodowy Bank Polski

oraz wydany w 1961 r. ãPami«tnikÓ malarza na trwa¸e spopularyzowa¸y

twrczoæ artysty. Jego obrazy s cz«æci sta¸ej ekspozycji sztuki

XX wieku pokazywanej w warszawskim Muzeum Narodowym. Kolekcja

prac malarza ze zbiorw Muzeum mia¸a swoj odr«bn wystaw«

w 2003 r.

Monety

Ð Polscy malarze XIX/XX w. Ð

Irena Bal

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym ærodkiem

p¸atniczym w Polsce.

nomina¸

2 z¸

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

900.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a, ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, z lewej strony paleta i dwa p«dzle. U do¸u napis: 2 Zü,

u gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz

oznaczenie roku emisji: 2005. Pod lew ¸ap or¸a znak

mennicy: .

nomina¸ 20 z¸

metal 925/1000 Ag oraz

farby: czerwona, ý¸ta,

zielona i niebieska

stempel lustrzany

wymiary d¸ugoæ: 28,00 mm;

szerokoæ: 40,00 mm

Rewers: Wizerunek Tadeusza Makowskiego. U do¸u z lewej

strony p¸kolem napis: TADEUSZ MAKOWSKI. Z prawej strony

stylizowany fragment akwareli Tadeusza Makowskiego

ãImprowizowane æwi«toÓ z oko¸o 1931 r., powyýej napis:

1882-1932.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Urszula Walerzak

masa

28,28 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

70.000 szt.

Awers: Stylizowany wizerunek obrazu Tadeusza Makowskiego

ãSkpiec" z 1932 r. U do¸u, z prawej strony wizerunek or¸a

ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej Polskiej. Wok¸ or¸a napis:

RZECZPOSPOLITA POLSKA, oznaczenie roku emisji: 2005 oraz:

20 Zü. Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

W dniu 6 grudnia 2005 r. Narodowy

Bank Polski wprowadza do obiegu

monety, przedstawiajce posta

Tadeusza Makowskiego, o nomina¸ach:

nomiczne w stosunku do wsp¸czesnej

mu sztuki europejskiej. Szerokiej

publicznoæci znany jest jako malarz,

ktry w swej twrczoæci przedstawia¸

w sposb swoisty i nowoczesny æwiat

dziecka Ð jego radoæci, smutki, zabawy

i zaj«cia.

Tadeusz Makowski sp«dzi¸ we Francji

dwadzieæcia szeæ lat doros¸ego ýycia,

nawiza¸ wiele przyjani z artystami

francuskimi i, jak ma¸o kto z polskich

malarzy, wtopi¸ si« w æwiat paryskiej

bohemy. Pozosta¸ jednak artyst pol-

skim, zawsze czu¸ym na wiadomoæci

Rewers: Stylizowany wizerunek Tadeusza Makowskiego

z obrazu ãAutoportret z palet i ptaszkiemÓ Tadeusza

Makowskiego z oko¸o 1919 r. W tle stylizowany fragment

rysunku Tadeusza Makowskiego ãMa¸e modele w pracowniÓ

z oko¸o 1931 r. U gry z prawej strony napis: 1882-1932.

W prawym dolnym rogu paleta i trzy p«dzle. Na palecie farby:

czerwona, ý¸ta, zielona i niebieska. Z lewej strony palety

napis: Tad/Makowski.

¥ 20 z¸ - wykonan stemplem lustrza-

nym w srebrze,

¥ 2 z¸ - wykonan stemplem zwyk¸ym

w stopie Nordic Gold.

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

Tadeusz Makowski jest jednym z naj-

wybitniejszych i najbardziej cenionych

malarzy polskich XX wieku. Stworzy¸

malarstwo w pe¸ni oryginalne i auto-

Projektant monety: Urszula Walerzak

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2005

z kraju. Krytycy francuscy podkreælali obecny w jego malarstwie

liryczny, ãs¸owiaÄski wdzi«kÓ.

ãPoprzez wszystkie moje wspomnienia m¸odoæci widz« Tadeusza

Makowskiego Ð wysoki, szczup¸y, smuk¸y, ciemny, w berecie

na g¸owie, palcy fajk«, nieco powolny w ruchach i s¸owach, nie

przez nonszalancj«, lecz z racji skupionej uwagi i jakiegoæ zamyæle-

nia. Makowski dzi«ki swej sztuce i swemu s¸owiaÄskiemu pochodze-

niu przedstawia¸ si« nam jako jakaæ istota urzekajca, ma¸o realna,

pochodzca z g¸«bi Polski m«czeÄskiej, ale nie uleg¸ej w zdobywaniu

prawdziwych wartoæci intelektualnych, moralnych i duchowychÓ Ð

tak zapami«ta¸a artyst« Clotilde Cariou, malarka i poetka francuska,

w ktrej rodzinnym domu w Bretanii bywa¸ artysta w latach 20.

O ile twrczoæ Makowskiego jest charakterystyczna i ¸atwo

rozpoznawalna, o tyle ýycie malarza, z natury samotnika skupio-

nego g¸wnie na pracy, wydaje si« bezbarwne, monotonne,

pozbawione spektakularnych wydarzeÄ. Urodzi¸ si« w Oæwi«cimiu

29 stycznia 1882 r. By¸ wszechstronnie uzdolniony: plastycznie,

literacko, muzycznie, matematycznie. Po maturze w Krakowie

w 1902 r., wstpi¸ na Uniwersytet JagielloÄski na wydzia¸ filozoficzny,

rok pniej rozpocz¸ rwnolegle nauk« malarstwa w Akademii

Sztuk Pi«knych. Materialnie by¸ ca¸kowicie zdany na siebie, ponie-

waý ojciec nie pochwala¸ jego ýyciowych wyborw. Malarstwa uczy¸

si« w pracowni Jana Stanis¸awskiego, a po æmierci profesora

w 1905 r. u Jzefa Mehoffera. Po latach Makowski wspomina¸

z rozrzewnieniem Stanis¸awskiego, ich wsplne plenery w TyÄcu

i Zakopanem: ãMalowaliæmy na dworze i w ænieguÉ. Rozmowy,

sprzeczki, wsp¸zawodnictwa. Figle ýartobliwe. I ulubione piosenki.

Ukochany nasz profesor poærd nasÓ. Akademi« krakowsk ukoÄ-

czy¸ ze srebrnym medalem i na prze¸omie 1908/09 wyjecha¸ przez

Monachium do Paryýa, aby tam przez rok uzupe¸nia swoje umiej«t-

noæci. Nie wiedzia¸ wtedy, ýe pozostanie w Paryýu do koÄca ýycia.

By¸ wwczas jeszcze pod silnym wp¸ywem krakowskich profesorw;

malowa¸ pejzaýe w duchu Stanis¸awskiego oraz sceny rodzajowe

i wn«trza zbliýone do dekoracyjnego malarstwa Mehoffera.

Paryý by¸ juý wwczas g¸wnym oærodkiem artystycznym Europy;

miejscem, gdzie rodzi¸y si« nowe prdy artystyczne. Przez rok

artysta utrzymywa¸ si« ze stypendium, pniej sam boryka¸ si«

z k¸opotami finansowymi, gn«bi¸a go samotnoæ. ãM¸odzi malarze

w kraju, ktrzy t«skni za Paryýem, nie domyælaj si« nawet, jak

wiele ci«ýkich momentw przeýy im tu wypadnieÓ Ð pisa¸ w 1911 r.

w Pami«tniku, ktry zacz¸ w¸aænie wtedy prowadzi. Notowa¸

tam swoje nastroje, precyzowa¸ refleksje na temat malarstwa,

poddawa¸ analizie w¸asn twrczoæ. T«skni¸ za krajem, w dni

szczeglnego osamotnienia dr«czy¸o go sumienie, ýe nie wraca

do kraju, ale Ð jak pisa¸ Ð ãartyæci winni jednak ýy w ærodowisku

najwyýszej kultury, ktra tak bardzo zaleýy od warunkw spo¸ecz-

nychÓ. Tak ãwyýsz kultur«Ó moýna by¸o znale w¸aænie w Paryýu.

Zwiedza¸ Luwr, gdzie studiowa¸ dzie¸a Rembrandta i Nicolasa

Poussina, oglda¸ obrazy impresjonistw, zachwyca¸ si« i analizowa¸

obrazy CezanneÕa. Odwiedza¸ galerie i modne kawiarnie, w ktrych

skupia¸o si« ýycie towarzyskie artystw. Bra¸ udzia¸ w ýyciu polonii

Ð kontaktowa¸ si« z domem W¸adys¸awa Mickiewicza, przyjani¸

z wnuczk poety Mari, naleýa¸ do Polskiego Towarzystwa Arty-

stw, spotyka¸ malarzy polskich, wærd nich starszego o pokolenie

W¸adys¸awa ålewiÄskiego, z ktrym ¸czy¸a go bliska zaýy¸oæ.

Jednakýe coraz bardziej wtapia¸ si« w ærodowisko artystw francu-

skich. Zwierza¸ si« w Pami«tniku: ãSzkoda, ýe od kolegw Polakw

oddala mnie rýnica pogldw i dýeÄ, to os¸abia wzajemne

stosunki. Mimo to wolne chwile poæwi«cam ch«tnie cudzoziemcom,

mi¸oæ do sztuki zaciera rýnice, a przywizuje g¸«bokoÓ. Oko¸o

1910 r. zaprzyjani¸ si« z przedstawicielem ruchu kubistycznego,

malarzem Henri Le Fauconnierem. W jego pracowni spotyka¸

innych przedstawicieli awangardy, malarzy Alberta Gleizesa, Jeana

Metzingera, Fernanda Lgera, Pieta Mondriana, Petra Alm«, Conrada

Kickerta, rzebiarza Aleksandra Archipenk«, a takýe pisarzy Julesa

Romaina i GaullaumeÕa ApollinaireÕa. W tym czasie, w latach 1911-1913

Makowski opanowa¸ juý kubistyczny sposb obrazowania. Nama-

lowa¸ kilkanaæcie pejzaýy, kompozycji figuralnych, studiw portreto-

wych i martw natur«, ktrych kompozycja opiera si« na uproszczonej,

geometrycznej strukturze przedmiotw. Pokazane w 1913 r.

w Salonie Niezaleýnych zyska¸y pochlebne recenzje, a ich autorzy

przepowiadali artyæcie dalsze wybitne sukcesy. Jednak kubizm by¸

tylko epizodem w twrczoæci Makowskiego, szko¸ odmiennego

widzenia i przedstawiania rzeczywistoæci, wiczeniem warsztatu.

Jak twierdzi¸ sam Makowski: ãWziwszy z kubizmu wszystko, co

wydawa¸o mi si« dobre, odsun¸em si«. Wi«cej pociga¸ mnie

cz¸owiekÓ.

Wybuch I wojny æwiatowej zmieni¸ ýycie artystycznego Paryýa.

Makowski, ktry by¸ obywatelem Austrii (kraju wrogiego wobec

Francji) musia¸ opuæci w¸asn pracowni« i ulubione miasto.

W latach 1914-1915 przebywa¸ w Bretanii, pocztkowo w domu

zaprzyjanionego z nim W¸adys¸awa ålewiÄskiego w Dolan,

nast«pnie w pobliskiej wsi La Pouldu. Bretani«, jak i Owerni«

odwiedza¸ pniej w czasie letnich wakacji. Malowa¸ zbliýone

do obrazw ålewiÄskiego bukiety kwiatw i martwe natury, inte-

resowa¸ go kolor i materia malarska przedmiotu. Po powrocie

do Paryýa nadal doskonali¸ swj warsztat. Szuka¸ wzorw w ma-

larstwie Jeana-BaptisteÕa Corota, GustaveÕa Courbeta, a takýe

w obrazach siedemnastowiecznych mistrzw malarstwa holen-

derskiego i Pietera Bruegela Starszego. Dalekie echa tego typu

malarstwa widoczne s w jego pejzaýach i scenach z ýycia francuskiej

prowincji malowanych w latach 20.

Wszelkie fascynacje artystyczne Makowskiego by¸y podporzdko-

wane dýeniu do wykszta¸cenia w¸asnego stylu, szukaniem ærodkw

wyrazu, ktrymi mg¸by w pe¸ni wyrazi swoj indywidualnoæ

artystyczn. Mia¸ æwiadomoæ w¸asnej odr«bnoæci, juý w 1914 r.

pisa¸: ãWszystkim prawie Polakom nie podobaj si« moje obrazy.

Nie dziwi mnie to wcale. Nie wszyscy lubi g¸oæno o tym mwi.

Malarze nawet s dalecy od rozumienia wielu rzeczy. Czyýbym by¸

rzeczywiæcie dziwakiem? Dla mnie wszystko, co robi« wydaje si«

jasne i proste. Otoczenie broni si« przed wszelkim æmielszym, nieza-

leýnym wysi¸kiem. Punkt widzenia mieszczaÄski, pospolity. Wol«

wszystko niý przeci«tnoæ. Tej, na szcz«æcie, nikt mi nie zarzuca.Ó

W¸aænie w tym czasie artysta zwiza¸ si« z grup zaprzyjanionych

malarzy, powsta¸ z inicjatywy francuskiego malarza ekspresjonisty

Marcela GromaireÕa, ktra w latach 1923-27 urzdza¸a coroczne

wystawy w galerii La Licorne i w Galerii Berthy Weill. Bertha Weill

bardzo wysoko ceni¸a malarstwo Makowskiego, by¸ ãoczkiem

w g¸owieÓ. Artysta mia¸ w jej galerii dwie wystawy indywidualne

w 1927 i 1928 r. W przedmowie katalogu z 1928 r. autor wst«pu,

Louis Lon-Martin, nazwa¸ Makowskiego ãczystym, mocnym artyst,

zdolnym t¸umaczy jednoczeænie lirycznie i potocznie codziennoæ

ýycia ludzkiegoÓ.

Makowski by¸ cz¸owiekiem powszechnie lubianym, zwracajcym

uwag« wszechstronnym wykszta¸ceniem, wraýliwoæci i delikat-

noæci usposobienia. ãBy¸o w nim coæ z niewinnego dziecka, jakaæ

æwieýoæ, naiwnoæÉ Ubstwia¸ dzieci, by¸ nimi zawsze otoczony,

szczeglnie na wsi nie odst«powa¸y goÓ. Temat dzieci pojawi¸ si«

w jego twrczoæci oko¸o 1918 r. Pierwszym znaczcym obrazem,

poprzedzonym licznymi szkicami, by¸a Kapela dzieci«ca, obraz

z 1922 r., o lirycznonaiwnej atmosferze, uproszczonych kszta¸tach,

rytmicznej kompozycji i wyranym kolorycie. By¸ to jedyny obraz,

ktry zakupiono do zbiorw Muzeum Narodowego w Warszawie

za ýycia artysty.

Pod koniec lat 20. artysta wykrystalizowa¸ w¸asny, oryginalny

na tle sztuki europejskiej, sposb obrazowania. Zawar¸ w nim

wszystkie dotychczasowe doæwiadczenia formalne: wprowadzi¸

jasn, czyteln kompozycj«, zgeometryzowa¸ kszta¸ty, uproæci¸

bry¸« do kuli, stoýka i walca, ograniczy¸ gam« barwn do brzw

rozbitych niekiedy czerwieni, rozæwietla¸ ziemist tonacj« efek-

tami luministycznymi. Tymi ærodkami artysta przedstawia¸ æwiat

poetyckiej metafory, zakl«ty w figurkach dzieci, podobnych

do drewnianych pajacykw, marionetek, kukie¸ek, o okrg¸ych

g¸wkach nakrytych trjktnymi, spiczastymi czapkami, oczkach-

-w«gielkach, bezbronnie patrzcych na æwiat. Najcz«æciej pokazywa¸

je grupowo, na podwrku, we wn«trzu chaty lub w pracowni.

Przebiera¸ je teý w stroje maskaradowe, nak¸ada¸ maski z ptasimi

dziobami, budzc nastrj niepokoju i grozy. Do najbardziej znanych

naleý m.in. obrazy: Wiejskie podwrko, 1929; Dziecinne ZOO,

1929; Maskarada w mroku, 1931; Teatr dzieci«cy, 1931. Inn

deformacj« stosowa¸ w wypadku ludzi doros¸ych: postacie by¸y

bardziej toporne, z karykaturalnym zniekszta¸ceniem twarzy

wyraýa¸y intensywnie brutalnoæ æwiata (Kolejarze, Dziad i baba,

oba 1930, a takýe cykl p¸cien stanowicych galeri« zawodw Ð

Szewc (Rzebiarz sabotw), Rybak, oba 1930). Ostatnim obrazem

Tadeusza Makowskiego, ktry zapowiada¸, by moýe, seri«

charakterologiczn obrazw jest Skpiec. Ta monumentalna grote-

ska o moralizatorskiej wymowie zamyka twrczoæ artysty. Tadeusz

Makowski zmar¸ w Paryýu 1 listopada 1932 r. w wieku 50 lat, zosta¸

pochowany w Paryýu na cmentarzu polskim w Montmorency.

Po æmierci artysty powsta¸o w Paryýu pod przewodnictwem

Marcela GromaireÕa Towarzystwo Przyjaci¸ Tadeusza Makowskiego,

ktrego celem by¸o propagowanie jego twrczoæci. Dzi«ki stara-

niom Towarzystwa zorganizowano w Salonie Niezaleýnych wystawy

malarstwa Tadeusza Makowskiego w 1933 r. oraz na XX Biennale

w Wenecji w 1936 r. Ten sam zesp¸ 27 obrazw pokazano rok

pniej w Warszawie. Dzia¸alnoæ Towarzystwa przerwa¸a II wojna

æwiatowa. Obrazy Makowskiego przetrwa¸y schowane w przechowal-

ni mebli w Paryýu. Do Polski sprowadzono je w 1954 r. Najwi«ksza ich

kolekcja znajduje si« w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie

w 1960 r. zorganizowano wystaw« monograficzn Tadeusza

Makowskiego, cieszc si« wielkim powodzeniem. Wystawa ta

2005r - Tadeusz Makowski.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: