Pedersen Bente - Raija ze śnieżnej krainy 18 - Posłaniec śmierci.pdf - Pedersen Bente - skutyborsuk

BENTE PEDERSEN

POSŁANIEC ĺ MIERCI

Tornedalen, rok 1747

Nadjechali wozem konnym. M ħŇ czyzna i kobieta. Oboje o włosach ciemnych jak noc.

Oboje dumnie wyprostowani. Przystojny m ħŇ czyzna, urodzony w tym kraju. Kobieta

niepodobna do innych. Tu były jej korzenie. Do niedawna nie miało to dla niej wi ħ kszego

znaczenia. Teraz wiedziała, Ň e Finlandia jest cz ħĻ ci Ģ niej. Ta Ļ wiadomo Ļę dotychczas tylko w

niej drzemała. Teraz si ħ zbudziła. Ten kraj stanowił jej przyszło Ļę . Maja wiedziała to z

niezachwian Ģ pewno Ļ ci Ģ .

Mila za mil Ģ lasów iglastych rozci Ģ gni ħ tych na nizinach, jeziora przerywaj Ģ ce

płaszczyzny zieleni. Ka Ň dy mógł mie ę tu swoje jezioro.

Jej kraj.

Jej i Heino.

Maja weszła w dumny naród. Uciskany i poni Ň any przez stulecia. Podporz Ģ dkowany

Szwecji przez sze Ļę set lat pełnych wojen i krwi. Uwikłany w zatargi pomi ħ dzy .szwedzkimi

panami na zachodzie i Rusi Ģ na wschodzie.

Zacz ħ ło si ħ od chrystianizacji, która cz ħ sto bywała przykrywk Ģ d ĢŇ e ı politycznych.

Około roku 1150 nadci Ģ gn Ģ ł Eryk ĺ wi ħ ty. Na obszarach wokół Abo (obecnie Turku)

ochrzcił tamtejszy lud, nawet wbrew jego woli. Pozostawił po sobie szwedzkich osadników i

ksi ħŇ y. Ta mała kolonia obroniła si ħ przed Karelczykami i Rusinami, a nawet przed

próbuj Ģ cych tam szcz ħĻ cia Du ı czykami.

Sto lat pó Ņ niej nadci Ģ gn Ģ ł jarl Birger. Dzi ħ ki swej armii rozszerzył panowanie na

wschód: Tuurunmaa, Uusimaa i Hame stały si ħ cz ħĻ ci Ģ Szwecji.

Szwedzi si ħ gali wzrokiem jeszcze dalej na wschód. Zaatakowali Kareli ħ . Zało Ň yli tam

twierdz ħ Viipuri.

Trzydzie Ļ ci lat pó Ņ niej, w 1323, zawarto pokój, w którym uznano szwedzkie

zwierzchnictwo nad Finlandi Ģ . Ponad sto lat wielmo Ň owie szwedzcy władali krajem jak sw Ģ

własno Ļ ci Ģ .

Od 1470 zarz Ģ dzał nim Sten Sture Starszy. Było to dwadzie Ļ cia pi ħę spokojnych lat

zako ı czonych krwawymi sporami granicznymi z Rusi Ģ . Pokój zawarty w Nowogrodzie w

1497 roku potwierdził tylko stare granice. Lata potyczek okupionych Ļ mierci Ģ Szwedów i

Rosjan nie przyniosły nikomu zwyci ħ stwa.

Po Ļ mierci Stena Sture Młodszego Szwecja i Finlandia dostały si ħ pod władanie Danii.

Finowie wspierali wyzwole ı cz Ģ walk ħ Gustawa Wazy. W 1523 roku Du ı czycy zostali

zmuszeni do ust Ģ pienia.

Do Finlandii dotarła reformacja.

Po kilkuletnich walkach z Iwanem Gro Ņ nym Gustaw I Waza, król Szwecji, wł Ģ czył

całe Suomi do swego królestwa. Chciał zapewni ę godne lenno dla syna, Jana.

Były to ci ħŇ kie czasy dla fi ı skiego ludu uciskanego przez wielmo Ň ów szwedzkich,

prowadz Ģ cych potyczki z Rusinami.

W roku 1595 zawarto pokój. Granice Finlandii podeszły niemal do Morza Barentsa.

Jej ludno Ļę próbowała przeciwstawi ę si ħ szwedzkiej arystokracji, by stworzy ę wolne

Suomi dla jego mieszka ı ców. Finowie wywołali wojn ħ , nazywan Ģ pó Ņ niej wojn Ģ dr Ģ gów i w

1596 roku ponie Ļ li druzgoc Ģ c Ģ kl ħ sk ħ . Był to rok walki, nadziei i krwi.

W siedemnastym wieku pod władaniem Karola IX, arystokracja fi ı ska straciła sw Ģ

sił ħ . Jej przedstawiciele w Ň eniali si ħ w szwedzkie rodziny, a Ň zatracili narodow Ģ to Ň samo Ļę .

Finlandia miała rodzaj samorz Ģ du, ale cała władza spoczywała w szwedzkich r ħ kach. W woj-

nie trzydziestoletniej Finowie brali udział na równi ze Szwedami. Otrzymali nawet sw Ģ cz ħĻę

łupu, jednak wi ħ ksza cz ħĻę ludu fi ı skiego cierpiała, płac Ģ c wysokie podatki i dostarczaj Ģ c

m ħŇ czyzn do wojska.

Jednak mimo wszystko wiek siedemnasty oznaczał lepsze czasy dla Finlandii. Rz Ģ dy

obj Ģ ł generalny gubernator, ludziom zacz ħ ło si ħ lepiej powodzi ę . Kres rozwojowi

gospodarczemu kraju poło Ň yła królowa Krystyna. Sprawiła, Ň e system feudalny obj Ģ ł cały

kraj. Bezlito Ļ nie Ļ ci Ģ gano podatki, co oznaczało upadek dla wielu gospodarstw chłopskich, a

Szwedzi zmonopolizowali handel.

W czasach króla Karola X Gustawa znów polała si ħ krew. Uderzyli Rosjanie, pragn Ģ c

odzyska ę stracone ziemie. Nie powiodło si ħ im, jedynie wielu młodych m ħŇ czyzn zbyt

wcze Ļ nie rozstało si ħ z Ň yciem. Rosjanie nic nie uzyskali.

Pod koniec wieku, pod rz Ģ dami króla Karola XI, o Ň ywiło si ħ fi ı skie rolnictwo. Kraj

rozkwitał.

Ale nadeszły lata nieurodzaju: 1695, 1696, 1697. Jedna czwarta mieszka ı ców zmarła

z głodu.

Karol XII wci Ģ gn Ģ ł Finlandi ħ w kolejne wojny. Przez dwadzie Ļ cia lat trwała Wojna

Północna. Nowe podatki. Nowe pobory. Znów rozpacz.

Przez trzy lata Finami władał car Piotr Wielki. W ramach pokoju zawartego w roku

1721 Szwecja musiała odda ę Rosji cale okr ħ gi Kakisalmi i Viipuri.

W latach 1741 - 1743 Szwedzi znów przyst Ģ pili do wojny z Rosj Ģ i po traktacie

pokojowym z Abo oddali kolejne fi ı skie ziemie.

Ostatni przedstawiciele fi ı skiej arystokracji byli niezadowoleni równie jak lud, ale

mieli wi ħ ksze ni Ň reszta narodu mo Ň liwo Ļ ci wyra Ň enia swego stanowiska. Caryca El Ň bieta w

czasie ostatniej wojny wr ħ cz zach ħ cała Finów do uwolnienia si ħ spod władzy szwedzkiej.

Obiecywała im samorz Ģ dne pa ı stwo pod zwierzchnictwem Rosji.

Do takich zmian nie doszło, ale my Ļ l o niepodległo Ļ ci zakiełkowała w Ļ ród Finów.

Pod rz Ģ dami Gustawa III nast Ģ piły lepsze czasy. Obj ħ to upraw Ģ nowe tereny,

regulowano rzeki, rozwijał si ħ system władzy pa ı stwowej.

Jednak marzenie nie umierało.

Marzenie o niepodległo Ļ ci. Marzenie o tym, Ň eby móc by ę Finami w fi ı skim pa ı stwie

rz Ģ dzonym przez Finów.

Naród fi ı ski du Ň o wycierpiał. Przez wiele lat był uciskany.

Ale pozostał dumnym narodem.

Nadjechali wozem konnym, gdy sko ı czyła si ħ zima. Syn Petriego Aalto, ten, który był

pierwszym studentem. Pierwszym, który miał zdoby ę wykształcenie, zosta ę pastorem.

Heino Aalto. Jedyny, który umiał czyta ę . Mieszka ı cy wioski uwa Ň ali go za dziwaka.

Był jednym z nich, wi ħ c nawet si ħ nim szczycili, gdy im tak pasowało. Jednak omijały go

codzienne rozmowy o zbo Ň u, pogodzie, dzieciach s Ģ siada, rybach, polowaniu.

Heino Aalto. ņ yczyli mu jak najlepiej. A on ich zawiódł. Zawiódł równie Ň ich

nie Ļ miał Ģ wiar ħ , Ň e dzieci biedaków te Ň mog Ģ do czego Ļ doj Ļę w Ň yciu.

Jako pierwszy powrócił z Norwegii z czym Ļ wi ħ cej ni Ň pustymi kieszeniami i

straconymi złudzeniami.

Miał ze sob Ģ kobiet ħ . Nie wszystkim si ħ spodobała. Była jednocze Ļ nie i ładna, i

brzydka. Niektórzy widzieli to, inni owo. Jedni twierdzili, Ň e ona co Ļ w sobie ma. Inni

chichotali, Ň e to czarownica, która rzuciła czar na biednego Heino.

Heino nie chciał wywoływa ę gor Ģ czki w Ļ ród młodych zapale ı ców, jednak nie mógł

ukrywa ę prawdy.

Powiedział, Ň e w Norwegii znalazł złoto.

Musiał przecie Ň wytłumaczy ę jako Ļ bogactwo swoje i Mai. Nie powinni szepta ę , Ň e

kradł.

Kupił gospodarstwo, jedno z tych, które stały puste ju Ň od wielu lat. Nie wszystkim

powodziło si ħ dobrze... Doprowadził dom do porz Ģ dku. Kupił las. Miał ambitne plany. Nie

wystarczało mu samo tylko posiadanie pieni ħ dzy.

Maja dostała dom. Dwupi ħ trowy, z du ŇĢ piwnic Ģ . Miał salon z zasłonkami tak

cienkimi, Ň e mogła przez nie patrze ę . Miał tyle okien, Ň e mogła wygl Ģ da ę na wszystkie strony

Ļ wiata. Ło Ň e w sypialni osłaniała brokatowa zasłona, tak Ň e z konieczno Ļ ci, gdy Ň w zimie nie

mogli pali ę wystarczaj Ģ co du Ň o w piecu.

Maja miała te Ň szafy na suknie. Jednak nie stała si ħ pani Ģ , gdy Ň odmówiła

zatrudnienia słu Ň by. Sama na kolanach szorowała podłogi w swym domu. Sama gotowała

jedzenie, prała i łatała ubrania.

- Nie urodziłam si ħ , aby haftowa ę przy pogaw ħ dkach z eleganckimi paniami -

powiedziała Heino. - Pozwól mi robi ę to, co lubi ħ .

Gdy upłyn Ģ ł rok, mogli ten dom nazwa ę swoim, mimo Ň e oboje urodzeni byli w

ubóstwie, w ciemnych, ciasnych pomieszczeniach.

Weszli w bogactwo nagle, ze Ļ wiadomo Ļ ci Ģ , Ň e niekoniecznie mo Ň e im to posłu Ň y ę .

W s Ģ siednich wsiach wielu chłopców spakowało plecaki i ruszyło do Norwegii.

Opowie Ļ ci o Heino, który gdzie Ļ tam no Ň em wycinał złoto ze skały, rozniosły si ħ szerokim

echem.

Nie tego chciał Heino, ale nie mógł zabroni ę ludziom snu ę marzenia. Sam niewiele si ħ

od nich ró Ň nił pod tym wzgl ħ dem. Rozumiał ich sposób my Ļ lenia: skoro jemu si ħ udało,

dlaczego nie mieli spróbowa ę sami?

Heino przemawiał do wielu. Mówił, Ň e to nie było łatwe. Ze to niemal nadludzkie

szcz ħĻ cie sprawiło, i Ň jemu si ħ powiodło. ņ e w tym nadmorskim kraju ludzie tak Ň e haruj Ģ . Ze

głoduj Ģ , Ň e znaj Ģ smak kory w chlebie.

U Ļ miechy słuchaj Ģ cych mówiły mu, Ň e nie całkiem mu wierz Ģ . Bogaty człowiek nie

mógł przekona ę ubogich chłopców.

Nadeszła wiosna. Heino obchodził swoje lasy. Chciał sia ę zbo Ň e na polach jak

s Ģ siedzi. Chciał hodowa ę konie, bo kochał te zwierz ħ ta. Ale to lasy nadawały jego spojrzeniu

przenikliwo Ļę . To one sprawiały, Ň e snuł plany na przyszło Ļę .

Zanim stopniał Ļ nieg, zatrudnił m ħŇ czyzn do wycinki drzew i do transportu drewna

nad rzek ħ . Zawarł umow ħ z szyprem, który przewiózłby je dalej na południe. Stocznie le ŇĢ ce

wzdłu Ň wybrze Ň a potrzebowały drewna.

Heino wierzył w to. Wierzył, Ň e to b ħ dzie ich przyszło Ļę . Jak długo istnie ę b ħ d Ģ ludzie

i morze, b ħ d Ģ powstawa ę statki. A na ich zbudowanie potrzeba du Ň o dobrego drewna.

- Las jest naszym bogactwem - obwie Ļ cił Heino Mai. - Las, a nie złoto. Las jest

naszym zielonym złotem. Da dochód i nam, i wielu innym.

I tak si ħ stało.

Pedersen Bente - Raija ze śnieżnej krainy 18 - Posłaniec śmierci.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: