Dyspozycja
Porządek argumentacji zmienia audytorium (audytorium zawsze pozostaje konstrukcją mówcy) inne jest na początku, inne na końcu. Na problem można patrzeć z 3 perspektyw:
- sytuacji argumentacyjnej, tzn. wpływ wcześniejszych stadiów dyskusji, wcześniej zaakceptowanych przesłanek, możliwości argumentacji otwierających się przed mówcą
- stanu audytorium, zmiany jego nastawienia w trakcie mówienia
- reakcji okazywanych przez audytorium
ordo naturalis- jedyny dostępny jako osadzony w rzeczywistości to chronologiczny
- pytanie o jedyny i naturalny porządek dowodzenie idzie w parze z koncepcja retoryki
jako sztuki ornamentacji
ordo artificialis- świadome i mające na względzie utilitas odtępstwo: - efekt estetyczny
- wrażenie sztuczności,
oszustwa retoryki
układ argumentów
zalety i wady
porządek wstępujący: od najsłabszych do najsilniejszych
-stopniowe angażowanie i możliwość stopniowego zwiększania napięcia emocjonalnego, ostatni argument zostaje dobrze zapamiętany, przeciwnik nie ma wiele czasu na replikę;
- małej wartości argumenty wstępne moga zniechęcać
-odbiorca może już nie być skoncentrowany
porządek zstępujący: od najsilniejszego do najsłabszego atgumentu
- na początku największe skupienie uwagi, a więc i szansa na „dotarcie” argumentów silnych, gdy się ma mało czasu
- na końcu pozostaje złe wrażenie
- przeciwnik może się przygotować na replikę
„szyk nestoriański”: użycie najsilniejszych argumentów na początku i na końcu
łączy 1i2
porządek liniowy: wyeliminowanie argumentów słabych i skupienie się tylko na mocnych
- ekonomiczny,
- selekcja grozi wyeliminowaniem argumentów słabszych, które jednak mogły okazać się mocne dla odbiorcy
pwykorzystanie podziału:antyteza
- amplifikacja
dylemat - konstrukcja za i przeciw
-obiektywizm
„pasożytniczy” - wykorzystuje strukturę czyjejś wypowiedzi
- ułatwia polemikę
- ogranicza swobodę
figuralny
- sprawia przyjemność
- jest sztuczny
- forma działa perswazyjnie
Opracowanie wstępu musi poprzedzać ocena wiarygodności sprawy
Stopień wiarygodności
co robić?
genus honestus - rodzaj uczciwy, wysoka wiarygodność, sprawa godna podjęcia, słuchacze nastawieni są przychylnie
można pominąć wstęp albo jeszcze przez zalecenie sprawy podnieść jej uczciwość, zacząć od ważnego punktu przemówienia,
genus dubium - rodzaj niepewny, średnia wiarygodność, przedmiot jest dla odbiorcy dwuznaczny
trzeba sformułować osąd sprawy, można wykorzystać loci
genus humile -rodzaj nędzny, o małej wadze, sprawa nie wydaje się godna słuchania
podstawa to pozyskanie uwagi słuchaczy,wykorzystać loci
genus obscurum - rodzaj niejasny, trudności z właściwym rozpoznaniem sprawy
umożliwić zrozumienie, wykorzystac loci
genus admirabile (turpe)- rodzaj budzący zdziwienie, słuchacze są niechętni, brak wiarygodności
koniecznie trzeba zalecić sprawę, trudność doprowadziła do opracowania insinuatio
Wstęp insynuacyjny powinien być zastosowany, gdy:
- sprawa budzi niechęć
- przeciwnik pozyskał całkowicie słuchaczy
- publiczność jest znużona
Funkcje wstępu:
1. attentum parare - przyciągnąć uwagę słuchacza
2. docilem parare - uczynic słuchacza otwartym na zrozumienie sprawy
3. benevolum parare - pozyskać życzliwość słuchacza
uwaga
rozumienie
życzliwość
prośba o uwagę
wyliczenie przedmiotów mowy
od osoby
od słuchacza
od sprawy
zapewnienie o krótkości mówienia, poparte jego oznakami
pouczenie
mówcy-topika skromności:
-ja słaby, niedoswiadczony,
nieuczony,
-drżę przed wielkością tematu i znakomitością audytorium,
-podejmuję się tylko ze wzgledu na prośbę, na coś większego
umiarkowana pochwała
szachetna
sprawa bliska słuchaczom - tua res agitur
jasne sformułowanie sprawy
mówienie bez przygotowania
sprawienie przyjemności np. przez opis,żart, sentencję, u życie tropów
sprawa nowa, nieznana
od przeciwnika- odebranie mu sympatii
sprawa niezwykła (wyrażenie zdziwienia)
sprawa wielka, ważna
Peroratio - zakończenie
1. Dowieść, że wykonano to, co zostało zapowiedziane.
2. Arystoteles: „Kilkakrotnie powtórz swe twierdzenia, aby można je było łatwo zrozumieć”. Streszczenie, podkreślenie i wyolbrzymienie głównych punktów perswazji. Zaletą jest zwięzłość.
3. Wywołać odpowiednie wzruszenie odbiorcy, tu emocje mogą być najsilniejsze
4. Zakończenie powinno się wyróżniać, szczególna dbałość o ozdobność.
Exordium - przykłady
Lizjasz: Obrona w sprawie zabójstwa Eratostenesa.
Wiele bym dał, Ateńczycy, za to, byście w tej sprawie okazali się takimi sedziami, jakimi bylibyście dla siebie samych, gdyby was spotkała podobna przykrość. Jestem bowiem przekonany, że gdybyście żywili takie same uczucie w stosunku do innych, jakie macie w stosunku do siebie, każdego z was musiałoby oburzyć do głębi to, co się wydarzyło. Wszyscy uważalibyście za zbyt łagodne kary, jakie się przewiduje dla ludzi dopuszczających się takich wykroczeń. Nie tylko zresztą wy podzielalibyście takie zapatrywanie, ale cała Grecja. W stosunku bowiem do tego jednego przestępstwa przysługuje - zarówno w państwach demokratycznych, jak i oligarchicznych - takie samo prawo odwetu nawet najmniej znaczącym ludziom wobec najbardziej wpływowych, tak że również najuboższy korzysta z tych samych uprawnień, co człowiek możny. Wszyscy bowiem ludzie uznają takie przestępstwo za najgorszą zbrodnię. Myślę, że w odniesieniu do wysokości wyroku wszyscy jesteście tego samego zdania i że nikt z was nie traktuje tej...
The9