Nerwy czaszkowe
I – nerw węchowy (n.olfactorius)
Droga węchowa :
1 neuron – komórka węchowa w zakresie nabłonka węchowego ,której dendryty w postaci włosków wystają ponad komórki nabłonka (górna część jamy nosowej o pow.2,5cm kw.). Aksony ok.20 komórek węchowych tworzą nić węchową przechodzącą przez otwór w blaszce sitowej.
2 neuron - komórka mitralna i pędzelkowata w opuszce węchowej : dendryty tworzą synapsy z nićmi węchowymi, zaś aksony biegną przez pasmo węchowe do trójkąta węchowego i istoty dziurkowanej przedniej .
3 neuron – w obszarze trójkąta węchowego przekazuje impulsy węchowe przez prążki węchowe do przyśrodkowych powierzchni półkul mózgu (zakręt obręczy) i do zakrętu hipokampa oraz jądra migdałowatego.
Sprzeżenia zwrotne poprzez podwzgórze, okolicę spoidłową i przegrodę przezroczystą do opuszki węchowej powoduje hamowanie przewodzenia impulsów węchowych – adaptacja przy dłuższym działaniu bodźca węchowego.
Zjawisko maskowania zapachu - dezodoranty
Wrażenie węchowe zależy od stężenia substancji i może być różne przy małym i przy dużym jego stężeniu (gruczoły odbytnicze kota)
Aby powstało wrażenie węchowe substancja oddziaływująca musi być lotna lub rozpuszczalna w wodzie albo lipidach (aerozole).
II – nerw wzrokowy ( n.opticus)
Gałka oczna :
- błona włóknista (zewnętrzna) : twardówka + rogówka
= na granicy twardówki i rogówki kanał Schlemma = zatoka żylna twardówki odprowadzająca płyn w komór oka
- błona naczyniowa (środkowa) : naczyniówka + ciało rzęskowe + tęczówka
= w w.naczyniówkowej rozgałęzienia tt.rzęskowych tylnych krótkich i długich
= ciało rzęskowe otacza soczewkę i łączy się z nią za pomocą włókien obwodkowych
= mięsień rzęskowy–akomodacja oka (wókna parasympatyczne ze zwoju rzęskowego)
= tęczówka (źrenica)
· zwieracz (wł.przywspółczulne) i rozwieracz źrenicy (ukł.sympatyczny)
- błona wewnętrzna (siatkówka) :
= cz.tylna (wzrokowa), cz.przednia (rzęskowa i tęczówkowa)
= warstwy : barwnikowa (odżywcza) i mózgowa ( wrażliwa na bodźce świetlne)
Siatkówka jest obwodową cz.analizatora wzrokowego ,rozwijającą się międzymózgowia
Składa się z 10 warstw, przyczym układ trzech neuronów daje początek drogi wzrokowej:
1 neuron – komórki fotoreceptorowe z zakończeniami w postaci :
= czopków (widzenie barw) – najwięcej w plamce żółtej
= pręcików (b.wraźliwa na natężenie bodźca świetlnego) – więcej obwodowo
2 neuron – komórki dwubiegunowe (neurony pośredniczące)
3 neuron - komórki zwojowe – ich aksony (ok.1 milona) tworzą nerw wzrokowy.
Skrzyżowanie nerwów wrokowych - oba nerwy wzrokowe tworzą je po wejściu do czaszki
- krzyżują się włókna z połówek nosowych siatkówki
- włókna z połówek skroniowych biegną dalej nieskrzyżowane.
- wychodząca ze skrzyzowania droga wzrokowa zawiera 75% włokien skrzyżowanych.
- Na skutek skrzyzowania włókien bodźce wzrokowe z lewych połów pól widzenia wywołują impulsacje aferentną (wstepującą) tylko w prawej drodze wzrokowej
Pasma wzrokowe
- wychodzą ze skrzyżowania n.wzrokowych i biegną do wzgórków górnych blaszki
pokrywy i dalej poprzez ramię wzgórka górnego do ciała kolankowatego bocznego.
- część włókien drogi wzrokowej kończy się we wzgórkach górnych blaszki pokrywy,
gdzie rozpoczynają się neurony biorące udział w :
odruchowej koordynacji ruchów oczu z ruchami głowy
(przy ufiksowaniu wzroku na jednym punkcie możemy wykonywać ruchy głową nie
zmieniając położenia gałek ocznych)
4 neuron – neurony ciała kolankowatego bocznego (od wzgórków górnych blaszki pokrywy)
- aksony tych komórek biegną w promienistości wzrokowej do kory płatów
potylicznych w otoczeniu bruzdy ostrogowej ,gdzie znajduje się
= pierwszorzędowa reprezantacja korowa wzroku (pole 17 wg Brodmana)
= drugorzędowe pole wzrokowe (kojarzeniowa kora wzrokowa – pol18,19 Brodmana)
Zawartość gałki ocznej :
- komora przednia – wypełniona cieczą wodnistą
= kąt tęczówkowo-rogówkowy,gdzie ciecz ta przesącza się do zatoki żylnej twardówki
- komora tylna – także wypełnia jąciecz wodnista
- soczewka – akomodacja soczewki, dzięki działaniu mięśnia rzęskoweg
= rozlużnienie mięśnia napina włókna obwódkowe i spłaszcza torebkę soczewki –
widzenie dalekie
= odwrotnie przy skurczu m.rzęskowego soczekwa akomoduje do widzenia bliskiego
- ciało szkliste wypełnione cieczą szklistą
= spełnia rolę środowiska optycznego
= przytrzymuje siatkówkę na błonie naczyniowej
= utrzymuje odpowiednie ciśnienie wewnątrzgałkowe
- naczynia i nerwy gałki ocznej
= t.oczna : tt.rzęskowe (błona naczyniowa) i t.środkowa siatkówki (wnika do n.II)
= żyły : ż.środkowa siatkówki (uchodzi do zat.jamistej)
4 żyły wirowate uchodzą do żył ocznych górnej i dolnej
= nerwy : n.rzęskowe długie (czuciowe)
n.rzęskowe krótkie (czuciowe,współczulne i przywspólczulne)
= m.rzęskowy i m.zwieracz źrenicy (układ przywspółczulny)
= m.rozwieracz źrenicy (układ współczulny)
Narządy dodatkowe oka :
- aparat ruchowy gałki ocznej :
= m.prosty dolny i górny
= m.prosty boczny i przyśrodkowy
= m.skośny górny i dolny
= pierścień ścięgnisty wspólny
- aparat ochronny gałki ocznej
= powieki (m.okrężny oka, mm.tarczkowe górny i dolny)
= spojówka (spojówka powieki i gałki ocznej ; worek spojówkowy)
= narząd łzowy (gruczoł łzowy -> przewodziki wyprowadzające łzy otwierają się do
worka spojowkowego - > drogi łzowe (kanaliki,woreczek,przewód nosowo-łzowy)
III – nerw okoruchowy (n.oculomotorius)
- wychodzi z jąder leżących na wys.wzgórka górnego blaszki pokrywy
- opuszcza mózgowi w dole międzykonarowym brzusznej cz.śródmózgowia
- przechodzi przez zatokę jamistą i wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodoł.górną
- dzieli się na dwie gałęzie :
= górną (unerwia m.dźwigacz powieki górnej i m.prosty górny)
= dolną (unerwia mm.proste ; przyśrodkowy i dolny oraz m.skośny dolny)
· korzeń okoruchowy do zwoju rzęskowego
- włókna przywspółczulne z dodatkowego jądra nerwu III
- unerwia m.rzęskowy i m.zwieracz źrenicy
Porażenie n.III :
- zez rozbieżny, opadnięcie powieki górnej, rozszerzenie źrenicy, zaburzenia akomodacji
IV – nerw bloczkowy (n.trochlearis)
- wychodzi na powierzchni grzbietowej śródmózgowia ,poniżej wzgórków dolnych
- otacza konar mózgu i przechodzi przez opnę twardą w miejscu przyczepu namiotu mózdżku do wyr.pochyłych tylnych - > przechodzi przez zatokę jamistą
- wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną
- unerwia m.skośny górny
Porażenie n.IV : zez zbieżny z odchyleniem gałki ocznej ku górze (diplopia)
VI – nerw odwodzący (n.abducens)
- wychodzi z jądra leżącego w grzbietowej cz.mostu i ukazuje się na granicy mostu i piramidy rdzenia przedłużonego
- przechodzi przez zat.jamista i szczelinę oczodołową górną
- unerwia : m.prosty boczny
- porażenie : zez zbieżny
V- nerw trójdzielny (n.trigeminus)
- korzeń czuciowy
= jądra krańcowe: j.główne (most), j.pasma śródmózgowiowego, j.pasma rdzeniowego
- korzeń ruchowy
= jądro początkowe ruchowe -> grzbietowa część mostu
- pień nerwu tworzy w cz.skalistej k.skroniowej zwój trójdzielny (tylko część czuciowa)
- dalej ze zwoju wychodzą trzy gałęzie :
= V1- n.oczny, V2-n.szczękowy, V3-n.żuchwowy + część ruchowa nerwu
= gałęzie oponowe od każdej z częsci n.V wracają do jamy czaszki i unerwiają oponę
V1- N.oczny (n.ophtalmicus)
- przebiega przez zatokę jamistą ,wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną i dzieli się w oczodole na trzy gałęzie
= n. nosowo-rzęskowy (unerwia czuciowo skórę jamy nosowej, nos ,gałkę oczną )
= n.czołowy (unerwia czuciowo skórę czoła i powieki górnej)
= n.łzowy (unerwia czuciowo skórę kąta oka, spojówkę powieki)
* poprzez gał. łączącą z n.jarzmowym (V2) ,otrzymuje włókna wydzielnicze dla
gruczołu łzowego, do którego dochodzi
- zwój rzęskowy (przywspołczulny) łączy się z n.ocznym
= leży pomiędzy n.II a m.prostym bocznym
= dochodzą do niego
* gał łącząca z n.nosow-rzęskowym (czuciowa)
* korzeń okoruchowy od n.III (włókna przywspołczulne)
- m.rzęskowy i zwieracz źrenicy
* gał.współczulna ,biegnie z t.oczną
- m.rozwieracz źrenicy
= ze zwoju wychodzą nn.rzęskowe krótkie i dochodzą do gałki ocznej
V2- N.szczękowy (n.maxillaris)
- wychodzi z czaszki przez otwór okrągły i wchodzi do dołu skrzydłowo-podniebiennego, gdzie dzieli się na :
= nn.skrzydłowo-podniebienne - doprowadzają włokna do zwoju skrzydł./podniebien.
= n.podoczodołowy – unerwia zęby szczęki, nos, jamę nosowa, powiekę dolna i wargę
= n.jarzmowy – skóra skroni i przedniej cz.policzka
- zwój skrzydłowo-podniebienny
do zwoju dochodzą :
= n.skrzydłowo-podniebienne (czuciowe)
= n.kanału skrzydłowego
· n.skalisty większy – włókna przywspółczulne od n.VII
· n.skalisty głęboki – włókna współczulne od splotu t.szyjnej wew.
ze zwoju wychodzą :
= gał.nosowe tylne górne boczne
= gał.nosowe tylne dolne boczne
= nn.podniebienne
= gał.oczodołowe – zaopatrują zat.klinową
= gał.gardłowa
gałęzie te zaopatrują
= czuciowo błonę śluzową podniebienia i jamy nosowej
= ruchowo : m.dźwigacz podniebienia i mm.języka
= gał. układu autonomicznego – wydzielnicze dla gruczołow j.nosowej i podniebienia
V3 – N.żuchwowy (n.mandibularis)
- Gał.czuciowe n.V3
= n.policzkowy (unerwia czuciowo policzek)
= n.językowy (dochodzi do niego struna bębenkowa od n.VII)
* unerwia czuciowo dno j.ustnej i dziąsła,
* gał.do ślinianki podżuchowej i podjęzykowej
* gał.do zwoju podżuchwowego
= n.zębodołowy dolny (unerwia czuciowo skóre wargi i bródki oraz zęby)
= n.uszno-skroniowy
* gał. czuciowe do skóry policzka i okol.skroniowej, ucha zewnętrznego
* gał. wydzielnicze do ślinianki przyusznej
* gał.do zwoju usznego
- Gał.ruchowe n.V3
= dochodzą do mm.żwaczowych , m.żuchwowo-gnykowego
i brzuśca przedniego m.dwubrzuścowego
- zwój uszny
= korzen ruchowy – gał.n.skrzydłowego przyśrodkowego
= korzeń czuciowy – n.skalisty mniejszy ,przedłużenie n.bębenkowego od n.IX
* wiedzie włókna wydzielnicze do ślinianki przyusznej
= korzeń współczulny - od splotu współczulnego t.oponowej środkowej
od zwoju odchodzą :
= gał.łącząca z n.uszno-skroniowym (włókna wydzielnicze dla ślinianki przyusznej)
= gał.łącząca ze struną bębenkową – czuciowa
= n.mięsnia napinacza błony bębenkowej
= n.mięsnia napinacza podniebienia miękiego
= gał.łącząca z gał.oponową n.żuchwowego – czuciowa
- zwój podżuchwowy
= gał.łączące z n.językowym (gał.czuciowa i gał.przywspółczulna)
= gał.współczulna do zwoju podżuchwowego - od splotu t.twarzowej
od zwoju odchodzą gał.gruczołowe do ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej
VII – nerw twarzowy (n.facialis)
- jądra n.VII znajdują się w grzbietowej części mostu
- ...
daeron022