0011-0072-Cz 1.pdf

Cz´Êç I

Historia rozwoju

KGHM Polska Miedê SA

Redaktorzy: Edward HadryÊ, Stanis∏aw Speczik

Autorzy:

Jan Dàbski – KGHM Polska Miedê SA Lubin

Adam Dunaj – Agencja Badaƒ Spo∏ecznych i Marketingowych Legnica

Marek Markiewicz – KGHM Polska Miedê SA Lubin

Jan Paêdziora – emeryt

Andrzej Rydzewski – Paƒstwowy Instytut Geologiczny Warszawa

Stanis∏aw Siewierski – KGHM Polska Miedê SA Lubin

WST¢P

Andrzej Rydzewski

Rudy miedzi by∏y surowcem od dawna znanym na ziemiach polskich, a poczàtki

górnictwa si´gajà Êredniowiecza. Eksploatacja z∏ó˝ ˝y∏owych w Górach Âwi´tokrzy-

skich (Miedzianka, Miedziana Góra) prowadzona by∏a z przerwami od XIII wieku do

1922 r. Równie˝ na niewielkà skal´ prace górnicze prowadzone by∏y w Tatrach (Hala na

Ornaku) i w Karpatach (zw∏aszcza w miejscowoÊciach Monastyrzec, Trepcza, Bezmie-

chowa, Bykowce). Podobnie w Sudetach notowane poczàtki górnictwa miedziowego

si´gajà XIII wieku. Na tym obszarze okresowo du˝e znaczenie posiada∏ rejon Miedzian-

ki w os∏onie Karkonoszy, gdzie kilkakrotnie wznawiano eksploatacj´ zakoƒczonà osta-

tecznie w 1925 roku. Równie˝ inne pomniejsze wystàpienia sudeckich mineralizacji

miedziowych i polimetalicznych (takie jak Stara Góra ko∏o Radzimowic, WieÊciszowi-

ce, Czarnów, Kowary oraz Stanis∏awów, M´cinka i Che∏miec) mia∏y tak˝e w ubieg∏ych

stuleciach okresy koniunktury.

Jednak na szczególnà uwag´ zas∏ugujà sudeckie rudy miedzi w utworach cechsztyƒ-

skiej serii miedzionoÊnej na obszarze niecki pó∏nocnosudeckiej. W synklinie z∏otoryj-

skiej zapoczàtkowano uzyskiwanie miedzi post´pujàc od wychodni tych utworów, ju˝

w XV wieku. Prace by∏y nast´pnie wielokrotnie przerywane na skutek wojen i okreso-

wych chorób epidemicznych. Rozkwit dzia∏alnoÊci górniczej w tym rejonie by∏ rejestro-

wany w koƒcu XIX wieku, gdy wzros∏o zapotrzebowanie na metale w wyniku szybkie-

go wówczas rozwoju przemys∏u niemieckiego. Szczególne o˝ywienie prac badawczych

nastàpi∏o przed II wojnà Êwiatowà w latach 1935–1937. Wtedy wybudowana zosta∏a ko-

palnia „Lena”, a nast´pnie wyniki rozpoznania geologicznego umo˝liwi∏y rozpocz´cie

budowy kopalƒ „Lubichów” i „Konrad”, które jednak nie uzyska∏y istotnej produkcji

do koƒca II wojny Êwiatowej i zosta∏y zatopione w jej ostatniej fazie.

1.1. STARE ZAG¸¢BIE MIEDZIOWE

Jan Paêdziora

Odzyskanie w wyniku realizacji postanowieƒ konferencji poczdamskiej ziem za-

chodnich zapoczàtkowa∏o nowy, niespotykany w naszej dotychczasowej historii okres

wspania∏ego rozkwitu górnictwa, a co za tym idzie i hutnictwa miedzi w Polsce. Pomi-

jajàc tradycje historyczne zwiàzane z czynnymi w zamierzch∏ej przesz∏oÊci kopalniami

miedzi w Miedzianej Górze ko∏o Kielc i w Miedziance pod Ch´cinami oraz hutami gwa-

reckimi w Niewachlowie i Bia∏ogoni, praktycznie rzecz bioràc do roku 1945 Polska nie

posiada∏a z∏ó˝ miedzi o charakterze przemys∏owym; nie posiada∏a tak˝e ˝adnego per-

spektywicznego rejonu do poszukiwania z∏ó˝ miedzi.

Powojenny rozwój górnictwa miedzi nie mia∏ charakteru jednorodnego. Pierwszy

okres, tj. do roku 1960, to rozbudowa zak∏adów górniczych na obszarze niecki pó∏noc-

nosudeckiej, obejmujàcej swym obszarem dawne powiaty: boles∏awiecki (synklina gro-

dziecka) i z∏otoryjski (synklina z∏otoryjska). Na obszarze tym, nazwanym póêniej „Sta-

Monografia KGHM Polska Miedê SA

Rys. 1.1.1. Mapa geologiczna odkryta obszaru przedsudeckiego

Historia rozwoju KGHM Polska Miedê SA

rym Zag∏´biem Miedziowym“, dzia∏a∏y cztery zak∏ady górnicze, tj. „Lena” i „Nowy Ko-

Êció∏” w okolicy Z∏otoryi oraz „Konrad” i „Lubichów” ko∏o Boles∏awca, a tak˝e Huta

Miedzi w Legnicy.

Odkryte i udokumentowane z∏o˝a rud miedzi monokliny przedsudeckiej (rys. 1.1.1)

w rejonie Lubina — Sieroszowic (zwiàzane z nazwiskiem przedwczeÊnie zmar∏ego doc.

dr. in˝. Jana Wy˝ykowskiego) oraz zlokalizowane w tym rejonie kopalnie „Lubin”,

„Polkowice”, „Rudna” oraz „Sieroszowice” nazwano umownie „Nowym Zag∏´biem

Miedziowym“.

Kopalnie i zak∏ady starego i nowego zag∏´bia od 1969 r. stanowià jednà jednostk´ or-

ganizacyjnà o charakterze kombinatu przemys∏owego.

Oceniajàc to z perspektywy czasu, nale˝y stwierdziç, ˝e nie do pomyÊlenia by∏by tak

pr´˝ny rozwój górnictwa miedzi do drugiej po∏owy lat szeÊçdziesiàtych bez uzyska-

nych doÊwiadczeƒ i kadry górniczej, która ostrogi zawodowe zdobywa∏a w kopalniach

starego zag∏´bia miedziowego (Paêdziora 1975).

Rozwój górnictwa miedzi w starym zag∏´biu miedziowym przyczyni∏ si´ w znacz-

nym stopniu do aktywizacji gospodarczej regionu oraz sta∏ si´ czynnikiem miastotwór-

czym takich oÊrodków, jak Boles∏awiec, Z∏otoryja, a tak˝e Legnica.

Do czasu odkrycia nowych z∏ó˝ miedzi w strefie przedsudeckiej oraz budowy Le-

gnicko–G∏ogowskiego Okr´gu Miedziowego (LGOM) Zak∏ady Górnicze „Konrad”,

„Lena” i „Nowy KoÊció∏” stanowi∏y podstawowà baz´ surowcowà, zaspokajajàc do

20% rocznego zapotrzebowania kraju na miedê. DziÊ, po okresie pr´˝nego rozwoju gór-

nictwa miedziowego w Polsce, kopalnie starego zag∏´bia miedziowego pokrywajà si´

powoli patynà historii.

Historia prac poszukiwawczych

Rozpoznanie geologiczne na obszarze niecki pó∏nocnosudeckiej (rys.1.1.2) podzieliç

mo˝na na dwa okresy:

— prac prowadzonych w latach 1935–1944,

— prac prowadzonych po roku 1945.

Prace poszukiwawczo–rozpoznawcze na obszarze niecki pó∏nocnosudeckiej skon-

centrowano na dwóch mniejszych obszarach, tj. synkliny grodzieckiej po∏o˝onej na po-

∏udniowy wschód od Boles∏awca oraz synkliny z∏otoryjskiej po∏o˝onej na po∏udnie od

Z∏otoryi.

Z∏o˝e rud miedzi synkliny grodzieckiej

W 1936 r. geologowie niemieccy rozpocz´li prace geologiczno–rozpoznawcze zapro-

jektowaniem 50 otworów wiertniczych, z czego odwiercono 40. Stwierdzono wyst´po-

wanie z∏o˝a rudy miedzi rozprzestrzenionego na d∏ugoÊci 14 km i wzd∏u˝ upadu na

szerokoÊci 5 km (do g∏´bokoÊci 1000 m). Okruszcowaniem obj´te sà warstwy margli-

sto–wapienne dolnego i Êrodkowego cechsztynu. Za utwory kruszconoÊne uznano osa-

dy zawierajàce powy˝ej 0,3% Cu, zaÊ za z∏o˝e bilansowe powy˝ej 0,5% Cu.

Z∏o˝e rud miedzi synkliny grodzieckiej nie jest wykszta∏cone jednorodnie i ze wzgl´-

du na warunki tektoniczne i wahania mineralizacji zaliczono je do drugiej grupy zmien-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: