Pismo święte, Biblia, najnowszy przekład, edycja św. Pawła.pdf

PISMO ŚWIĘTE

STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU

Najnowszy przekład z języków oryginalnych

z komentarzem

Ogólnopolski Konkurs Wiedzy Biblijnej

17. Edycja 2012/2013

„Od wiary Abrahama do wiary Kościoła”

Teksty źródłowe

Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy

Towarzystwa Świętego Pawła

Wszelkie prawa zastrzeżone

KSIĘGA RODZAJU

WPROWADZENIE

Okoliczności powstania

P ierwsza księga Pisma Świętego nazywana jest tradycyjnie Księgą Rodzaju, co w języku

staropolskim oznaczało Księga Narodzin albo Księga Początków. Jej hebrajska nazwa:

Bereszit pochodzi od pierwszych jej wyrazów: Na początku. W innych językach używana

jest grecka nazwa: Genesis, co oznacza ‘źródło życia’, ‘początek życia’, ‘pochodzenie’, ‘naro-

dziny’ (rdz 5,1). Wszystkie te nazwy wskazują na tematykę księgi, która poświęcona jest

prehistorii narodu wybranego, począwszy od stworzenia świata aż po dzieje Jakuba, zwa-

nego Izraelem, oraz jego synów, którzy dali początek dwunastu plemionom Izraela.

Powstanie Księgi Rodzaju wiąże się z koniecznością nowego zdefiniowania tożsamości

ludu Izraela po utracie niezależności politycznej (586 r. przed Chr.) i w sytuacji przymuso-

wych przesiedleń, które doprowadziły do rozproszenia Izraelitów pośród obcych narodów.

W świetle dawnych przekazów i tradycji jej autorzy starali się ukazać wspólne pochodze-

nie wszystkich plemion Izraela, ich szczególną relację z Bogiem i niezwykłe powołanie

do bycia znakiem Bożej woli i błogosławieństwem dla wszystkich narodów (rdz 12,1-3).

Izraelici nie muszą wstydzić się swojej słabości i klęski. Wobec pychy Babilonii (rdz 11,1-9)

powinni odwołać się do wiary swojego wspólnego przodka abrahama, aby tak jak on stawać

się książętami Boga (rdz 23,6) i źródłem błogosławieństwa (rdz 22,17-18).

Izraelici żyjący w obcej ziemi mogli znaleźć w tej księdze źródło nadziei i zachętę do

uczciwego życia. Dla Izraelitów powracających z przesiedlenia do swojego kraju Księga

Rodzaju była także manifestem, potwierdzającym ich prawa do tej ziemi. Genealogie tłu-

maczące pochodzenie ludów dawały jednocześnie wskazania na temat wzajemnych rela-

cji z ludźmi zamieszkującymi te regiony.

autorzy Księgi Rodzaju obficie korzystali ze znanych im starożytnych przekazów swo-

jego narodu. W Księdze Rodzaju możemy wyróżnić opowiadania, charakteryzujące się

specyficznym językiem oraz koncepcjami społecznymi i teologicznymi, które pozwalają

przypisać je do odrębnych nurtów tradycji, jakie znajdujemy także w innych księgach

Pisma Świętego. Z całą pewnością autorzy Księgi Rodzaju korzystali z dokumentów, które

powstały jeszcze w czasach istnienia niezależnych państw Izraela i Judy. ale nie ograni-

czali się tylko do tych źródeł. Sięgali też do literatury i wiedzy Babilonii, a także egiptu,

Fenicji i innych krajów starożytnego Bliskiego Wschodu. Pogańskie tradycje zostały

jednak dostosowane w taki sposób, żeby wyrażały przekonania wypływające z wiary

Izraelitów. Widać to np. w pierwszych rozdziałach Księgi Rodzaju, w których autorzy

nawiązali do babilońskich opisów stworzenia świata i najstarszych dziejów człowieka,

ale przede wszystkim wyrazili wiarę w to, że stwórcą świata i obrońcą jego porządku jest

Bóg. Ukazali też człowieka jako najdoskonalsze ze stworzeń. ludzie są więc prawdziwymi

podmiotami swoich działań, odpowiedzialnymi za dobro lub zło swoich uczynków, a nie

tylko marionetkami zdanymi na kaprysy przerastających ich sił demonicznych.

763N _ biblia _ maly format .i ndd 35

2/21/11 3:26:30 PM

Treść i teologia

Księga Rodzaju łączy w sobie różne teksty, ale charakteryzuje się doskonale przemyślaną

kompozycją. Dzieli się wyraźnie na dwie części: opowiadanie o stwórczym dziele Boga

(rdz 1 – 11) i dzieje patriarchów (rdz 12 – 50). możliwe jest, że wcześniej została zre-

dagowana część opowiadająca o przodkach Izraela, gdyż ideowo była bliższa pokoleniu

wygnańców, do których pierwotnie ją adresowano. Patriarchowie mają być wzorami

wiary dla swoich potomków, a ich losy mają im pomóc podtrzymać nadzieję odrodze-

nia. W tym sensie ta druga część jest mniej uniwersalna od części pierwszej (rdz 1 – 11),

która dotyczy świata i ludzkości w ogóle.

opisy zawarte w pierwszych jedenastu rozdziałach Księgi Rodzaju nie mogą być trak-

towane jako informacja o tym, jakie były początki wszechświata i jakie wydarzenia miały

miejsce przy jego powstawaniu. autor sięgnął do powszechnie znanych w jego czasach opo-

wiadań o początkach świata i posłużył się nimi, aby wyjaśnić czytelnikowi sens i cel stwór-

czego aktu, dokonanego przez Boga. Istotą tych tekstów jest przesłanie zawarte w poszcze-

gólnych obrazach. W przesłaniu tym znajdujemy pełną wiary odpowiedź na podstawowe

pytania związane z pochodzeniem świata i człowieka, a także z celem, dla którego istnieją

wszelkie stworzenia. Drugi ważny wątek tej części dotyczy natury i skutków ludzkiego grzechu

(rdz 3). Chociaż zło wprowadza chaos w harmonię stworzenia, nie niweczy Bożego planu.

Człowiek dopuszczający się zła jest wprawdzie osłabiony i zaślepiony, Bóg jednak, zamiast

tylko karać, wychodzi mu naprzeciw. Historia o noem pokazuje, że Bóg w swoich wymaga-

niach i sądzie bierze pod uwagę ludzką słabość i napełnia ludzi nadzieją na ostateczne prze-

zwyciężenie grzechu i śmierci (rdz 9,1-17). opowiadanie o wieży Babel, które podsumowuje

tę cześć Księgi Rodzaju (rdz 11,1-9), ukazuje, że ludzie, którzy pragną budować swoją wielkość

bez Boga, skazani są na ostateczną klęskę i rozproszenie.

Powołanie abrahama (rdz 12,1-3) rozpoczyna drugi etap dziejów ludzkości. W prze-

ciwieństwie do budowniczych wieży Babel nie dąży on do tego, aby budować swoją wiel-

kość, ale przyjmuje Bożą obietnicę i wyrusza w podróż do kraju, który jest mu niezna-

ny. Choć dzieje patriarchów dotyczą początków Izraela, redaktorzy Księgi Rodzaju nie

pomijają reszty ludzkości. Widać to już w obietnicach danych abrahamowi, a szczególnie

w tej, która dotyczy błogosławieństwa wszystkich ludów ziemi (rdz 12,3). Powiązanie

przodków Izraela z innymi ludami widoczne jest m.in. w rdz 25,1-18, gdzie zostało uka-

zane pochodzenie różnych ludów od abrahama. Widać je także w jego modlitwie wsta-

wienniczej za Sodomę i Gomorę (rdz 18), w ocaleniu za jego przyczyną miasta Soar

(rdz 19), jak również w dziejach Józefa, który stał się dobroczyńcą egiptu. obok dzie-

jów abrahama Księga Rodzaju ukazuje losy innych patriarchów: Izaaka, Jakuba, Józefa.

W ich życiu zaczynają się spełniać obietnice dane abrahamowi. oni też, mimo swoich

wad i błędów, okazują się ludźmi wielkiej wiary. najwięcej uwagi zostało poświęcone

Jakubowi, najmniej Izaakowi. opowiadanie o Józefie ukazuje głównie rolę Bożej opatrzno-

ści w ludzkim życiu. Doświadczenia patriarchów są zapowiedzią i gwarancją całkowitego

zbawienia, które urzeczywistni się w Jezusie Chrystusie. on, przychodząc na świat, speł-

nił ostatecznie wszystko, co Bóg obiecał ludzkości przez patriarchów. Księga Rodzaju na

przykładach Sary, rebeki i racheli ukazuje również ważną rolę kobiet. Bóg objawił w ich

życiu swoją łaskę i miały one udział w realizowaniu Jego obietnic.

763N _ biblia _ maly format .i ndd 36

2/21/11 3:26:31 PM

rodzaju 1,1-14

KSIĘGA RODZAJU

rdz

OPOWIADANIE O STWÓRCZYM DZIELE BOGA

a) stwo rzył – dzia ła nie Boga

opi sa ne jest dwo ma cza sow ni-

ka mi: „stwa rzać” i „uczy nić”

(np. rdz 1,7). Sło wo „stwa rzać”

w Bi blii he braj skiej od no szo ne

jest tyl ko do Boga, czy li opi su je

dzia ła nie, któ re mo że wy ko nać

je dy nie Bóg. Sło wo „stwa rzać”

wy ra ża rów nież zbaw cze dzia ła-

nie Boga w hi sto rii. ozna cza to,

że ak ty stwór cze ma ją w so bie

cha rak ter zbaw czy.

b) bez mia r wód – okre śle nie to

mo że su ge ro wać, że na po cząt ku

ca ła zie mia po kry ta by ła wo dą.

Po dob ne wy obra że nia na te mat

po cząt ków świa ta za wie ra ją np.

ba bi loń skie mi ty.

c) duch Bo ży – uży te w ory-

gi na le sło wo ru ah moż na tłu-

ma czyć ja ko ‘wiatr’, ‘tchnie nie’,

‘duch’. Ba bi loń skie mi ty czę sto

wspo mi na ją o wie trze, któ ry

jest na usłu gach bo gów. Za zwy-

czaj sta no wi on si łę nisz czy ciel-

ską. tu taj duch (wiatr) Bo ży

uno szą cy się nad wo da mi jest

ra czej sym bo lem pa no wa nia

Boga nad bez ła dem.

d) Od dzie lił – Bóg od dzie la m.in.

świa tłość od ciem no ści, dzień od

no cy, ląd od wód. Stwa rza nie

wpro wa dza więc po rzą dek.

e) nie bo poj mo wa no w sta ro-

żyt no ści w ta ki spo sób, jak się

ono ja wi oczom czło wie ka, czy li

ja ko pew ne go ro dza ju po wło kę,

któ ra roz po ście ra się nad zie mią

(w. 17).

Pieśń o Bogu Stwórcy

1 1 na początku Bóg stworzył a niebo i ziemię. 2 a ziemia była

bezładną pustką. Ciemność zalegała nad bezmiarem wód b ,

a duch Boży c unosił się nad wodami.

3 Bóg rzekł: „niech się stanie światłość”. I stała się światłość.

4 I widział Bóg, że światłość jest dobra. oddzielił d więc światłość

od ciemności. 5 I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność – nocą.

Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia pierwszego.

6 I rzekł Bóg: „niech się stanie sklepienie wśród wód i niech

oddzieli jedne wody od drugich”. 7 Uczynił więc Bóg to sklepie-

nie i oddzielił wody pod sklepieniem od wód, które były nad

nim. I tak się stało. 8 I nazwał Bóg sklepienie niebem e . Zapadł

wieczór i zaświtał poranek dnia drugiego.

9 I rzekł Bóg: „niech się zbierze woda pod sklepieniem na jedno

miejsce i niech się odsłoni sucha powierzchnia”. I tak się stało.

10 I nazwał Bóg suchą powierzchnię lądem, a zbiorowisko wody –

morzem. I widział Bóg, że było to dobre.

11 I rzekł Bóg: „niech ziemia napełni się zielonymi roślina-

mi rozsiewającymi nasiona oraz różnymi gatunkami drzew,

które rodzą owoce pełne nasion”. I tak się stało. 12 Ziemia

wydała różne rodzaje zielonych roślin rozsiewających nasio-

na oraz różne gatunki drzew, które rodzą owoce pełne nasion.

I widział Bóg, że było to dobre. 13 Zapadł wieczór i zaświtał

poranek dnia trzeciego.

14 I rzekł Bóg: „niech się staną światła na sklepieniu niebieskim,

by oddzielały dzień od nocy i wyznaczały święta, dni i lata.

  Pieśń o Bogu Stwórcy. Istnieje wiele podobieństw między tym fragmentem Biblii, a pozabiblij-

nymi opowiadaniami o stworzeniu, szczególnie babilońskimi (zob. Wprowadzenie). Są jednak między

nimi także istotne różnice. W Księdze Rodzaju jest np. mowa o tym, że wszystko zostało powołane

do istnienia słowem Boga; mityczne opowieści podają natomiast, że akt stwórczy dokonywał się za

pomocą magicznych formuł. Inna istotna różnica dotyczy stworzenia ludzi. Według babilońskiego

eposu Atrahasis ludzie byli stworzeni z gliny i z krwi jednego ze zbuntowanych bóstw. Powołano ich

do istnienia po to, aby wyręczyli zbuntowane bóstwa w ich pracy, która polegała na dostarczaniu

pokarmu pozostałym bóstwom. Według Biblii ludzie są ukoronowaniem dzieła stworzenia i Bóg

stworzył ich na swój obraz. on też zapewnia im pokarm i troszczy się o nich. W opisie biblijnym

ludzie są wyróżnieni spośród innych stworzeń i powołani do tego, aby w imieniu Boga i zgodnie z Jego

zamysłem rządzili stworzeniem. Zadanie to zakłada, że ludzie są rozumni, odpowiedzialni i wolni. Według

biblijnego opisu Bóg stworzył równocześnie mężczyznę i kobietę. oznacza to, że są sobie równi i wspólnie

odpowiadają za świat, który Bóg im powierzył. ludzka płodność, oprócz tego, że zapewnia potomstwo, jest

wyrazem uczestniczenia ludzi we współtworzeniu życia razem z Bogiem. Błogosławieństwo, które ludzie

otrzymują, oznacza, że Bóg bardzo ceni życie i zależy mu, aby ono stale się pomnażało i rozwijało. Biblia

podaje, że Bóg po stworzeniu człowieka przestał pracować. Zaprzestanie pracy jest tutaj wyrazem podziwu

763N _ biblia _ maly format .i ndd 37

2/21/11 3:26:31 PM

rodzaju 1,15-29

15 niech jaśnieją na sklepieniu niebieskim i świecą nad zie-

mią”. I tak się stało. 16 I uczynił Bóg dwa wielkie światła: światło

większe, aby rządziło dniem, i światło mniejsze, aby rządziło

nocą, oraz gwiazdy. 17 Umieścił je Bóg na sklepieniu niebieskim,

by świeciły nad ziemią, 18 by rządziły dniem i nocą i oddzielały

światło od ciemności a . I widział Bóg, że było to dobre. 19 Zapadł

wieczór i zaświtał poranek dnia czwartego.

20 I rzekł Bóg: „niech się zaroją wody od istot żyjących, a ptactwo

niech lata nad ziemią, pod sklepieniem niebieskim”. 21 I stworzył

Bóg wielkie potwory morskie i wszelkie pływające istoty żywe,

których pełno było w wodach, i wszelkie latające ptactwo róż-

nego rodzaju. 22 Pobłogosławił s je Bóg tymi słowami: „Bądźcie

płodne, mnóżcie się i zapełniajcie wody morskie. Ptactwo zaś

niech się mnoży na ziemi”. 23 Zapadł wieczór i zaświtał pora-

nek dnia piątego.

24 I rzekł Bóg: „niech ziemia zrodzi różne żywe istoty: bydło,

zwierzęta pełzające i polne”. I tak się stało. 25 I Bóg uczynił

różne polne zwierzęta, wszelkie bydło i zwierzęta pełzające.

I widział Bóg, że było to dobre.

26 I rzekł Bóg: „Uczyńmy ludzi na nasz obraz, podobnych do nas b .

niech panują nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrz-

nym, nad bydłem, nad całą ziemią i nad wszelkimi zwierzętami

pełzającymi po ziemi”. 27 I stworzył Bóg ludzi na swój obraz: na

obraz Boży ich stworzył. Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę c .

28 I błogosławił im, mówiąc: „Bądźcie płodni, mnóżcie się i zalud-

niajcie ziemię oraz czyńcie ją sobie poddaną. Panujcie nad ryba-

mi morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszelką istotą

poruszającą się po ziemi”. 29 I rzekł Bóg: „oto dałem wam wszel-

kie rośliny na całej ziemi, wydające nasienie, i wszelkie drzewa

a) Wszel kie cia ła nie bie skie

pod le ga ją Bogu i nie są trak-

to wa ne jak od ręb ne bó stwa.

Wie le sta ro żyt nych lu dów

od da wa ło na to miast bo ską

cześć cia łom nie bie skim. Z ty mi

i po dob ny mi po glą da mi zma gał

się m.in. Pa weł apo stoł (np.

Kol 2,1-15+).

b) licz ba mno ga cza sow ni ka

uczy nić mo że być uży ta w jęz.

hebr. dla pod kre śle nia świa do-

me go po dej mo wa nia de cy zji.

Po do bień stwo czło wie ka do

Boga wyraża się w tym, że

jest wolny i zdolny do wyboru

dobra. Czlowiek niszczy w sobie

podobieństwo do Boga, gdy

świadomie wybiera zło. obraz

Boży zo sta nie uka za ny w ca łej

do sko na ło ści do pie ro w Je zu-

sie Chry stu sie (Kol 1,15). on

ob ja wi praw dzi wą na tu rę Boga

(Hbr 1,3) i wszyst kim lu dziom

przy nie sie wy zwo le nie z nie wo-

li grze chu (Ga 5,1), pro wa dząc

ich do uczest nic twa w na tu rze

Boga (2P 1,4).

c) treść te go zda nia w ża den

spo sób nie su ge ru je, że ro dzaj

ludz ki wziął po czą tek od jed-

nej pa ry lu dzi. au tor bi blij ny

wskazuje na na tu rę czło wie ka,

cel i sens jego ży cia, a szcze gól-

nie za leż ność czło wie ka od Boga

(rdz 5,1-32+).

Boga i Jego radości z tego, co uczynił. opis dzieła stwórczego kończy się więc świętowaniem, które jest

symbolem pełni. Błogosławieństwo udzielone siódmemu dniowi jest gwarancją dobrodziejstw, które

staną się udziałem człowieka, gdy będzie naśladował Boga. Zaprzestanie pracy przez Boga stanowi dla

ludzi zachętę, aby dostrzegali piękno świata, cieszyli się owocami swojej pracy i uwielbiali Stwórcę. Prak-

tykowanie odpoczynku zostanie objęte przykazaniem, które ma chronić wolność człowieka (Wj 20,8-11;

Pwt 5,12-15; por. mt 12,1-8+; Łk 6,1-5+).

opis stworzenia ma pewne cechy poetyckie, m.in. refreny, które nadają mu rytmikę. Jest ich kilka: Bóg

rzekł; niech się stanie; tak się stało; Bóg uczynił; widział Bóg, że było to dobre. Czynnikiem organizującym

całość opowiadania jest schemat tygodnia. liczba siedem jest symboliczna i wyraża pełnię, doskona-

łość. Istnieje symetria między trzema pierwszymi i trzema następnymi dniami. Pierwszy odpowiada

czwartemu, drugi – piątemu, a trzeci – szóstemu. W pierwszych trzech dniach Bóg stwarza przestrzenie,

a w ciągu trzech następnych je wypełnia.

Jest wielce prawdopodobne, że autorzy biblijni znali kosmogonie starożytnych ludów. mogli nawet ko-

rzystać z niektórych obrazów zawartych w pozabiblijnych opowieściach o powstaniu świata. robili to

jednak po to, aby przeciwstawić się poglądom sprzecznym z monoteistyczną wiarą i ukazać prawdy

natchnione przez Boga. Biblijny opis dotyczący powstawania świata i pojawienia się człowieka nie

może być traktowany jako naukowa analiza tego procesu (zob. Wprowadzenie). Głównym jego celem jest

uwielbienie Boga za to, że całkowicie dobrowolnie i bez niczyjej pomocy zechciał powołać do istnienia

przepiękny świat. W tym sensie opis ten stanowi bardzo dojrzałą i bogatą reﬂeksję o Bogu, o świecie,

763N _ biblia _ maly format .i ndd 38

2/21/11 3:26:32 PM

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: