sciaga_prawo_administracyjne.doc

Pojęcie organu administracji publicznej.

Organ administracji publicznej jest zasadniczą jednostką składową administracji w sensie podmiotowym. Organ administracji publicznej to człowiek (lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego );

- znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego,  

- powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu

prawu,

- działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

(próba zbudowania definicji na podstawie elementów normatywnych )

podstawowym podziałem organów administracji publicznej jest podział na organy administracji państwowej, organy administracji rządowej i na organy administracji samorządowej. Sposoby powoływania : organy wykreowane w drodze powołania jako decyzji administracyjnej, w drodze aktu organy władzy, w drodze wyborów, w drodze nominacji. Ze względu' na skład osobowy wyróżniamy organy jednoosobowe i kolegialne. Z uwagi na terytorialny zakres działania dzielimy organy na organy naczelne , organy centralne, terenowe. Według zakresu uprawnień do samodzielnych decyzji organy dzielimy na decydujące i pomocnicze.

Pojęcie organu administrującego.

Organem administrującym jest każdy podmiot, któremu prawo przydaje funkcje administrowania, lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania funkcji administrowania a przydanie to nastąpiło.

Urzędy organów administracji publicznej.

Urząd występuje w następujących znaczeniach :

1.     jako wyodrębniony zespół kompetencji ( praw i obowiązków związanych z określonym organem
administracji publicznej).- urząd ministra, wojewody,

2.     jako szczególna nazwa organu administracyjnego np. urząd celny,

3.     jako zorganizowany zespół osób przydany organowi  administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu
jego funkcji  np.   ministerstwo-jest  urzędem  naczelnego,  jednoosobowego  organu  administracji
państwowej zwanego ministrem.

W skład ministerstwa wchodzą:

departamenty,

biura powołane do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa,

sekretariaty powołane do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów,

wydziały jako komórki organizacyjne departamentów i biur. W każdym ministerstwie tworzy się w szczególności:

gabinet polityczny ministra,

komórki organizacyjne, biura, wydziały lub wyodrębnione stanowiska.

Bezpośredni nadzór nad wszystkimi jednostkami organizacyjnymi poza departamentem sprawuje dyrektor generalny. Szczegółową strukturę organizacyjną ministerstwu nadaje Prezes Rady Ministrów statutem podjętym w formie rozporządzenia. Ministerstwo tworzy znosi lub przekształca Rada Ministrów, także w drodze rozporządzenia. Urzędy terenowych organów administracji rządowej oraz urzędy gmin, starostwa i urzędy marszałkowskie mają status organizacyjny podobny do ministerstw i innych urzędów.

Pojęcie kompetencji.

Kompetencja jest konstrukcją łączącą prawo z prawną formą działania administracji. W sferze wykonywania administracji kompetencję wiążemy z organem administracji rządowej bądź innym organem państwowym, któremu drogą ustawy, i ewentualnie także inną drogą np. decyzji administracyjnej czy porozumienia, zlecono określone funkcje administrowania. Kompetencje zawsze określane są ustawami ( aktami wykonawczymi):

- bądź w sposób zupełny np. kompetencje Prezydenta,

- bądź w sposób wystarczający,  ale warunkowany dodatkowymi czynnościami  przekazującymi (

zlecającymi ) kompetencje innym  podmiotom ( np. kompetencje organów samorządu terytorialnego w

zakresie zadań zleconych ).                   .

W płaszczyźnie ujęcia dynamicznego można zdefiniować kompetencję jako zdolność organu administrującego do skonkretyzowanego aktualizowania w drodze odpowiedniego postępowania, potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo. Z określenia tego wynika, że:

- kompetencje są zawsze regulowane prawem,

- kompetencja równoznaczna jest z obowiązkiem, kompetencja służy organowi zawsze i jedynie w określonym uwarunkowaniu i przez to nie ma charakteru

bezwzględnego.

Dla obywatela są tylko kompetencje zewnętrzne, których realizacja ma na celu ustalenie jego uprawnień bądź obowiązków.

Odpowiedzialność za działania administracji.

W sferze sprawowania funkcji z zakresu administracji publicznej:             

1.                  odpowiedzialność polityczną która wobec naczelnych organów administracji państwowej sformułowana   jest w konstytucji. Przewiduje ona tylko jedną formę jej realizacji, to jest odwołanie ze stanowiska,

2.                     odpowiedzialność majątkową o charakterze cywilnym lub administracyjnym opartą na zasadach kodeksu cywilnego,    a   także   kodeksu    pracy   lub   aktach    prawnych   szczególnych   z   zakresu   prawa administracyjnego.

3.                  Odpowiedzialność karną regulowaną przez prawo karne za przestępstwa związane z wykonywaniem kompetencji w sferze administracji państwowej.

4.                    Odpowiedzialność służbową  porządkową i dyscyplinarną opartą na zróżnicowanych podstawach  prawnych i mającą charakter represyjny,

5.                      Odpowiedzialność w sprawach o wykroczenia, gdy przekroczenie prawa lub niedopełnienie obowiązku stanowi zarazem wykroczenie,

6.                    Odpowiedzialność konstytucyjną jako nowy typ odpowiedzialności nie znany w prawie i praktyce Polski Ludowej do 1982 r.

Osobami spoza administracji objętymi tą odpowiedzialnością są posłowie i senatorowie w zakresie ustalonym przez art. 107 Konstytucji. Prawnymi formami odpowiedzialności są: .

utrata czynnego i biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta oraz do Sejmu, Senatu i rad gmin, i     zakaz   zajmowania   kierowniczych   stanowisk   lub   pełnienia   funkcji   związanych   ze   szczególną

odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych,

utrata wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utrata zdolności do ich

uzyskania.

Administracja państwowa

Naczelne organy administracji rządowej ( państwowej)

Istnieją 4 określenia określenia naczelnych organów:

-Naczelne organy administracji rządowej to te spośród organów administracji publicznej, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio czy też po uprzednim wyborze przez Sejm,

- Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej,

- Naczelnymi organami administracji rządowej są organy powołane przez Prezydenta czy Sejm i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa,

- Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

W ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym do organów naczelnych można zaliczyć Radę Ministrów i organy wchodzące w jej skład. Natomiast Prezydent to organ o podstawowym znaczeniu dla państwa, a nie tylko dla administracji.             

Prezydenta jako naczelny organ administracji państwowej.

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej to władza wykonawcza, i który pochodzi z woli narodu.

1.     w sferze stosunków zagranicznych  Prezydent ma pozycję zwierzchnią w zakresie najwyższego
przedstawicielstwa Rzeczpospolitej,

2.     w sferze prawodawstwa nadzwyczajnego Prezydent może wprowadzić stan wojenny i stan wyjątkowy,

3.     w sferze prawodawstwa zwykłego kompetencje Prezydenta są słabe: zapewniona konstytucja możliwość wydawania rozporządzeń jest kompetencją pozorną ponieważ jej realizacja uzależniona jest od woli Sejmu. Zarządzeniami Prezydenta nie można regulować praw i obowiązków obywatelskich,

4.     w sferze obsadzania stanowisk Prezydent ma dość szerokie uprawnienia. Nie ma jednak możliwości
występowania z wnioskiem o odwołanie Rady Ministrów,

5.              w sferze uprawnień o charakterze organizacyjnym i decyzyjnym Prezydent na przykład może zwoływać i
. przewodniczyć Radzie Ministrów, wydawać decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa.

nadawania orderów i odznaczeń, stosowania prawa łaski.

Rada Ministrów.

W skład Rady Ministrów wchodzą Prezes Rady Ministrów jako jej przewodniczący, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Minister kieruje określonym działem administracji rządowej. Kompetencje Rady Ministrów określone są w konstytucji i w ustawie z dnia 8sierpnia 1996 r. O organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów, oraz w aktach normatywnych.

Rada Ministrów w szczególności:

-zapewnia wykonywanie ustaw,

-wydaje rozporządzenia,

- koordynuje i kontroluje pracę organów administracji rządowej,

|- chroni interesy Skarbu Państwa,

- uchwala projekt budżetu państwa,

- kieruje   wykonaniem   budżetu   państwa   oraz   uchwala   zamknięcie   rachunków   państwowych   i
sprawozdanie z wykonywania budżetu,

- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

- zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

- sprawuje  ogólne   kierownictwo  w dziedzinie   stosunków  z  innymi  państwami   i   organizacjami
I międzynarodowymi,

- zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli
powoływanych do czynnej służby wojskowej,

- określa organizację i tryb swojej pracy.

Rada Ministrów rozstrzyga wszystkie sprawy z zakresu polityki państwa, nie zastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Organy wewnętrzne i pomocnicze Rady Ministrów.

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia tworzyć :

-  stałe komitety Rady Ministrów jako organy pomocnicze i opiniodawcze.

Rada Ministrów utworzyła jako organy pomocnicze i opiniodawcze Rady Ministrów następujące stałe komitety:

1.    Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów,

2.       Komitet Rady Ministrów do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju,

3,    Komitet Społeczny Rady Ministrów,

4.    Komitet Spraw Obronnych Rady Ministrów,
Również  Prezes Rady Ministrów może tworzyć:

- komitety do rozpatrywania określonej sprawy,
- rady i zespoły jako organy opiniodawcze lub opiniodawczo - doradcze

Rada Ministrów może powołać komisje wspólne- w sprawach ważnych dla polityki Rządu oraz interesów drugiej strony.

Prezes Rady Ministrów.

Prezes kieruje pracami Rady Ministrów, reprezentuje RM, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach  i formach określonych w konstytucji i ustawach. Kompetencje Prezesa RM mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:

-     w grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej ~ np. wnioskuje powołanie i odwołanie członków RM,

-  w grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej — np. ustala zakres działania wicepremierów,

kieruje i organizuje pracę RM

-  w grupie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami nie podporządkowanymi, - może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny,

- w grupie kompetencji normotwórczych - wydaje rozporządzenia, zarządzenia,

- w grupie kompetencji organizacyjno - porządkowych - może np.. tworzyć rady i zespoły jako organy

pomocnicze lub opiniodawcze.

PREZES RADY MINISTRÓW- zgodnie z art. 148 Konstytucji Prezes kieruje pracami Rady Ministrów, reprezentuję Radę Ministrów, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wydanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji ustawach. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:
1. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej: Prezes Rady Ministrów między innymi wnioskuje powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów, powołuje sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów (wicewojewodów), także członków niektórych organów doradczych.
2. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej: m. in. ustala zakres działania wicepremierów, kieruje i organizuje pracę Rady Ministrów, koordynuje i kontroluje prace ministrów, organizuje i kieruje pracą komitetów doradczych, których jest przewodniczącym, a także może przewodniczyć nawet temu komitetowi, którego nie jest członkiem, udziela upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie sekretarzowi lub podsekretarzowi stanu, nadzoruje terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Realizuje tę zwierzchność przez wydawanie zarządzeń wewnętrznych, wytycznych, poleceń służbowych, nadawanie statutów, podejmowanie innych czynności o charakterze wewnętrznym.
3. W grupie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi: (samodzielnymi, zdecentralizowanymi) podejmuje czynności nadzorcze przewidziane ustawami (np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny).
4. W grupie kompetencji normotwórczych: Prezes Rady Ministrów wydaje rozporządzenia (w stanie wojennym zarządzenia porządkowe), a także nie stanowiące powszechnych norm prawa zarządzenia.
5. W grupie kompetencji organizacyjno- porządkowych: Prezes Rady Ministrów może np. tworzyć rady zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo- doradcze, podpisywać protokoły ustaleń sporządzonych z posiedzenia Rady, czy np. zezwalać zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu.

Kancelaria Prezesa RM.

Kancelaria Prezesa RM zapewnia obsługę: Rady Ministrów i prezesa RM, wiceprezesów RM, stałych komitetów RM,  Kolegium do Spraw Służb Specjalnych, pełnomocników Rządu,

organów pomocniczych i opiniodawczo- doradczych Rady 1 prezesa, komisji wspólnych.

Kancelarią kieruje Szef Kancelarii powoływany i odwoływany przez Prezesa RM. W Kancelarii funkcjonują sekretarze i podsekretarze stanu powoływani i odwoływani przez Prezesa.

Ministrowie.

Minister jest powoływany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełnienia zadań wyznaczonych przez Prezesa RM. Przy ministrze może funkcjonować powołany przez RM komitet doradczy. Minister zajmuje jednocześnie dwie pozycje 1) jest członkiem kolegialnego organu admini...