GERNOTOLOGIA-nauka obejmujaca kwestie biolog., med., spol, ekonom., dotyczące ludzi w podeszłym wieku. Zajmuje się procesem starzenia w każdym aspekcie
GERIATRIA- dzial med., zajmuj., się procesem starzenia biologicznego i chorobami współczesnymi. Geriatria wydzielila się z interny aby całościowo i skutecznie rozwiązywać problemy zdrowotne i społeczne chorych w podeszłym wieku.
Czynniki rozwoju genologii i geriatrii:
-rozwoj cywilizacji umożliwiający dlugie Zycie,
-postep naukowo techniczny
-osiagniecia medycyny
-rozwoj epidemiologi
-rozwoj profilaktyki chorob zakaznych
-rozwoj farmakologi
Cele opieki pielęgniarskiej:
*uczucie wsparcia i niezbędnej pomocy aby jak najdłużej podtrzymac aktywność i samodzielność warunkując zachowanie zdrowia, niezależność i godność starszych ludzi
*specyfika podejmowania dzialanpielegniarskich uzalezniona jest od samodzielności pacjenta, zaspokojenie potrzeb zyciowych i stanu czynnościowego i psychicznego organizmu
-skupiajac uwage na funkcjach zawodowych pielęgniarki największe zastosowanie w oddziale geriatrycznym znajdujaczynnosci zadania pielęgniarki wynikające z funkcji opiekuńczej i wychowawczej
FIZJOLOFIA PROCESU STARZENIA SIĘ
-starzenie się- proces starzenia się organizmu jest wynikiem zespolu przyczyn do których naleza czynniki środowiska zew., metabolizm jest również gen predyspozycja
-starzenie się – normalny długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w osobniczym rozwoju żywych orgabizmow
STAROSC- jest zespolem cech ma charakter społeczny
STARZENIE SIĘ – to proces powstania i pogłębienia się tych cech jest zjawiskiem dynamicznym i nie może być ani cofniete ani odwracalne
-charakteryzuje się niemożność utrzymania homeostazy w warunkach fizjologicznego stresu niedomagania z ta związane jest to zmniejszenie żywotności oraz wzrostem wrażliwości osobniczej
STARZENIE FIZJOLOGICZNE- obejmuje nieuchronne zmiany w strukturze i budowie organizmu zdeterminowane genetycznie, nie jest choroba ani kalectwem tylko procesem fizjologicznym
-wzrastanie śmiertelności wraz z wiekiem
-spadek zdolności adaptacyjnych organizmu
-trudnosci zachowania starosci środowisko wew.
-zlamanie briery antyoksydacyjnej krwi ,zmniejszenie odporności
-zmniejszenie czynności enzymow
-zmiany zwyrodnieniowe w lipidach komorkowych
-stopniowe narastanie różnorodnych zmian depenercyjnych
-zanik zdolności Komorek i tkanek do regeneracjio wzrostu
-wzrost zapadalności na choroby
STARZENIE PRZYSPIESZONE -
*obejmuje roznego typu kalectwo i upośledzenia spowodowane przez choroby
-starzenie mogą przyspieszac rozne czynniki :niewłaściwe odzywianie, nalogi i uzależnienia, zanieczyszczone środowisko, promieniowanie jonizujące, nieracjonalny bierny wypoczynek
KRYTERIA STAROSCI
-wiek
-biologiczny
-kalendarzowy
-psychologiczny
-ekonomiczny
-socjalny
PRZEDZIAL WIEKOWY I NAZWA WIEKU WHO
*45-59 starzenie się
*60-74 wiek stary
*75-89 wiek starczy
*90-< wiek b.stary
BIOLOG.ASPEKTY STARZENIA
-zmiany strukturalne
-zanik tkanek i narządów
-zwyrodnienia palinofologienne- gromadzenie się w cytoplazmie Komorek narządów mięśniowych żółtobrunatnego barwnika tzw.pigmentu starczego
-odwodnienie wew. I pozakomórkowe
-zwiekszenie ilości tkanki tłuszczowej zmniejszenie tk. Mięśniowej
ZMIANY CZYNNOSCIOWE-
-obnizenie zdolności adaptycznych i regulujących
-zawezenie prawie homeostazy ogólnoustrojowej
-uposledzenie możliwości regencyjnych
-zaburzenia metabolizmu
UKLAD NARZADOW RUCHU
-sylwetka zmienia się łopatki opadaja Glowa pochyla się kolana pryginaja plecy staja się okragle
-miesnie stopniowo zanikaja zmniejsza się ich sila i napiecie
-chod powolny drobnymi kroczkami
-kosci staja się porowate łamliwe zmniejsza się zawartość substancji
-wzrost zmniejsza się kilka cm w skutek spłaszczenia kręgosłupa
-zmniejszenie gęstości kosci
SKÓRA I JEJ PRZYDATKI
*pojawia się pogrubienie
*skora wlasciwa czerwona i mniej elastyczna mniejsza ilość Komorek i naczyn czerwonyh
*traci gładkość staje się wiotka, pomarszczona, szorstka pokryta luszcacym zropowacialym naskorkiem
*wlosy siwieja cienkie kruche wypadaja
*zmniejsza się elastyczność jako wynik odwodnienia
*zmniejsza liczba i zniekształcenie gruczołów potowych
UKLAD SERCOWO-NACZYNIOWY
-umiarkowane powiekszenie sylwetki serca
-zwężenie wydolności aparatu zastawkowego
-usztywnienie rytmu zmniejszenie zmniennosci rytmu serca w zależności od fazy oddychania i pory dnia
-pogrubienie sciany naczyniowej i zwężenie naczyn krwionośnych,niepewność zastawek zylnych
-zmniejszenie przepływu wiencowego, wzrasta cisnienie tetnicze krwi
-mniejsza szczelność i wytrzymałość naczyn krwionośnych
-wzrost sztywności przepływu wiencowego, zmniejszenie elastyczności naczyn
UKLAD ODDECHOWY
*tkanka płucna przybiera barwe szaro-czerwona
*zwiotczenie tkanki płucnej z powodu zaniku elementow sprężystyc
*zmniejszenie ruchowości i zwiekszenie sztywności tkanki piersiowej
*zmniejszenie roznicy obwodu klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu
*zmniejszenie srednio o 30-50% max poj, oddechowej i poj zyciowej płuc
*zmniejszenie eleastycznosci przepony
*obniżenie redukcji ukl oddech hipoksje i zaburzenie odruchu
*zmiany w blonie sluzowej gardła, krtani, oskrzeli sprzyjaja infekcja
PRZEWOD POKARMOWY
-błona śluzowa j ustnej atrofizyczna suche poddatne na uszkodzenia
-zmniejszenie się aktywności miesni narządów zycia
-zmniejszanie się obnizania smakowe i wydzielanie sliny
-obnizanie produkcji kwasu solnego w żołądku i sokow trawiennych, powoduje zmniejszenie laknienia
-zwolnienie perystaltyki jelit
-powstaja złogi w pęcherzyku żółciowym
-krwawienie, hemoroidy
UKLAD MOCZOWY
*zmniejsza się wielkość nerki
*zmniejszenie zdolności filtracji nerek ma to związek zanikniecie nefronow
*zmniejsza się przeplyw krwi przez nerki
*obniżenie filtracji kłebuszkowe
*wzrost objętości moczu
*przerost gruczolu krokowego u mezczyzn
*nietrzymanie moczu u kobiet
GRUCZOŁY DOKREWNE
-ustanie funkcji hormonalnej jajnikow
-u kobiet wzrasta stezenie fsh,lhd
-stopniowe obniżenie testosteronu
-słabniecie potencji płciowej
-zmniejszenie produkcji bialek
NARZADY ZMYŁÓW
*efektywność starcza spowodowana utrata elastyczności soczewki
*obniza się ostrosc wzroku
*zmniejszenie zdolności dostosowania się do jasności
*osłabienie sluchu wynikające ze zmniejszenia elastyczności blony bębenkowej ucha
*osłabienie zdolności rozdzielczej zmysłu dotyku, smaku
OSROD UKL NERWOWY
-mózg starzejącego się człowieka traci dziennie 10tys neuronow
-utrata masy mozgu zwiazana z utrata wody w Komorkach mozgowych
-wolniejszy proces przetwarzania informacji
-trudnosci w rozwiązywaniu zadan i problemow
-spowolnienie reakcji psychicznych
PSYCH ASPEKTY STARZENIA SIĘ
PAMIĘĆ-przypomnienie sobie poszczególnych przeżyc ze swiadomym umiejscowieniem ich w czasie i przestrzeni, system pamięci krotkotrwałej, zmniejszona zdolność zapamiętywania, zmniejszone przyswajanie informacji, utrudnione docieranie do informacji negatywnych
UWAGA I CZAS REAKCJI- osłabienie selektywności i zdolności koncentracji, szybkie meczenie się, popełnianie bledow, zwolnienie czasu reakcji powodoje to niezdolności utrzymania tepa i dokładności w konsekwencji jest powodem przejscia na emeryture
MYSLENIE- postformalne, akceptacja sprzeczonosci i wieloznaczności, poczucie nieomylności
EMOCJE- zmiany wrażliwości, łatwe wzruszenie się drażliwość, skłonność do zamykania się w sobie, koncentracja na swoich dolegliwościach, poczucie niepowodzenia i irytacji
DZIWACTWA WIEKU STARZCZEGO- nieufność i podejrzliwość, zbieractwo, hipochondryczne wyolbrzymianie choroby, euforia stan radości, żyjący przeszłością zyja tym co minelo
STEREOTYPOWE WYOBRAZ STAROSCI
NEGATYWNE – typ człowieka slabego, bezbronnego, samotnego i osamotnionego, wyłączonego społecznie, wścibskiego sasiada, człowieka zniechęconego, złośliwego i skapca
POZYTYWNE-wzorowy dziadek, mędrzec, ojciec rodu
STOS. LUDZI STARYCH DO STARZENIA SIĘ
-REPRESJA-powrot do minionych form zachowan wymuszenie pomocy w zyciu
-UCIECZKA-polega na zmianie miejsca zamieszkania jest forma wyzwolenia się z trudnej sytuacji często niesłusznie tak okreslanej
-DOBROWOLNA IZOLACJA OD OTOCZENIA-przejawia się w biernej postawie minimalnym uczestnictwie w zyciu spol
-PRZEWROTNE POSTEPOWANIE-polega na dazeniu do zdobywania wyższej pozycji i zainteresowania otoczenia swoja osoba
-INTEGRACJA I DOSTOSOWANIE-bez względu nawiek chronologiczny i stan zdrowia ludzi włączają się do zycia szerszej społeczności
TYPY PRZYSTOSOWANIA SIĘ W WIEKU STARSZYM
*postawa konstruktywna- pogodny nastroj, zadowolony i cieszacy się zyciem, kontaktuje się z ludzmi, pelnia humoru i tolerancji, krytyczny w stosunku do siebie, akceptacja swojej starosci
*postawa zależności- os, bierna, spol akceptowana, skłonność do optymizmu, zalezna od innych, bez wysokich aspiracji zyciowych, chetnie wycofuje się z przyczyny zawodowej
*post obronna- stale zajety, odrzuca pomoc, przezornie opanowany samowystarczalny
*post wrogości- wybuchowy, podejrzliwy, asertywny
*nienawiść do siebie- krytyczny,pogardliwy w stos do siebie,bez ambicji,Malo aktywny,ujemnu bilans zyciowy
FORMY OPIEKI NAD STARSZYM PACJENTEM W POLSCE
*POZ- jest czescia systemu ochrony zdrowia zapewniaja zdrowym i chorym miejscu zamieszkania w warunkach ambulatoryjnych bądź domowych świadczenia zdrowotne, profilaktyke, edukacje zdrowotna, diagnostyke schorzen, leczenie i rehabilitacje, koordynowanie opieki medycznej w celu uzyskania optymalnego post zdrowotnego i zapewnienie bezpieczeństwa podopiecznym
OPIEKA AMBULATORYJNA NAD OSOBAMI STARSZYMI- długotrwale i systematyczne, identyfikacja czynnikow ryzyka wpływających na upośledzenie zdolności do samodzielnego zycia, sprawna opieka lekarska i pielegniarska w procesie pogarszania stanu zdrowia, wspolpraca w ramach pomocy lekarskiej, prowadzenie działalności profilaktycznej i edukacyjnej, kształtowanie pozytywnych postaw otoczenie wobec osobstarszych
OPIEKA DŁUGOTERMINOWA DOMOWA – zad pielęgniarki- pielegnacja, leczenie, rehabilitacja, przygotowanie podopiecznego i rodziny do samo opieki i samopielegnacji, pomoc w rozwiązywaniu problemow zdrowotnych i sprzętu medycznego
*warunki objecia opieka dlugoterminowa- zgoda pacjenta, wniosek lekarza rodzinnego do lekarza prowadzacego z oddaialu szpitalnego, kwalifikacja pielegniarska i konieczność wykonania przynajmniej jednego ze świadczeń, kroplowy wlew dozylny- stale zlecenie, opatrunki, karmienie przez zgłębnik
FORMY OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ- zakład opiekuńczo leczniczy(ZOL) pacjent uzyskuje opieke lekarska, leczenie farmakologiczne, specjalistyczne, diabetyczne, niezbędne konsultancje specjalistyczne, podstawowe badania całodobowe,
-zaklad...
potajemna