PODSTAWY ZARZĄDZANIA
zagadnienia na egzamin
1. Podaj 3 warunki powstania nowej dyscypliny wiedzy.
Aby powstała nowa dyscyplina wiedzy muszą być trzy wyznaczniki:
1. jasno określony przedmiot (czym ta nowa nauka będzie się zajmowała)
2. język pojęć – określenie języka pojęć dla tej nauki
3. metody badawcze – określenie metod badawczych, za pomocą których można będzie ten przedmiot badać.
2. Kogo uważamy za twórców ekonomii politycznej?
Adam Smith (1723-1790) - W systemie ekonomicznym Smitha istnieją dwie, wzajemnie uwarunkowane części: teoretyczna (ekonomia polityczna) i aplikacyjna (polityka ekonomiczna). Głównymi elementami teorii ekonomicznej są: analiza procesu tworzenia wartości, jej podziału i wymiany, z teorią wartości opartej na pracy i wynikającymi z niej teoriami płacy, zysku i renty gruntowej oraz koncepcją "niewidzialnej ręki rynku", a także analiza procesu gromadzenia i reprodukcji kapitału. Część aplikacyjna obejmuje wskazania pod adresem polityki gospodarczej państwa
David Ricardo (1772-1823) - został uznany za kontynuatora Adama Smitha, jego dzieło to „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”.
3. Kogo uważamy za twórców nauki o organizacji i zarządzaniu?
Za twórców nauki o organizacji i zarządzaniu uchodzą Frederick Taylor, Henri Fayol, Karol Adamiecki.
4. Główne założenia Tayloryzmu
TAYLORYZM – twórcą jest F. Taylor – to system naukowej organizacji pracy (naukowe zarządzanie).
Dewizą dla tayloryzmu były następujące słowa: „wiedzieć dokładnie, czego się żąda od pracowników i baczyć, aby pracowali jak najlepiej i jak najtaniej”. Stosunek między pracodawcą a pracownikiem uważa za najważniejszy czynnik zarządzania.
Założenia:
1. Należy opracować, stworzyć rzeczywistą naukę, żeby ona ustalała najlepszą metodę wykonania każdego zadania
2. Konieczny jest naukowy dobór pracowników, aby każdemu przydzielić zadania, które może najlepiej wykonać
3. Niezbędne są naukowe szkolenia i doskonalenie robotnika
4. Należy zabezpieczyć bezpośrednią, przyjazną współpracę między kierownictwem a współpracownikiem
5. Co to jest naukowe zarządzanie według Taylora?
Naukowe zarządzanie Taylora miało prowadzić do zwiększenia efektywności i wydajności siły roboczej. Składało się z następujących kroków:
Taylor dążył do ustanowienia systemu płac poprzez:
- do danej pracy musi być odpowiedni człowiek
- należy go informować, jak ma daną rzecz zrobić
- zachęcić go do maksymalnego wysiłku, stosując bodźce materialne
6. Wymień dokonania Taylora
Taylor jest autorem zasad efektywnej pracy:
- wysokie dzienne zadania
- znormalizowane warunki pracy (co, gdzie i jak zrobić ma pracownik)
- wysokie wynagrodzenie w zależności od wykonywanych zadań
- mniejsze wynagrodzenie w przypadku uchybień
7. Co to jest cykl organizacyjny Henriego le Chateliera?
H. L. CHATELIER – opracował tzw. cykl organizacyjny, który składał się z pięciu etapów i dotyczył nadzoru procesu zarządzania i kontroli pracy pracowników:
1. wybór celu, który ma być osiągnięty
2. określenie środków i warunków niezbędnych do jego osiągnięcia
3. przygotowanie tych środków i warunków
4. realizacja przyjętego celu
5. kontrola uzyskanych wyników
8. Podaj pojęcie biurokracji według Maksa Webera
Biurokracja - to stan stosunków społecznych zorganizowanych w system biur nastawionych na efektywność i bezosobowość działania.
9. Wymień przynajmniej 5 z 9 założeń biurokracji wg Maksa Webera.
1. wykonywanie czynności urzędowych jest działalnością stałą i określoną poprzez przepisy prawne
2. w działalności urzędniczej panuje zasada kompetencji
§ stały podział czynności
§ ściśle określony zakres prac
§ wyposażenie pracownika w uprawnienia i obowiązki
3. w działaniu obowiązuje zasada hierarchii urzędniczej
4. w działaniu sztab urzędniczy oddzielony jest od własności środków administracyjnych, a za pracę urzędnik otrzymuje wynagrodzenie
5. stanowiska nie są dożywotnie i nie są własnością pracownika
6. czynności urzędowe to stałe zajęcia zawodowe
7. czynności urzędowe wymagają określonego wykształcenia i kwalifikacji
8. wszelka działalność urzędnicza oparta jest na dokumentacji
9. działalność urzędników utrwala się na piśmie poprzez formalne przepisy, które regulują zachowania urzędników
10. Podaj twórców kierunku Human Relations.
HUMAN RELATION (czyt. hjuman relejszyn) – kierunek stosunków międzyludzkich.
Twórcą tego kierunku był E. Mayo (1880-1949)r.
Podczas eksperymentów w zakładach w Hawthorne Mayo stwierdził, iż zachęty materialne nie były przyczyną wzrostu wydajności pracy, ale że wzrost ten wywołany został poprzez wyróżnienie i poświęcenie uwagi pracownikom. Doszedł do wniosku, że pracownicy będą usilniej pracować, jeśli uznają, że kierownictwo troszczy się o ich dobrobyt i jeśli nadzór będzie im poświęcać szczególną uwagę. Stwierdził również, że ludzi cenią sobie przynależność do grup nieformalnych tworzących się w organizacjach na zasadzie przyjaźni, współpracy. Dobrze byłoby, aby owe grupy nieformalne przekształcić w grupy formalne
11. O czym mówi teoria X Douglasa McGregora?
Teoria X – model leniwego pracownika
1. człowiek z natury jest leniwy o do pracy należy go popędzać (zachęcać)
2. większość ludzi trzeba zmuszać do pracy, kontrolować i grozić karami, kierować nimi, aby wymusić z nich wysiłki konieczne do osiągnięcia celu organizacji
3. większość ludzi woli, by nimi kierować, unikają odpowiedzialności, posiadają małe ambicje, ludziom chodzi o własne bezpieczeństwo
12. O czym mówi teoria Y Douglasa McGregora?
Teoria Y – model aktywnego pracownika
1. fizyczny i umysłowy wysiłek przy pracy jest naturalny i potrzebny. Praca jest częścią nas.
2. kontrola i kary nie są jedynymi sposobami osiągnięcia celów organizacyjnych, człowiek zdolny jest do kierowania sobą i do samokontroli
3. uznanie celów organizacji za własne jest funkcją nagród związanych z osiąganiem tych celów
4. człowiek uczy się akceptować odpowiedzialność za swoje czyny
5. wśród ludzi powszechny jest wysoki poziom wyobraźni, pomysłowości i twórczego myślenia
6. we współczesnym okresie uprzemysłowienia (dotyczy lat 30-tych) intelektualne zdolności człowieka wykorzystane są zaledwie częściowo.
13. Wymień prawa harmonii wg Karola Adamieckiego.
Prawo harmonii doboru – mówi o takim doborze, w którym wszystkie organa wytwórcze są ze sobą uzgodnione, mają najbardziej, zbliżone wzorce, a koszt straconego czasu jest najmniejszy.
Prawo harmonii działania – mówi o tym, że wszystkie organy działają w ścisłym związku ze sobą, a każda czynność odbywa się w swoim czasie.
Prawo harmonii duchowej – wskazuje na konieczność istnienia więzi emocjonalnych łączących pracowników i ludzi współpracujących ze sobą.
14. Co zawdzięczamy Henri Fordowi?
1. wynalazł taśmę produkcyjną
2. wprowadził 8-godz. dzień pracy
3. rozbicie operacji na czynności proste
4. wprowadził surowy regulamin pracy
5. wprowadził zakaz rozmów podczas pracy
15. Podaj przynajmniej 3 autorów prac, które traktują o zarządzaniu.
1. Koźmiński A. K., Piotrowski W. – Zarządzanie. Teoria i praktyka. W-wa 1997 i kolejne
2. Krzyżanowski L. – Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu. W-wa 1992
3. Wajda A. – Społeczne podstawy organizacji i zarządzania. W-wa 2001
16. Który rozdział pracy Koźmińskiego i Piotrowskiego traktuje o systemowym pojęciu organizacji?
O systemowym podejściu do organizacji traktuje rozdział „Organizacja i zarządzanie – kierunki, koncepcje, punkty widzenia”, podrozdział „Podejście systemowe”.
Systemowa teoria organizacji obejmuje zdaniem Koźmińskiego analizę organizacji, jako systemu społecznego złożonego z różnych elementów, takich jak: role społeczne, cele, wartości, układy informacyjno-decyzyjne, a także techniki i metody zarządzania nawiązujące do całościowego, systemowego modelu organizacji (zarządzanie przez cele, metody komputerowe)
17. Co robiło małżeństwo Frank i Lilian Gilberth’owie?
F. L. Giberth’owie wymyślili metodę, która nazywała się cyklografia - pracownikowi przyczepiano małe żarówki i robiono zdjęcia, następnie analizowano je, aby wyeliminować zbędne ruchy. Są twórcami metody przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych.
18. Proszę omówić kierunek administracyjny Henri Fayola.
Henry Fayol – opracował 14 zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa:
1. podział pracy
2. autorytet
3. dyscyplina
4. jedność rozkazodawstwa
5. jedność kierownictwa
6. podporządkowanie interesu osobistego ogółowi
7. sprawiedliwe wynagrodzenie
8. centralizacja
9. hierarchiczna droga służbowa
10. ład
11. ludzkie traktowanie robotników
12. stabilizacja personelu
13. inicjatywa
14. zgranie personelu
Ponadto powiedział, że dla sprawnej organizacji koniecznie musi istnieć top menager, sztab oraz linia.
19. Podaj twórców systemowego pojęcia organizacji.
Ludwig von Bertalanffy (1901-1972)
R. L. Ackoff
20. Organizacja, jako system.
Organizacja jest to system
- w znaczeniu strukturalnym ( każda firma, instytucja jest organizacją)
- w znaczeniu funkcjonalnym (funkcjonuje, bo ma coś do spełnienia).
Rodzaje organizacji:
- smukła
- płaska
Części składowe organizacji
1) czynnik ludzki
2) czynnik techniczny
3) czynnik biurokratyczny
21. Proszę omówić teorię równowagi organizacyjnej wg Obłója i Koźmińskiego.
Według Obłója i Koźmińskiego trwanie i rozwój organizacji jest możliwe jedynie pod warunkiem utrzymywania funkcjonalnej równowagi całości i jej części lub stanu zbliżonego do równowagi. Warunek ten jest spełniony wówczas, gdy organizacja jest zdolna do sterowania sobą (formułowania celów i powodowania ich realizacji) oraz utrzymania swej struktury, jako elementu wyraźnie wyodrębnionego z otoczenia. W związku z tym, podstawową funkcją zarządzania staje się efektywne działanie na rzecz funkcjonalnej równowagi organizacyjnej, która jest nieustannie zakłócana przez procesy zewnętrzne i wewnętrzne. Zdolność organizacji do przetrwania i rozwoju zależy od umiejętności ekip kierowniczych trafnego ustalania kryteriów równowagi oraz skutecznego dążenia do jej spełnienia.
22. Co to jest nowa fala w zarządzaniu?
Nowa fala – lata 70-te XX wieku.
Za twórców tego kierunku uchodzą: Teodor Peters i Rajmund Waterman. Kierunek ten wychodzi z założenia, że należy zwrócić uwagę na takie działania, których efekty sprawdzają się w praktyce.
Tezy nowej fali w zarządzaniu:
1. obsesja działania (szybkość działania w określonym problemie)
2. bliski i bezpośredni kontakt z klientem
3. autonomia i przedsiębiorczość (stwarzanie warunków dla przedsiębiorców)
4. wydajność i efektywność poprzez ludzi
5. koncentracja na wartościach przedsiębiorstwa
6. działać wedle zasady „trzymaj się tego, co umiesz najlepiej”
7. zarządzanie efektywne przy niewielkim sztabie o prostej strukturze
8. w jednej strukturze mogą występować luźne i sztywne formy organizacyjne
23. W czym przejawia się postmodernizm Morgana w zarządzaniu?
Morgan przybliżył różne sposoby postrzegania organizacji i przebiegających w nich procesów oraz konsekwencje tych „spojrzeń” posługując się metaforami organizacji jako: maszyny, organizmu, mózgu, kultury, systemu politycznego, psychicznego więzienia, „przepływu i przemiany” oraz narzędzia dominacji.
Założenia postmodernizmu:
1. wszystkie prawdy i wartości są względne a tradycja nieistotna
2. awangarda i tradycja są bez sensu
3. należy budzić niepokój poznawczy
4. relatywizm poglądów
Tezy postmodernizmu:
1. wyjaśnienie życia organizacji oparte jest na metaforach i przenośniach
2. postmodernista wstrzymuje się od ocen moralnych (nie mówi co jest dobre, a co złe)
3. postmodernista programowo jest niejednoznaczny (mówi i tak i nie)
24. Wymień cechy organizacji.
Cechy organizacji - To m.in.:
- jest to grupa ludzi (co najmniej 2 osoby), którzy maja wspólny cel i dążą do niego- istnieje hierarchia + kierownik- wspólne zainteresowania - statut + podział zadań - formalna lub nieformalna struktura
25. Co to jest cel?
Cel to określony przedmiotowo (co?) i podmiotowo (kto?) przyszły pożądany stan lub rezultat działania organizacji, możliwy do osiągnięcia w określonym czasie.
26. Podaj typologię organizacji
- smukła - istnieje relatywnie wiele szczebli, komórki organizacyjne są niewielkich rozmiarów, mała rozpiętość kierowania a poszczególnych poziomach
- płaska - jest wiele szczebli zarządzania, komórki organizacyjne są stosunkowo duże, duża rozpiętość kierowania
27. Co to jest konsorcjum?
Czysto kapitałowe powiązania między bankami lub innymi organizacjami dysponującymi kapitałem, zawierane w celu wspólnego zainwestowania w jakieś przedsięwzięcia rokujące nadzieje na zyski.
...
ysa6