1. NOWE WYCHOWANIE
a) Początki „Nowego Wychowania” 20 W
Ruch Nowego Wychowania, mimo swego lawinowego rozwoju, nie wszędzie pojawił się w tym samym czasie. Jego kolebką są w Europie, m.in. Francja, Szwajcaria, Niemcy, Anglia, poza Europą Stany Zjednoczone. W Rosji wyodrębnia się dwa centra : Moskwa i Petersburg. Idea ta została dotarła także do innych kontynentów, tj. Azja i Afryka, które uczestniczyły w Lidze Wychowania.
Przyjmuje się, że okres rozwoju Nowego Wychowania przypada na okres ostatnich dziesięcioleci XIX wieku, a jego górną granicą jest wybuch II wojny światowej. Zakłada się, że powstanie pracowni psychologii eksperymentalnej w 1879 roku jest datą, którą można przyjąć za datę powstania Nowego Wychowania. W Polsce Nowe Wychowanie rozwijało się w podobnym okresie jak w Europie Zachodniej, jednak miała odrębne uwarunkowania, które były związane z podziałem Polski między zaborcami.
b) Główne zasady „Nowego Wychowania”:
˚ wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju
§ dziecka
˚ dziecko powinno uczyć się wtedy, gdy poczuje potrzebę zdobywania wiedzy
˚ nauczyciel ma stwarzać warunki do rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych dzieci
˚ nauczanie powinno być zindywidualizowane
˚ szkoły mają pobudzać aktywność dziecka
˚ ocena prac indywidualnych i zbiorowych, oraz testy pomiaru uzdolnień, zamiast egzaminów
˚ udział uczniów w planowaniu programu
˚ nie przywiązywanie znaczenia do nagród i kar zewnętrznych a poleganie na wewnętrznej motywacji dziecka
˚ położenie nacisku na kooperację i pracę zespołową
˚ pobudzanie twórczej ekspresji i odpowiednie zaplecze szkolne: zabawki, książki, przybory do rysowania itp
c) Wpływ badań biologicznych, psychologicznych i socjologicznych na „nowy rozwój” pedagogiki:
˚ biologiczne
˚ - wskazały fazy, etapy rozwoju człowieka i konieczność dostosowania wychowania do owych faz
˚ - wykazały, że człowiek jest jednostką psychofizyczną, która rośnie i rozwija się, ogniskiem różnych sił i popędów, skoordynowanym systemem zachowania się
˚ - wykazały, że zachodzące wewnątrz człowieka różne procesy nie przebiegają niezależnie od siebie, ale wiążą się i zespalają w sensowną całość
˚ psychologiczne
˚ - wykazały, że każdy człowieka posiada odmienną osobowość, dlatego trzeba indywidualizować nauczanie i wychowanie
˚ - zanikła przepaść, jaka dzieliła naturę i ducha (dusza ludzka i jej twórczość okazały się podległe prawom rozwojowym, osobowość zaś takim samym skoordynowanym systemom zachowania jak ciało.
˚ - odkrycie własnego świata dziecka i jego swoistej wewnętrznej struktury, całkiem odmiennej od psychiki dorosłego
˚ - dostrzeżenie wagi genetyki, społecznego uwarunkowania na życie psychiczne człowieka
˚ socjologiczne
˚ - wykazały, że człowiek jest przede wszystkim istotą społeczną i przez całe życie pozostaje w ognisku oddziaływań społecznych i tylko dzięki życiu w społeczeństwie staje się człowiekiem
d) Czynniki wyodrębniające nową pedagogikę
˚ krytyka szkoły tradycyjnej (głównie krytyka herbartyzmu)
˚ psychologia eksperymentalna (druga połowa XIX w. – dwie koncepcje: psychologia opisowa i eksperymentalna)
˚ krytyka podstawowych pojęć i nowoczesne metody badań
e) Definicja „Nowego Wychowania”
Próba zdefiniowania zakłada, że Nowe Wychowanie to „koncepcja pedagogiczna, która przeciwstawia się tradycyjnym metodom przyznającym istotną rolę w nauczaniu i wychowaniu nauczycielowi, natomiast koncentruje proces pedagogiczny na dziecku, jego własnej aktywności, potrzebach wieku, jego osobistych upodobaniach i zainteresowaniach.” J. Sobczak „Nowe Wychowanie w polskiej pedagogice okresu Drugiej Rzeczypospolitej 1918 – 1939.
Prądy i kierunki pedagogiki XX wieku
OŚWIECENIOWA (XVIII w.) Pedagogika naturalistyczna - nurt pedagogiczny, którego początki stworzył Jan Jakub Rousseau głosząc tezę swobodnego wychowania zgodnego z naturą dziecka. Naturalizm pedagogiczny odkrywał dziecko, jego potrzeby, zainteresowania, ograniczając rolę wychowawcy do czuwania nad jego rozwojem (pajdocentryzm).
Pedagogika pragmatyczna - za ojca pragmatyzmu pedagogicznego uważa się Johna Deweya. Pragmatyzm jest jedną z najbardziej popularnych koncepcji XX w. Pragmatyzm został zapoczątkowany przez osadników amerykańskich, którzy zajmując coraz większe tereny Ameryki Zachodniej zaczęli przystosowywać środowisko naturalne do własnych potrzeb. Zdobywane doświadczenia miały ogromny wpływ na zmianę poziomu życia, oraz zmieniały ich samych i całe społeczeństwo. W okresie w którym powstawał pragmatyzm czyli na przełomie XIX i XX w doszło do dynamicznego rozwoju nauki, przemysłu i nowych technologii.
Pedagogika psychologiczna - to humanistyczny kierunek nauki pedagogicznej zajmujący się psychologicznymi aspektami oddziaływań pedagogicznych na podmiot i weryfikujący jego zachowanie na podstawie badań empirycznych. Głównym przedstawicielem tego kierunku jest Herbert Spencer. Podstawowymi cechami pedagogiki psychologicznej były: biologizm, praktycyzm, utylitaryzm.
Pedagogika kultury - dział pedagogiki, którego zadaniem jest kształcenie osobowości przez dobra kultury. Podstawowym zadaniem pedagogiki kultury jest badanie zjawisk i nurtów kultury: rozpoznawanie ich, ocenianie, by w końcu wyciągać z nich wnioski do wychowania. Kształtuje człowieka w trzech wymiarach: rozumienia dziedzictwa kulturowego, umiejętności wykorzystywania go w życiu codziennym i tworzeniu kultury dla przyszłych pokoleń. Jednym z zadań pedagogiki kultury jest badanie współczesnych nurtów kulturowych i wyciąganie z nich wniosków dla pedagogiki.
Pedagogika socjologiczna – jest to wielki nurt teoretyczny rozwijający myśl wychowawczą XX w. Ma ona na celu ukazanie społecznego i kulturowego charakteru oraz funkcję wychowania. Pokazuje, że jest to nieodzownym składnikiem życia, istnienia społeczeństwie. Termin pedagogiki społecznej w Polsce reprezentowany był przez Helenę Radlińską. Natomiast w nauce anglosaskiej, czyli amerykańskiej występują dwa terminy socjologia wychowania i socjologia wychowawcza. Pedagogowie określają ten nurt niekiedy mianem socjologizmu pedagogicznego.
Pedagogika społeczna – stanowi część teorii wychowawczej koncentrującą się wokół problematyki środków wychowawczych jako czynników oddziałujących na wychowanka oraz warunkujących rozwój i rezultaty działalności wychowawczej. Dyscyplina ta również dokonuje analiz różnych rodzajów potrzeb na poszczególnych etapach życia człowieka (jak dzieciństwo, młodość i wiek dojrzały), a jej szczególny przedmiot zainteresowań stanowią te sytuacje wychowawcze, które wymagają pomocy społecznej i działań kompensacyjnych (sytuacje takie jak osierocenie, rozbicie rodziny, itp.).
Pedagogika egzystencjalna – w pedagogice oznacza potrzebę poznawania w procesie wychowania autentycznej egzystencji dziecka, dotarcia do niej, bo egzystencja wychowanka jest konkretna, niepowtarzalna, nie da się zamknąć w żadnych schematach.
Pedagogika marksistowska – nurt ten aktywny był w Polsce do końca lat 80, opierał się na założeniach filozofii marksistowskiej. Człowiek uważany był wprawdzie za wartość najwyższą, jednak był on całkowicie zdeterminowany przez społeczeństwo i prawa nim rządzące. Wychowanie miało zatem służyć kształtowaniu sprawiedliwych stosunków społecznych.
d) Pedagogika dziecka Ellen Key torująca drogi „Nowego Wychowania”
Ellen Key szwedzka pisarka wierna naturalistycznym poglądom na dziecko – Jana Jakuba Rousse. Interesowała się także tematyką światopoglądu pozytywistycznego, niosącym nadzieje na rozwiązanie problemów życia codziennego. Kierowała się poglądem wychowywania dzieci jako ich „nie – wychowywania”, dziś określane jako oddziaływania niedyrektywne.
„Stulecie Dziecka” Ellen Key inspiracją dla XX wieku
„Stulecie Dziecka” było największym dziełem Ellen Key wydanym w 1900 roku. Stało się inspiracją dla XX wieku. „(…) nie tylko współczesna nam pedagogika może czerpać inspiracje do walki o godne życie wszystkich ludzi na świecie (także dzieci)?”. W swej publikacji: „Stulecie dziecka” podkreśliła aspekt postrzegania dziecka jako człowieka i przysługującymi mu z tego tytułu praw ludzkich. Dzieło E. Key nawoływało do uświadomienia pedagogom, ich niestosowności wykorzystywania dotychczasowych sposobów postępowania z dziećmi, które to przenoszone są z pokolenia na pokolenie. Ellen Key publikując „Stulecie Dziecka” stworzyła podwaliny pod przyszłe reformy, które nastąpiły w pedagogice, przyczyniły się także do możliwość zaistnienia antypedagogiki.
2. PED PRAGMATYZMU
Pragmatyzm (gr. pragma) oznacza działanie, czyn
˚ Postuluje zbliżenie filozofii do życia i jej wyzwolenie z "języka pustych abstrakcji„
˚ Podstawą jest poznanie przez DZIAŁANIE
˚ Zakłada zerwanie z tzw. filozofią pierwszych zasad
˚ Proponuje podejście eksperymentalne
˚ Pojęcia i teorie naukowe nie mogą być same w sobie odbiciem rzeczywistości, ale powstają poprzez interakcje ze światem zewnętrznym
˚ Geneza i rozwój
˚ Jedna z najbardziej nośnych koncepcji XX w.
˚ Początek w USA-filozoficzna reakcja na doświadczenia amerykańskich osadników, którzy podbijali nowe tereny przez co przystosowywali nowe środowisko do potrzeb człowieka a zdobywane przez nich doświadczenia zmieniały ich samych oraz całe społeczeństwo
˚ Rozszerzenie idei ekspansywności na poszerzenie środowiska, wiedzy, poglądów
Podstawowe cechy pedagogiki pragmatyzmu:
˚ Pajdocentryzm
˚ aktywizm poznawczy
˚ kształcenie problemowe i aktywizujące
˚ nastawienie eksperymentalne
˚ optymizm wychowawczy
˚ współpraca i działanie
˚ dystans wobec jakichkolwiek konkretnych przekonań kulturowych
˚ konieczność osiągania konsensusu
˚ Wkład w naukowy charakter pedagogiki:
˚ ujęcie różnych szczegółów procesu nauczania i wychowania w jedną zwartą całość
˚ „uczenie się przez działanie”
˚ uczenie się obejmuje całość życia psychicznego człowieka, jego myślenie praktyczne i teoretyczne, uczucia, wolę, działanie indywidualne i społeczne
˚ pedagogika obejmuje całość filozofii
˚ aktywistyczny charakter pedagogiki pragmatycznej
˚ uczucie i chcenie mają pierwszeństwo przed przeżyciami intelektualnymi
˚ nowe pojęcia i treści do badań pedagogicznych
˚ brak systematycznego układu porządkowania nauk pedagogicznych
William James (ur. 11 stycznia 1842 w Nowym Jorku, zm. 26 sierpnia 1910 w Chocorua w stanie New Hampshire) – amerykański filozof, psycholog, psychofizjolog, psycholog religii, prekursor psychologii humanistycznej i fenomenologii.
˚ W filozofii współtwórca pragmatyzmu – metody filozoficznej, oceniającej twierdzenia metafizyczne według praktycznych konsekwencji. James należał do pierwszego pokolenia świeckich filozofów traktujących filozofię jako jedną z dyscyplin nauki
˚ Pragmatyczna koncepcja prawdy
˚ Pragmatyczna teoria prawdy zakłada, że użyteczność stanowi kryterium prawdziwości sądów i pojęć
˚ Prawdziwe jest zdanie, które sprawdza się przez swoje konsekwencje praktyczne
˚ Tezy są prawdziwe jeśli okazują się przydatne w działaniu
Teoria wychowania funkcjonalnego Claparède Édouard (1873-1940), szwajcarski psycholog, pedagog i lekarz. Od 1904 profesor uniwersytetu w Genewie i kierownik jego laboratorium psychologii eksperymentalnej. Jeden z twórców psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej, wykorzystywał wyniki badań psychologicznych w praktyce pedagogicznej, był twórcą koncepcji "wychowania funkcjonalnego" oraz koncepcji "szkoła na miarę dziecka"
˚ zmierzanie do rozwijania procesów psychicznych rozpatrując je nie jako istniejące niezależnie ale pod kątem widzenia ich znaczenia biologicznego, ich roli, ich użyteczności dla działania obecnego lub przyszłego, dla życia
˚ czynienie dziecka ośrodkiem programu i metod szkolnych
˚ czynnikiem wychowania powinien być nie strach przed kara ale zainteresowanie rzeczą, którą trzeba przyswoić lub wykonać-dyscyplina wewnętrzna zamiast zewnętrznej
˚ szkoła powinna chronić okres dzieciństwa
˚ wychowanie powinno dążyć do rozwijania funkcji intelektualnych i moralnych
˚ szkoła powinna pobudzać czynność dziecka (bardziej laboratorium niż audytorium
˚ szkoła powinna wywoływać miłość do pracy
˚ szkoła powinna przedstawiać prace ze stanowiska życiowego i społecznego
˚ nauczyciel powinien być dla swoich wychowanków współpracownikiem, powinien pobudzać zainteresowania, budzić potrzeby intelektualne i moralne, pomagać w nabywaniu wiadomości przez pracę i poszukiwania osobiste
˚ zmiana kształcenia nauczycieli na wszystkich stopniach szkolnictwa
˚ szkoła powinna liczyć się uzdolnieniami indywidualnymi i dawać dzieciom warunki do rozwoju ich uzdolnień specjalnych
˚ egzaminy szkolne powinny być zniesione
˚ John Dewey (ur. 20 października 1859 w Burlington w stanie Vermont, zm. 1 czerwca 1952 w Nowym Jorku) — filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu
˚ Twórca koncepcji szkoły pracy (szkoły eksperymentalnej)-1896–1902- w Chicago.
˚ Wykładał między innymi na uniwersytetach w Nowym Jorku na Uniwersytecie Columbia od 1904 oraz w Chicago, uważany jest za najwybitniejszego filozofa Ameryki
˚ Filozoficzne podstawy pedagogiki pragmatyzmu J. Deweya
˚ filozofia, która jest ograniczona do abstrakcyjnych rozważań nie ma wartości, ponieważ pomija ona świat rzeczywisty
˚ filozofia powinna być „praktycznym przedsięwzięciem”- powinna pomagać ludziom w codziennym życiu
˚ filozofowie powinni przestać dążyć do odkrywania „absolutnej prawdy”, natomiast powinni się skoncentrować na problemach współczesnego społeczeństwa
˚ filozofia powinna być UŻYTECZNA
˚ Dewey odrzucił te koncepcje filozoficzne, które w wyjaśnianiu rzeczywistości odwoływały się do założeń metafizycznych (np. uznających istnienie idealnego świata idei). Twierdził, że tego typu myślenie prowadzi do dualizmu, dzielącego rzeczywistość na dwa światy: konceptualny i materialny, co w konsekwencji prowadziło do rozdźwięku pomiędzy teorią i praktyką.
Koncepcja Johna Deweya
˚ odrzucenie tych koncepcji, które odwołują się do założeń metafizycznych
˚ w centrum powinno znajdować się doświadczenie
˚ uczeń powinien być traktowany jako fenomen biologiczny i społeczny
˚ &#x...
man1957