Scenariusze działania współczesnych doradców(1).doc

WAżNE

Scenariusze działania współczesnych doradców

Alicja Kargulowa

MISTYK

·        Jego powołaniem jest niesienie ludziom pomocy w pogłębianiu zrozumienia sensu ich życia, budowanego przez nich samych, bazowanie na związku między wewnętrzną istotą  a miejscem człowieka w świcie,

·        Przekonuje wspomaganych, że są panami własnego losu i mogą a nawet powinni dokonywać samodzielnych wyborów,

·        Korzysta z literatury pięknej, Biblii, mitologii, przypowieści i wierzeń kultury Wschodu,

·        całe życie ludzkie to ciągłe zmaganie się z trudnościami i człowiek powinien opanować sposoby skutecznego opanowywania rzeczywistości,

·        kontakt ze wspomaganym ma charakter dialogiczny, nacechowany troską i dbałością, ową dbałość cechuje: odwracalność – konstruowanie równoważnego układu „Ja – Ty”, niezastępowalność – każda osoba jest jedyna w swoim rodzaju, ani doradca nie może się wyręczać nikim w pracy, podobieństwo – wyraża się w szacunku do siebie w dbałości o drugiego,

·        dąży do autentycznego spotkania, stara się otworzyć radzącego się na wartości wyższe, szersze spojrzenia na świat, niedoraźnie, podejście egzystencjalne

·        najczęściej jest cichym, cierpliwym i pełnym zrozumienia  dla innych słuchaczem, „spowiednikiem”, „zwierciadłem duszy” wnikliwie wsłuchującym się w ludzkie cierpienia, pomocnikiem w usuwaniu wewnętrznych niezgodności wzbudzających uczucie niepokoju sumienia, winy, rozdrażnienia, czy nawet poczucia nieadekwatności życia,

·        scenariusz mistyka – oparty jest na strategii bardzo głębokiego wspólnego ze wspomaganym wnikania we własne przeżycia, strategii spotkania „Ja – Ty” umożliwiającej całościowe wsparcie duchowe człowieka na jego życiowej drodze,

·        Spełnienie pomocy – dokona się wtedy, gdy zmieni się sposób życia klienta na bardziej wartościowy, godny, szlachetny, sensowny, bądź gdy nada inne znaczenia zachodzącym w jego życiu zdarzeniom, dokonywanym wyborom, podejmowanym działaniom.

OPTYMISTCZNY PRAKTYK

·        Stara się koncentrować na dobrych stronach życia,

·        Nie wnika w głębokie przeżycia jednostki, bardziej dba o jej doraźny komfort psychiczny,

·        Uważa, że człowiek ma znikomy wpływ na swój los, dlatego trzeba mu oszczędzić jak najwięcej cierpień,

·        Zazwyczaj podsuwa gotowe rozwiązania problemów, minimalizuje złe przeżycia, okazuje życzliwość, zainteresowanie, współczucie (pomaga znaleźć pracę, zdobyć zasiłek, opieka medyczna)

·        Stosuje strategie wypierania przeszłości, koncentrowania się na tym co „tu i teraz”, co obecne, widoczne, łatwo uchwytne i pozytywne

·        Powierzchowny aczkolwiek ciepły, pełen wyrozumiałości  stosunek do klienta, spłyca działania doradcze, terapeutyczne, gdyż zamiast wczuć się w przeżycia innych, wolą stosować dziecinne bagatelizowanie, czas goi rany – więc zaprzeczenia, okłamywanie siebie, jeśli prowadzą do pozytywnych efektów są wskazane

·        Kierują się kryteriami emocjonalnymi, lubią pracować z ludźmi, które bezkrytycznie im ufają i uważają ich za swoich idolów

·        Taki doradca stara się zapewnić innym uczucie ulgi, uwolnienia od problemów, choćby na jakiś czas

·        Mało troszczy się o społeczne funkcjonowanie klientów, o ich produktywność w organizacji czy grupie, a bardzie o wzbudzanie w nich poczucia, że są akceptowani, kochani, bezpieczni, że się samorealizują, samospełniają

·        Spełniają oczekiwania klientów, chroniąc ich indywidualność, umniejsza ich wrażliwość na potrzeby innych, co może prowadzić do osamotnienia

·        Taka krótkowzroczna pomoc, może być moralnie wątpliwa, ale jest potrzebna na pierwszych etapach pracy z klientem przed dokonywaniem głębszych zmian a także potrzebna w obliczu ciągłej zmienności otoczenia, która wymaga elastyczności, mobilności i życia w napięciu,

·        Znajduje popyt na „rynku pomocy”

PRAGMATYK

·        Wnikliwie śledzi, zdecydowanie i precyzyjnie ocenia otaczającą go rzeczywistość, jest przeciwieństwem optymistycznego praktyka

·        Jego scenariusz działania – to chłodne intelektualne kalkulacje codo szans i ryzyka podejmowanych kroków + poszukiwanie skutecznych strategii

·        Koncentruje się na odkrywaniu mechanizmów zachowania się ludzi wobec zjawisk zakłócających ład społeczny, poszukuje narzędzi profesjonalnych rozwiązań oraz doskonali umiejętności zawiązane z prowadzeniem rozmowy, budowaniem kompromisu, stawianiem diagnozy,

·        Poradnictwo traktuje jako rodzaj nieformalnego uczenia się sytuacyjnego:

a.       towarzyszącego działaniom w sytuacjach codziennych

b.      dostarczającego wiedzy przydatnej w podobnych sytuacjach życiowych

c.       będącego efektem sposobu myślenia i działania wszystkich uczestników sytuacji

d.      będącego integralną częścią sytuacji, w której się odbywa

·        wychodzi z założenia, że ludzie nie znoszą na dłuższą metę stanu niepewności i potrzebują pomocy w jej rozwianiu, czego podstawą jest dobrze postawiona diagnoza za pomocą wielostronnego badania: psychologicznego, medycznego, antropometrycznego (skuteczne rozwiązania znane są nauce, nie laikom)

·        często wykorzystuje modelowe „ekspertyzy”, które ustalają technologiczną normę rozwiązań, podaje wykaz problemów i ich klasyfikację, dokonuje oceny idei, którymi kieruje się wspomagany

·        uważa, że wyjście z sytuacji problemowej jest obowiązkiem każdego i aby to zrobić dobrze musi skorzystać z pomocy doradcy w dobrym zdefiniowaniu problemu, w przeciwnym razie radzący się będzie oskarżony o brak dobrej woli, odpowiednich kwalifikacji lub ignorancję, problemy powinny być rozwiązywane szybko, natychmiast „instant”

·        dopuszcza możliwość wykorzystywania najnowszych rozwiązań techniki: nowa generacja komputerów, symulacja rozmowy, generowanie możliwych rozwiązań

NEGOCJATOR

·        pomaga ludziom układać się z rzeczywistością i osiągać zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny konsensus przeżyć i zachowań,

·        podstawą społecznego i osobistego współżycia jest prowadzenie autentycznego dialogu na wszystkich szczeblach i sferach społecznych

·        prowadzenie dialogu wymaga doskonalenia umiejętności słuchania, odkrywania i komunikowania swoich przeżyć sądów, odsłaniania się, gdzie dialog może być łebskim wnikaniem w problemy a także powierzchownym dyskusją będącą punktem zapalnym do dalszego działania

·        stara się zdobywać przede wszystkim kwalifikacje tzw. miękkie: interpersonalno – organizacyjno – komunikacyjne.

·        Jest katalizatorem zmian poglądów ludzi, zamiarów, nastawień

·        Bardzo uwzględnia niejednoznaczność otaczającego nas świata, dopuszcza przedstawienie innej prawdy, rozwiązań niż wypracowane przez niego

·        Często kieruje się racjami konwencjonalnymi, ale potrafi analizować stany emocjonalne  i korzystać z naukowych osiągnięć

·        Chętnie pomaga osobom aktywnym życiowo, otwartym na dialog, swoje poglądy przekazuje w sposób perswazyjny, lecz nie narzuca, poddaje wielostronnemu oglądowi sytuację problemową i doszukuje się dobrych i złych stron

·        Mimo posiadania własnych poglądów i sądów, nie zamyka się w swej wiedzy i dopuszcza możliwość jej modyfikowania

·        Negocjator nie tylko koncentruje się na osobie wspomaganej co na problemie, cała reszta stanowi tylko kontekst dialogu

EDUKATOR

·        Jego społecznym powołanie jest uczenie innych radzenia sobie z problemami, które we współczesnej niejasnej rzeczywistości społecznej znacznie się skomplikowały

·        Niesie pomoc nie tylko jednostkom, ale i grupom, organizacjom a nawet szerokim kręgom społecznym, tworząc wspólne dzieło porządkowania społecznego świata

·        W odniesieniu do grup stosuje: warsztaty edukacyjne, burzę mózgów, grupowe rozwiązywanie problemów, zespołową analizę projektów, efekt: myślowe i emocjonalne procesy konstrukcyjne, wspomagające porządkowanie i rozwiązywanie problemów

·        Edukator pracuje z innymi bezpośrednio lub za pośrednictwem różnych mediów: czasopism specjalistycznych, audycje radiowe i telewizyjne, poradniki książkowe, literatura popularna

·        Ponieważ kontakt ze wspomaganym nie jest zawsze bezpośredni, doradca stosuje często jednoznaczne wskazówki, podaje przepisy działania, wytycza kierunki postępowania

·        Edukator kieruje się na ogół kryteriami racjonalnymi, ale docenia również sferę emocjonalną, uważa, że człowiek może nauczyć się rozwiązywania swoich problemów lub gdy jest to niemożliwe nauczyć się z nimi żyć – samodzielne dochodzenie do wiedzy klientów

·        Tego typu poradnictwo skłania jednostki do dystansowania się wobec siebie, umiejętności krytycznego i refleksyjnego spojrzenia na swoją osobę, podejmowania edukacji ustawicznej, gdzie źródłami wiedzy może być każda sytuacja społeczna, interakcja z innymi ludźmi

·        Doradca kieruje się przekonaniem, że w sytuacji społecznego nieładu lepsze własne rozumienie wydarzeń oraz znajomość rozumienia ich przez innych pozwalają łatwiej radzić sobie z codziennymi problemami

ŁĄCZNIK

·        Stara się z ogólnego nieładu wyodrębnić swoisty mikroświat ludzi współżyjących ze sobą w środowisku zamieszkania, stara się wzmocnić lokalny kapitał społeczny

·        Pełni bardzo ważną funkcję środowiskową: zespala ze sobą jednostki i organizacje (Pedagogika społeczna H. Radlińska, integrowanie środowiska poprzez pracę kulturalną)

·        mogą to być łącznicy lokalni (mieszkający w danym środowisku) lub z zewnątrz, zajmujący stanowisko ze względu na posiadane kwalifikacje, profesjonalni i n nieprofesjonalni – pracownicy socjalni, kierownicy biur karier, kierownicy instytucji kultury itp.

·        łącznik pracuje na ogół w terenie, prowadzi w  środowisku wywiady niestandaryzowane a oparte na partnerskim dialogu, bez dystansu, z pełnym zaangażowaniem

·        udzielając pomocy opierają się na rozwiniętej sieci osobistych stosunków a nie na formalnych zaleceniach, gdyż są mocno zakorzenieni w środowisku

·        często są członkami różnych organizacji i stowarzyszeń, wzmacniają lokalne więzi społeczne

·        może być doradca łącznik, który stara się o stworzenie pozytywnego wizerunku danego zakładu pracy w środowisku stosując tzw. outplacement, który polega na udzielaniu pomocy zwolnionym pracownikom w jak najszybszym znalezieniu nowej pracy oraz obejmuje takie działania jak: analiza rynku pracy w regionie, szkolenie zwolnionych, wsparcie po utracie pracy, pomoc w podjęciu decyzji zawodowej.

·        W swoim działaniu przypomina trochę optymistycznego praktyka, który stara się trochę zatuszować braki i negatywne strony życia klientów, pocieszać ich oraz budzić i podtrzymywać w nich wiarę, że będzie lepiej

CYNIK

·        Doskonale zdaje sobie sprawę ze zgubnych dla większości ludzi skutków panującego nieładu społecznego i stara się tę wiedzę wykorzystać

·        Jest przykładem osoby, która na wolnym rynku poradnictwa chce osiągnąć polityczne, społeczne lub ekonomiczne zyski z wiedzy (nauka, badania, media) definiujące i interpretujące  współczesne zagrożenia

·        Doradca zdaje sobie sprawę, iż ludzie często znajdują się w sytuacji niepewności i bezradności, muszą korzystać z wyspecjalizowanej pomocy doradców

·        Doradca „łowiąc klienta” udowadnia niezbędność swojej pomocy, stosuje najnowocześniejsze metody i narzędzia – profesjonalizm: testy, aparatura, wzory, stara się udokumentować swoje kompetencje licznymi dyplomami, certyfikatami

·        Podejmując działanie poradnicze dba przede wszystkim o zachowanie swojego dobrego wizerunku, dlatego nie waha się ubezwłasnowolnić klienta

·        Może być dualistyczny: pomagać pracodawcy usprawniać produkcję (zwolnienia) i jednocześnie bezrobotnym, w momencie zatrudnienia w zakładzie pracy 

·        Uważa że świat za szybko się zmienia i trudno przewidywać, dlatego chwyta życie na gorąco, jego podejście do pełnionych zadań jest nasycone sceptycyzmem, brakiem wiary w możliwość dokonywania większych lub głębszych pozytywnych zmian, zwątpieniem w istnienie sensownego sprawstwa, przeświadczeniem o możliwości przeprowadzania jedynie powierzchownej, doraźnej pomocy

·        Scenariusz cynika może mieć dwojakie źródła i następstwa:

a.       jest wyrazem frustracji doradców zdających sobie sprawę z własnej bezsilności wobec przyczyn ludzkich problemów – cynik anomijny

b.      jest wyrazem „chwytania okazji” w celu osobistego zaistnienia w życiu społecznym, ekonomicznym, politycznym, zdobycia osobistej satysfakcji z posiadania przewagi nad słabszym klientem, który potrzebuje rady – cynik gracz