Marek Hłasko-Namiętności.pdf

Marek Hłasko

Namiętności

Z niego już nic nie będzie, prawda? — zapytała siostra. Podeszła do doktora i

pochyliła się obok niego nad umierającym. Swym ramieniem dotknęła barku

lekarza i ten odsunął się.

— Nie — powiedział.

— Umrze?

— Na pewno.

— Jeszcze dziś?

— Niedługo. Godzina, może jeszcze wcześniej.

— Dlaczego on to zrobił? Jak pan myśli?

— Nic nie myślę — powiedział doktor. Wyprostował się; był wysoki i

szczupły, biały fartuch dodawał zmęczenia jego ostrej twarzy. Przesunął ręką po

czole: —Nigdy się tego nie dowiesz.

— Strach? — powiedziała siostra składająca strzykawki do niklowego

pudełeczka. — Może się czegoś bał? Może mu coś groziło? Albo zrobił coś

złego...

Patrzyła na doktora ze skupieniem; oczy miała niebieskie i czyste, bardzo

duże. “Lalka — pomyślał z niechęcią. — Porcelanowa lalka..." Żachnął się.

— Chciałabyś jednym słowem wyjaśnić klęskę cudzego życia — powiedział

z gniewem odwracając się do niej plecami. — To niemożliwe. Podszedł do okna

i odsunął firankę; chciwie przytulił czoło do szyby i odetchnął głęboko. Widział

w szybie niewyraźne odbicie swojej twarzy; wytężył wzrok i starał się dojrzeć

jak najwięcej. Noc była jasna i mroźna; na środku szklanego nieba tkwił

nieruchomy, dziwnie cienki księżyc; w jego blasku oszronione drzewa na

szpitalnym podwórku wyglądały teatralnie i drażniąco. Wiatry mknęły w górze

szlakami gwiazd, ciemna ziemia skuta była mrozem i lodem. “Jeśli się nie

ociepli — pomyślał z wściekłością doktor — to wszystkich nas szlag trafi w tej

dziurze". Odwrócił się i powiedział do siostry: — Zobacz, czy jest jeszcze

trochę kawy.

— Gdzie?

— W moim biurku. Tam jest taka żółta puszka. Posłusznie podeszła do biurka

i poczęła trzaskać szufladami. Patrzył na jej mocne ręce, okrągły kark, szeroko

rozstawione, muskularne nogi i znów pomyślał: “Lalka".

— Jest — powiedziała po chwili.

— Zaparz.

— Jedną czy dwie?

— Jedną. Westchnęła.

— Pójdę poszukać garnuszka.

— Dziwne. Powinien przyjść do ciebie.

— Doktorze.

— Tak.

— Dlaczego pan taki jest?

— Mianowicie?

— Zły — powiedziała. — Dziwny.

— Dlaczego masz nie oczyszczone buty? Radzieccy uczeni wynaleźli już

pastę do butów. Poza tym nie używaj do paznokci tego wstrętnego lakieru, bo

mdło ni się robi. Poza tym przestań się już czesać na Simonę, bo jesteś podobna

do niej w takim samym stopniu, w jakim ja jestem podobny do marszałka

polski. A teraz idź po ten garnuszek.

Wyszła, Spojrzał na zegar wiszący nad drzwiami: była godzina druga,

Machinalnie podszedł do umierającego i ujął jego puls. Zrobiło mu się

nieprzyjemnie: ręka tego człowieka była zimna i lepka od potu. “Nie

przyzwyczaję się nigdy — pomyślał ze złością. — Nie przyzwyczaję się nigdy

do tych spoconych ciał i oczu z tandetnego szkła". Zacisnął mocniej palce na

rozdętych, fioletowych żyłach tamtego: nierówny puls słabł. “Cześć" —

pomyślał. I wtedy zobaczył, że umierający patrzy na niego szeroko otwartymi

oczyma; źrenice jego poszerzyła gorączka, w kącikach ust skupiła się zapiekła

ślina. “Nie jesteś ładny — pomyślał. — Nie powinienem się o to martwić, ale

naprawdę nie jesteś ładny". Pochylił się bliżej jego ucha.

— Możesz mówić?

— Będę żył?

— Nie denerwuj się. Mów spokojnie.

— Będę?

— Oczywiście. Chory odwrócił twarz.

— Kłamiesz — szepnął.

— Z obowiązku. Sam tego chciałeś. Gazowa śmierć to przykra historia. Był

czas przemyśleć.

— Chcę ci coś powiedzieć.

— Tak.

— Wszystko, czym straszą nas na ziemi, czym szantażują bez przerwy, to

bluff. Żadnych cierpień, żadnych wyrzutów, żadnych rachunków sumienia.

Trochę szumu w uszach i koniec.

— Jeszcze żyjesz. Może uda się ciebie uratować. Źrenice chorego bielały. Na

jego przezroczystych skroniach kropli! się pot. Oddech stawał się ciężki, a ręce

złożone na piersiach drgały mu lekko, jak nogi żabki wyciągniętej z wody.

— Kto mnie tu przywiózł?

— Ludzie.

— Zawsze zjawiają się niepotrzebnie. Już byłoby po wszystkim. Po chwili

doktor rzekł: — Już jest po wszystkim.

Naciągnął prześcieradło na jego twarz i wstał. Zapalił papierosa i zaciągnął

się głęboko: tytoń był mocny i gorzki. “Zimno — pomyślał. — Jeśli się nie

ociepli, to naprawdę szlag nas wszystkich trafi". Potarł zziębnięte dłonie i usiadł

przy biurku. Wyciągnął książkę raportową i począł szukać nazwiska zmarłego.

Weszła siostra trzymając w ręku filiżankę.

— Jest kawa — rzekła. — Niech pan pije, póki gorąca.

— Nie mogłaś już chyba dłużej siedzieć — powiedział. — Nawet kawy nie

potrafisz szybko zaparzyć, tak jakby to była nie wiem jaka sztuka. Przez ten

czas nasz przyjaciel doszedł już do raju. Dzwoń do kostnicy. Niech go zabiorą. I

nie rozlewaj kawy. Gdzie cukier?

— W szufladzie — rzekła stawiając przed nim filiżankę. Podeszła do aparatu

i poczęła wykręcać numer; mimo wysiłku ręce jej drżały lekko. — Parter? —

zapytała drewnianym głosem. — Bierzcie wózek i przychodźcie tu szybko.

Położyła słuchawkę i oparła się ciężko na stole. Patrzyła na doktora ze

skupieniem. Milczał mieszając łyżeczką cukier.

— Co jemu było? — zapytała tępo.

— Śmierć na skutek zatrucia gazem.

— Pan nie ma serca.

— Jeśli cię to interesuje, mogę jutro iść do rentgena.

— Dlaczego pan tak mówi? Uniósł ciężkie powieki.

— Czy tam w szkole nie uczyli cię tego, że nie powinnaś zadawać głupich

pytań i opierać się łokciami o stół?

Weszło dwóch sanitariuszy z wózkiem; jeden z nich był wysoki, drugi nieco

niższy, o śmiesznie okrągłej głowie. Podeszli do umarłego.

— Mały był — stwierdził wyższy.

— Ale sympatyczny. Podobny do tego bramkarza ze Skierniewic —

powiedział niższy i mrugnął na siostrę. Odwróciła głowę.

— Twoja miara — powiedział wyższy. — Ciekaw jestem, czy też nosił

siódemki. Uważaj, ostrożnie.

— Myślę, jakie radio mu kupią: z ocementowaniem czy bez?

— Stawiam na cement.

— W porządku. Dobranoc, panie doktorze. Dobranoc, siostrzyczko. Nie myśl

o nim. Pomyśl może o mnie.

— Dobranoc — powiedział doktor. Patrzył, jak drzwi zamykają się za nimi.

— Ja tego nie wytrzymam — powiedziała siostra i wstała nagle. — Kiedy

kończyłam tę głupią szkołę, myślałam, że ludzie dla ludzi mają trochę serca.

Doktorze.

— Mów.

— Czy naprawdę nie istnieje miłosierdzie?

— Z mego punktu widzenia istnieją ci, których da się uratować, i ci, których

nie można.

— Ja tego nie wytrzymam. Odchodzi człowiek, a pan pije kawę. Odchodzi

człowiek, a tamci zakładają się o wódkę, jaką trumnę mu kupi rodzina — z

ocementowaniem czy z okuciem. Ja tego nie wytrzymam.

— Wytrzymasz — powiedział. — Nawet wyobrażenia nie masz, ile można

wytrzymać — wstał i rozprostował ramiona, ziewnął. Począł chodzić miarowym

krokiem po sali. — Wypisz mu kartę zgonu — powiedział. — I nie zawracaj

sobie głowy tą całą sprawą. Weź walerianę, weź brom, co chcesz.

— Dobrze — powiedziała cicho. Wyglądała żałośnie: usta miała skrzywione

jak dziecko, które wybuchnie za chwilę niepohamowanym płaczem, oczy — w

ciemnych obwódkach. W jej plecach, rękach, w pochylonym nad stołem karku

czaiło się zmęczenie. Nagle uniosła głowę. — Czy naprawdę tak wiele?

— Co?

— Tak wiele można wytrzymać?

— Ile masz lat?

— Dwadzieścia.

— Dlatego pytasz.

— Kiedy człowiek przestaje się dziwić?

— Nigdy.

— Więc po co to wszystko?

— Po nic.

Rozległ się dzwonek: na tablicy rozdzielczej wyskoczyła cyferka. Siostra

potrząsnęła głową jak człowiek nagle przebudzony i podniosła się ciężko.

— Na trójce ktoś dzwoni — rzekła. — Muszę iść.

— Przeżyję to.

Wyszła kołysząc miarowo swym ciężkim, mocnym ciałem. Patrzył za nią i

pomyślał: “Nic z tego, kochanie. Nic z tego, żebyś nawet miała w ten sposób

chodzić po gwiazdach. To prawda, że masz niskie czoło, krótki, zadarty nos,

ciężkie powieki i duże usta, i płaski brzuch, dzięki któremu możesz tak ładnie

rozstawiać nogi, i że tak wiele obiecujesz, kiedy patrzysz swoimi głupimi

oczami, i że pachniesz tak bardzo delikatnie, jak bułeczki dopiero co

przywiezione z piekarni, i że zapach ten nawet tutaj, w tym całym świństwie,

czuję wyraźnie. Ale w tych sprawach musisz być piekielna noga. O takich jak ty

marzą uczniowie w liceum, ja też marzyłem, ale tylko do chwili, kiedy

poznałem taką samą jak ty, z takimi samymi oczyma, tak samo pachnącą.

Biedne, ciężkie krowy. Nie dość, że leżycie bez ruchu, ale jeszcze tak się

musicie męczyć podczas porodu, w przeciwieństwie do szczupłych, takich, za

jakie nie dałby nikt pięciu groszy, które kochają i rodzą jak ptaki".

Podszedł do okna i znów przytulił czoło do szyby. Czynił tak zawsze, kiedy

był już bardzo zmęczony, podczas nocnych, dręczących brakiem snu dyżurów,

kiedy zdawało mu się, że za chwilę zwali się z nóg jak szmaciana lalka, którą

wypuściło ze swych rąk dziecko. Za oknem tężała gęsta od mrozu noc. Księżyc

zniżył się i biegał po dachach; nad wieżami kościoła szamotała się w mroźnych

mgłach Wielka Niedźwiedzica.

Odwrócił się i spojrzał na łóżko, na którym zmarł ów człowiek. Było już

zasłane czystym prześcieradłem, gładkie i zimne. “Wiele po tobie zostało —

pomyślał i uśmiechnął się. — Widzisz, mój zasrany Werterze, tylko tyle. Czy

zrobiłbyś to, gdybyś wcześniej mógł przypuszczać, że tak to wygląda? Zrobiłeś

swojej wybrance kolosalną reklamę, będzie teraz miała noc w noc kupę radości,

będzie opowiadała o tobie nowym przyjaciołom, nie dla każdej kobiety

człowiek przecież wali sobie w łeb, będzie więc opowiadać o tobie nawet w

chwili orgazmu, mój zasrany Werterze z powiatowego miasta, a ja, chociaż

przyjaźniłem się z tobą od pięciu lat, nie jestem w stanie myśleć o niczym

innym, jak tylko o tym, że mi się piekielnie chce spać, i nic mnie nie obchodzi ta

odrobina plotek, pogardy, żalu i wspomnień, która pozostanie po tobie. Jedyne,

co ci mogę obiecać, to to, że jak będę robił twojej Lotcie skrobankę, to postaram

się, aby pokrzyczała sobie trochę. Już teraz wolno to robić, więc nie będę

potrzebował jej uciszać ani zakładać maski. Czy pomyślałeś o tym? Trochę

plotek.

Trochę wspomnień, w których zawsze będziesz inny, niż byłeś naprawdę. Ale

nie miej złudzeń; zrobię wszystko, aby zapomnieć o tym jak najprędzej. Czy

pomyślałeś o tym wszystkim, mój Werterze?" Do pokoju weszła siostra.

— Ten siwy staruszek, który leży przy oknie na trójce, skarży się, że nie może

oddać moczu. Co mu poradzić?

— Zapytać się go, ile ma lat. Potem przyjdź i powiedz mi.

Wyszła. Znów począł chodzić po sali; przemierzał ją uparcie, sztywnymi

krokami po przekątnej. Potem podszedł do oszklonej szafki, gdzie mdłym

światłem lśniły niklowe narzędzia; oparł się o nią i stamtąd począł mówić do

umarłego: “Tak, mój biedny Werterze.

Ciekawe, w jaki sposób jednak ona potrafiła tego dokonać? Zazdrość?

Kłamała? Zadręczała cię czymś, czego nie znam, czego nie potrafię się

domyślić? Dlaczego nie zrobiłeś tego wcześniej? Kilka lat temu, kiedy obaj

byliśmy młodsi? Wszystko najwspanialsze w młodości wydaje się potem po

prostu głupie. Nic na to nie mogę poradzić, mój złoty. Ty przeszedłeś i ja

przeszedłem. Mówię do ciebie jak truposz do truposza. Ale jak ona to zrobiła?

Chciałbym to wiedzieć. Jakie namiętności w tobie poruszyła? Czy takie, których

nie znam? Och, namiętności. Piękne słowo. Czym jest namiętność? Co to

oznacza? Kiedy pięć lat temu przyjechałem do tej dziury, byłem inny. Inaczej

myślałem, czułem, mówiłem. Nie przypuszczałem, że życie czasem nie przynosi

niczego poza wściekłością i rozpaczą.

Chodziłem po tych brudnych uliczkach i myślałem o tym, jak to miasto

będzie wyglądać za lat dwadzieścia. Stawiałem domy, wytyczałem nowe ulice;

budowałem stadiony, parki, szkoły, muzea i szalety. Burzyłem kościoły,

rozwalałem knajpy, budowałem obozy pracy dla pijaków; zbierałem gwiazdy z

nieba i rozświetlałem nimi ciemność przed każdym człowiekiem. Byłem

wszystkim i wszędzie. Jak myślisz: czy to miało coś wspólnego z

namiętnością?"

— Doktorze — powiedziała siostra wchodząc. — On mówi, że ma

sześćdziesiąt dwa lata.

— Kto? — zapytał nieprzytomnie wyrwany z zamyślenia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: