gruszecka.txt

(5 KB) Pobierz
Jest nawet polska wersja coming out novel, powie�ci o odkrywaniu siebie i dochodzeniu do w�asnej to�samo�ci seksualnej - "Przygoda w nieznanym kraju" Anieli Gruszeckiej, gdzie g��wnie pojawia si� w�tek niemo�no�ci odkrycia w�asnej to�samo�ci.


Aniela Gruszecka (zam�na Nitschowa, pseudonim Jan Powalski; (ur. 18 maja 1884 w Warszawie, zm. 18 kwietnia 1976 w Krakowie) - pisarka i krytyk literacki.

�ycie [edytuj]

C�rka Artura Gruszeckiego. Studiowa�a nauki �cis�e na Uniwersytecie Jagiello�skim i na Sorbonie. W 1913 wysz�a za m�� za profesora j�zykoznawstwa Uniwersytetu Jagiello�skiego Kazimierza Nitscha, o kt�rego pracy i �yciu napisa�a w ksi��ce Ca�e �ycie w przyrodzie mowy ojczystej (1976). By�a zwi�zana ze �rodowiskiem intelektualno-artystycznym Krakowa, kt�re sportretowa�a w powie�ci Przygoda w nieznanym kraju.

Jej ciotecznym bratem by� Konstanty Krum�owski. Bratem m�a by� profesor Uniwersytetu Warszawskiego Roman Nitsch, �onaty z rze�biark� i profesor Akademii Sztuk Pi�knych w Warszawie Ludwik� Nitschow� z domu Kraskowsk�, autork� warszawskiego Pomnika Syreny.

Otrzyma�a nagrod� literack� miasta Krakowa (1935) i wojew�dztwa krakowskiego (1948).

Tw�rczo�� [edytuj]

Debiutowa�a powie�ci� wspomnieniow� z dzieci�stwa W s�o�cu (1913). Nowatorstwem artystycznym odznaczy�a si� powie�� psychologiczna Przygoda w nieznanym kraju (1933, wznow. 1957), kt�rej akcja toczy si� w krakowskich �rodowiskach intelektualnych i artystycznych. Wa�ne miejsce w tw�rczo�ci Gruszeckiej zajmuj� popularne powie�ci historyczne dla m�odzie�y, kt�rych akcja toczy si� w �redniowiecznej Polsce: Kr�l (1913), W grodzie �ak�w (1913, wznow. 1947), Od Karpat nad Ba�tyk (1946), Nad jeziorem (1921, wznow. 1961) czy Powie�� o kronice Galla (tom 1-6, 1960-1970). "Sielanka wielkopolska" Nad jeziorem wyr�nia si� szczeg�lnie umiej�tn� archaizacj� j�zyka. Wielotomowy cykl Powie�� o kronice Galla stanowi powie�ciow� panoram� dziej�w Kroniki Polskiej, ukazuj�ca jej powstanie, znaczenie historyczne, spory naukowe, jakie budzi�a w�r�d kolejnych pokole�.

Aniela Gruszczecka wsp�pracowa�a z czasopismem "Przegl�d Wsp�czesny", w kt�rym og�osi�a wiele studi�w o literaturze, m.in. O powie�ci (1927), Stare i nowe w powie�ci wsp�czesnej (1933), Klasyfikacja a �ycie na terenie powie�ci (1934). Opublikowa�a w nim tak�e recenzje kilku g�o�nych debiut�w - Witolda Gombrowicza, Adolfa Rudnickiego, Zbigniewa Uni�owskiego.




�Przygoda w nieznanym kraju� Anieli Gruszeckiej, hipotetyczna mi�o�� bohaterek, to niewiele, zw�aszcza �e zapo�yczenia u Virginii Woolf (cudowne fragmenty �Pani Dolloway�) s� w niej ewidentne. Wydaje si�, �e mi�o�� lesbijska najlepiej wyra�a si� przez takie konstrukcje narracyjne, kt�re maj� status fantazji i w tym wida� zwi�zki ze wspomnianymi Gruszeck�/Woolf.


Aniela Gruszecka Nitschowa urodzi�a si� w czasach pozytywizmu, ale nie by�a �pisark� pozytywistyczn�� a swojej powie�ci �Przygoda w nieznanym kraju� nie napisa�a cz�ciowo ��redniowiecznym j�zykiem polskim� (bo to powie�� wsp�czesna) i nie og�osi�a pod pseudonimem �Jan Powalski� (s. 155), lecz pod w�asnym nazwiskiem. Stefan Ko�aczkowski recenzowa� t� ksi��k� nie w �Przegl�dzie Wsp�czesnym�, lecz w �Roczniku Literackim� (s. 155). A je�eli prof. J�zef Wolski (s. 51) w rozmowie z Wac�awem Fajansem (kt�ry nb. nigdy nie by� profesorem Uniwersytetu Warszawskiego) przypomina� mu scen� z �Lalki�, w kt�rej jaki� faktor ostrzega pasa�er�w przed ��ajb� �yda Fajansa�, to pami�� go zawiod�a - bo takiej sceny w �Lalce� nie ma. Nie wiadomo, kto jest sprawc� tych pomy�ek - autor ksi��ki, czy profesorscy interlokutorzy, kt�rzy mu anegdoty opowiadali. Ale profesor�w te� trzeba sprawdza�!


Lesbijki lub pisarki o nie zdefiniowanej orientacji, jak Aniela Gruszecka - autorka prozy, kt�rej tytu�em my�la�am, pisz�c w�asny tekst - �ona j�zykoznawcy, Kazimierza Nitscha. Jej powie�� to hipotetyczne pytanie, czy i jak mog�oby zaiskrzy� mi�dzy dwiema, i wyra�na odpowied�, w efekcie czego nie zaiskrzy�o. W Przygodzie w nieznanym kraju wyci�ga si� z tej niemo�no�ci wnioski, o dziwo, optymistyczne. Jest ona bowiem powie�ci� o odkrywaniu siebie, the Coming Out Novel, wi�c przyk�adem gatunku uwydatniaj�cego najcz�ciej m�sk� postaw� wobec zmieniaj�cego si� �wiata, tu zast�pion� feminocentryzmem.. A gdzie w niej lesbijki? Zn�w za zas�on�. Obie kobiety, Julia i Klara, s� lub by�y zwi�zane z m�czyznami, cho� �adne z nich biseksualistki. Wyb�r tej, nie innej p�ci bywa w prozie lesbijskiej warunkowany do�wiadczeniem �yciowym. "Powie�ciowe lesbijki - wyja�nia Ewa Kraskowska - bardzo rzadko s� nimi z biologicznej konieczno�ci, na og� jest to ich wolny wyb�r". Nie inaczej u Gruszeckiej. Protagonistka, Klara ma za sob� nieudan� biografi�, jest wdow�, lecz b�dzie szcz�liwa. I dobrze, bo bohaterka prozy o odkrywaniu siebie, jak j� nazywa Kraskowska, nawet powinna do�wiadczy� negatywnie istnienia, by sta� si� impregnowan� na wszelkie "przygody". Nie na takie z kobietami (kt�re dzia�aj� w the Coming Out Novel jak lekarstwo), ale na "do�wiadczenia negatywne", jakie zapewnia kobiecie (tylko) m�czyzna. Mi�dzy powie�ci� Gruszeckiej a tw�rczo�ci� Izabeli Filipiak zieje pustka.

Autor: 	Kraskowska Ewa - szczeg�y
Tytu�:  	Sens "Przygody w nieznanym kraju" Anieli Gruszeckiej
�r�d�o:  	Teksty Drugie, 1995 nr 3/4 s. 45-67 - szczeg�y
Numer zapisu:  	335499 
Zgłoś jeśli naruszono regulamin