Średniowiecze.doc

Nazwa epoki
Średniowiecze - z łac. medium aevum, media aetas - wieki średnie. Nazwa epoki powstała w XV – XVI wieku, kiedy to (błędnie) sądzono, iż epoka ta jest tylko okresem przejściowym pomiędzy dwiema wielkimi epokami – Starożytnością oraz Renesansem, a także jest epoką, która w zasadzie nie wniosła nic nowego i nie zasługuje na inną, właściwą sobie nazwę. „Wieki średnie”, w odczuciu ludzi Renesansu, były po prostu ciemnym, mało znaczącym okresem pośrednim. W powszechnym odczuciu była to epoka kryzysu, intelektualnego zastoju, stagnacji i zacofania.
Epokę tę nazywano etapem mrocznym, popularne było stwierdzenie: „długa noc średniowiecza”. Średniowiecze przeciwstawiano głównie prądom Starożytności, na tle których zdawało się wypadać dość blado. Do dziś w powszechnym użyciu funkcjonuje powiedzenie „nie żyjemy w średniowieczu”, które wskazuje na zacofanie tej epoki. Tymczasem jest to pogląd niesłuszny i dla średniowiecza bardzo krzywdzący.
Ramy czasowe
Wśród naukowców zajmujących się historią i historią literatury oraz filozofii istnieje spór o to, gdzie zaczyna się Średniowiecze, a kończy Starożytność. Należy pamiętać, iż bardzo często przejście od jednej epoki do drugiej dokonywało się na przestrzeni wielu lat, a przyjęte daty graniczne są tylko wartościami umownymi. Często poglądy i prądy z obu epok graniczących współistniały ze sobą przez długi okres w świadomości i działalności danych społeczności.
Zakończenie epoki Starożytności zwykło się przyjmować w V w. po Chrystusie. Za datę graniczą uważany jest rok 476, czyli upadek Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Niektórzy przyjmują jednak, iż początek nowej epoki rozpoczął się już w III lub IV wieku, kiedy to w świecie starożytnym, pod wpływem chrześcijaństwa, zaczęła się zmieniać mentalność ludzi (w 313 roku wydano edykt mediolański, w którym cesarz Konstantym zrównał chrześcijan w prawach z poganami i ustanowił swobodę wyznania).
Za koniec Średniowiecza przyjmuje się najczęściej różne daty: wynalezienie druku przez Gutenberga (ok. 1450), zdobycie Konstantynopola przez Turków i upadek cesarstwa bizantyjskiego (1453), dotarcie Krzysztofa Kolumba do Ameryki (1492)
Początek epoki w Polsce przypada na czasy Mieszka I (966 rok jako data przyjęcia chrztu), zaś koniec na XVI wiek. Koniec X wieku, aż do wieku XIII to okres przyswajania i kształtowania się wzorców typowych dla Średniowiecza europejskiego. W sztuce dominującym stylem jest styl romański. W literaturze przeważa łacina i piśmiennictwo religijne. Zaczynają się jednak już pojawiać pierwsze utwory pisane po polsku – np. Bogurodzica. Rozwija się szkolnictwo, powstają przyklasztorne i przykatedralne biblioteki i szkoły.