Cynkowyje malcziki� okiem recenzenta Fot. Edyta Kami�ska Dzie�o Swiet�any Aleksijewicz �O�OWIANE �O�NIERZYKI� jest czym� wi�cej ni� tylko reporta�em z wojny w Afganistanie. Jest zbiorem dowod�w na cierpienie i �mier� wielu m�odych ludzi. Dowodzi wolno�ci ducha m�odego narodu, kt�remu zabrano demokracj�, zanim zd��y�a si� ugruntowa�, narodu, kt�remu pr�bowano odebra� nawet poczucie to�samo�ci i j�zyk. Wstrz�saj�ce opowie�ci �afga�c�w�, kt�rzy zdo�ali prze�y� wojn�, lecz wywar�a ona pi�tno na ich duchu i ciele, sprawiaj�, �e u przeci�tnego czytelnika kumuluj� si� takie uczucia jak nienawi��, wsp�czucie, za�enowanie. Nie jest tajemnic�, �e ka�dego roku walczy�a w Afganistanie stutysi�czna Armia Radziecka. W ci�gu dziesi�ciu lat � milion �o�nierzy. Zabito i raniono pi��dziesi�t tysi�cy. Zostaje pytanie, co z reszt� tych ludzi? Przewa�nie dwudziestolatk�w, kt�rzy po powrocie do ojczystego kraju nie mogli poradzi� sobie w normalnym �yciu. Kazano im milcze�, potraktowano jak niepotrzebne przedmioty. Wstrz�saj�ca relacja piel�gniarki, kt�ra opisuje, �e szpitale zrobiono z afga�skich stajni, �e jedna strzykawka by�a na wszystkich rannych, a je�eli oficerowie wypili spirytus to rany przemywali benzyn�, wprowadza czytelnika w os�upienie. Dalej ta sama piel�gniarka m�wi, �e obok namiot�w zwalano odci�te r�ce, nogi, szcz�tki radzieckich �o�nierzy, oficer�w. Trupy le�a�y p�nagie, z wyk�utymi oczami, z wyci�tymi gwiazdami na plecach i brzuchach. Te okropne opisy to dow�d na to, w jakich warunkach walczyli i umierali ludzie wierz�cy, �e oddaj� �ycie za sw�j ukochany kraj. �To ksi��ka o przest�pczej wojnie afga�skiej, kt�r� przez dziesi�� lat ukrywano przed narodem� � stwierdzi�a Aleksijewicz w jednym z wywiad�w. Pojawienie si� ksi��ki stanowi�o przyczyn� procesu s�dowego przeciwko autorce. Dla nas o�owiany �o�nierzyk to zabawka dziecinna, podczas gdy rosyjski cynkowyj malczik to r�wnie� zw�oki �o�nierza, kt�re przywo�ono bliskim z frontu � z Afganistanu � w cynkowej trumnie, do pochowania na miejscowym cmentarzu. Agnieszka Kellner
neldaM