POWSTANIE LISTOPADOWE
Powstanie listopadowe było polskim powstaniem narodowym przeciwko Rosji która była jednym z trojga naszych zaborców. Powstanie wybuchło w Nocy z 29 na 30 listopada 1830r a zakończyło się 21 października 1831.(tego dnia poddała się ostatnia placówka obrońców- twierdza w Zamościu).
Dlaczego Powstanie wybuchło? Dlaczego w akurat w Listopadzie? Powody jego wybuchu przedstawię w dalszej części referatu.
Powodów można wymienić bardzo dużo ale za główny uznaje się nie przestrzeganie postanowień konstytucji ogłoszonej w 1815r przez rosyjskich władców. Car Aleksander I zniósł wolność prasy, została wprowadzona konstytucja prewencyjna. Należy dodać że w tym okresie nasiliły się też śledztwa i represje wobec tajnych związków i stowarzyszeń.
Nasz naród zawsze miał tendencje do zrywów i buntów co można zauważyć już w przeszłości np. podczas potopu szwedzkiego gdzie Szwedzi mogli pokonać wojsko ,wtargnąć do kraju lecz nie posiadali dość siły by utrzymać Polskę w swoich rękach i zostali pokonani.
W Polakach narastała chęć wyzwolenia się spod jarzma zaborcy. Zachęcało ich i umacniało w wierze na powodzenie powstania to że powiodły się rewolucje w Belgii i Francji obie w 1830.
Do Polaków doszły słuchy że planowana jest interwencja w Belgii z użyciem wojsk polskich i wcielania młodzieży Polskiej do armii która będzie służyć pod sztandarem caratu. Nie należy zapominać że była możliwość wykrycia spisku młodych kadetów min. Piotra Wysockiego i skazanie ich prawdopodobnie na śmierć.
Nasiliły się aresztowania ludności cywilnej często dochodziło do wyroków skazujących na osobach nie winnych. Wyrokiem bardzo często było zesłanie na Sybir.
Przyczyny powstania w pigułce:
· Nie stosowanie się carów do konstytucji z 1815r.
· Zaczynają się rozwijać tajne stowarzyszenia i organizacje które pragną niepodległej Polski
· Plotki o wykryciu spisku podchorążych z Piotrem Wysockim na czele
· Prześladowania polityczne zsyłka na Sybir
· Ruchy niepodległościowe w : Francji (obalenie Ludwika a osadzenie na tronie Filipa),
Grecja(odzyskanie niepodległości), Belgia (powstanie przeciwko przyłączeniu ziem do Holandii).
· Możliwość Wysłania Polskiego wojska do tłumienia rewolucji i powstań w innych krajach np. Belgii.
· Ograniczanie przez Cara Autonomii Królestwa Polskiego
· Idee romantyzmu i pragnienie niepodległości
Przebieg Powstania Listopadowego
29/30 Listopad – wybuch powstania w nocy rozpoczęli ją studenci podzieleni na dwie grupy jedna zaatakowała Belweder druga podpaliła Browar na Solcu i zdobyła Arsenał wraz z mieszczanami.
1 grudnia-zawiązanie Towarzystwa Patriotycznego z Joachimem Lelewelem na czele
5 grudnia- Generał Józef Chłopicki ogłasza się dyktatorem. Nie wierzy w zwycięstwo powstańców ,dąży do pertraktacji z carem , rozkazuje rozbroić ludność cywilną .
18 grudnia-Sejm uznaje to powstanie za powstanie narodowe
25 stycznia-Sejm detronizuje cara Mikołaja I , ten moment oznacza że nie będzie już żadnej ugody z carem. Sejm wybiera Radziwiłła na dowódcę powstania.
Początek lutego – zaczyna się wojna polsko- rosyjska. Siły rosyjskie to ok. 130 tys. dowódca Dybicz potem Paskiewicz , Polska siły 50 tys. dowodził Radziwiłł a potem Chłopicki.
14 luty-Bitwa pod Stoczkiem. Wygrana przez Polaków dowodzonych przez gen. Józefa Dwernickiego. Pasmo sukcesów Polski. Rosjanie zostają zatrzymani na prawym brzegu Wisły. Kolejne wygrane Bitwy to: pod Dobrem , Olszynką Grochowską. Gen Skrzynecki zostaje uznany kolejnym dowódcą powstania. Nie wierzy w zwycięstwo powstańców.
Wiosna 1831r- wojska rosyjskie dziesiątkowane przez epidemie.
26 maj- przegrana pod Ostrołęką. Rosjanie przedostają się na lewy brzeg Wisły.
Lipiec –Sierpień –Rosjanie otaczają Warszawę , powstańcy nie mogą liczyć na pomoc z Francji .Filip nie boi się Rosji. Zmiany dowódców powstania. Skrzynecki ,Dębicki ,Krukowiecki żaden z nich nie wierzy w zwycięstwo w tym powstaniu.
6 wrzesień-Warszawa wzięta w kleszcze ze wschodu i zachodu. Atak na Wolę.
8 września - kapitulacja Warszawy.
Powstanie listopadowe upadło przyczyniło się do tego wiele elementów ale co było głównym powodem przegranej? Źli dowódcy , brak ładu w działaniach , brak mobilizacji ludności cywilnej? Zły czas na powstanie(listopad)? Można powiedzieć że wszystko po trochu przyczyniło się do porażki. Powstanie było efektem zrywu ponieważ bano się że i tak przygotowania ugrupowań zostaną udaremnione. Przywódcy stowarzyszeń działali pod presja i musieli podjąć decyzję. Powstanie upadło by już na samym początku gdyby nie ludność Warszawy która pomogła zdobyć Arsenał i pomogła wypędzić Rosjan z Warszawy.
Przyczyny upadku powstania listopadowego :
ü Chaotyczna, zła organizacja, brak solidnego i konkretnego planu.
ü Duże rozbieżności politycznej myśli Polaków oraz różnych grup społeczeństwa.
ü Brak wierzącego w sukces, odpowiedzialnego, całkowicie zaangażowanego człowieka, jaki mógłby dowodzić w powstaniu.
ü Częste wycofywanie oddziałów (np.6 listopada wycofano 20 tysięcy żołnierzy z Warszawy) a następnie kierowanie ich na obszary gdzie właściwie nie było niezbędne.
ü Nie udała się akcja zaangażowania chłopów.
ü Ociąganie się i bierność w działaniach zbrojnych.
ü Dysproporcja sił armii polskiej wobec do rosyjskiej
ü Zmarnowanie kilku szans jakie mieli powstańcy na przykład zatrzymania Rosjan na prawym brzegu Wisły.
Skutki Powstania Listopadowego:
Niepowodzenie powstania zapoczątkowało trudny okres dla Polaków. Nasiliły się represje , było więcej zsyłek na Sybir , ucierpiała ludność miast , prześladowania polityczne, jeszcze wiele innych które utrudniły życie ludności w Polsce i ograniczyły wolność Polaków. Ucierpiały wszystkie warstwy społeczne od chłopów ,przez mieszczan na szlachcie kończąc. Masowo wcielano ludność Polską do wojska carskiego , gdzie wysyłano ich na granicę rosyjsko chińską. Przez prześladowania na Emigrację udało się 10 tysięcy osób głównie elity intelektualnej Polski. Nastąpiła rusyfikacja , językiem urzędowym i tylko on mógł być używany został rosyjski. Podzielono państwo na gubernie a autonomie zlikwidowano. Pozamykano uniwersytety ,ludność polska nie mogła już się uczyć ,studiować. Odnowiono Święte Przymierze i postanowiono eliminować wszelkie ruchy narodowo-wyzwoleńcze.
Skutki powstania:
· Wielka emigracja - 10 tysięcy osób wyjechało do Francji, Stambułu i Stanów Zjednoczonych. Zostali oni skazani zaocznie na najwyższe kary, ich dobra zostały skonfiskowane i przekazane zasłużonym rosyjskim żołnierzom.
· Likwidacja armii polskiej, żołnierzy przymusowo wcielono do rosyjskich jednostek a następnie wysyłano na rosyjsko-chińską granicę, było to równoznaczne z wyrokiem śmierci (służba tam trwała 25 lat).
· Car Mikołaj I chcąc zintegrować polskie ziemie z rosyjskimi, przekształcił status Królestwa w jedną z rosyjskich prowincji.
· Królestwo zostało zobowiązane pokrywać koszty utrzymania 100 tysięcznej rosyjskiej armii okupacyjnej, która na stale była obecna w Królestwie i zawsze gotowa tłumić jakiekolwiek bunty.
· Zniesienie konstytucji Królestwa a zastąpienie jej Statutem Organicznym, który likwidował autonomię Królestwa, w tym sejm, rząd, namiestnika, zniesiono niezawisłość sądów, wprowadzono carskich urzędników na urzędy w Królestwie.
· Budżet państwa polskiego włączono do Rosji.
· Zniesiono dotychczasowy podział administracyjny a wprowadzono gubernie.
· Konfiskata narodowych dóbr polskich na rzecz Rosji, wywożenie arcydzieł sztuki, grabienie majątków.
· Podjęto wzmożoną rusyfikację - zamykano polskie szkoły, kościoły przekształcano w cerkwie, księży wysyłano na Syberię. Uważano bowiem, że kościoły stanowią ostoję patriotyzmu.
· Językiem narodowym został język rosyjski.
· Wprowadzona ostra cenzura nie pozwalała na swobodny rozwój prasy, literatury i wydawnictw.
· Zlikwidowano Uniwersytet Warszawski (1831), Wileński (1832), rozwiązano Towarzystwa Przyjaciół Nauk, zakazano czytania i wydawania dzieł: Mickiewicza, Słowackiego, Lelewela.
· Mikołaj I odnowił Święte Przymierze - Rosja, Austrią i Prusy w 1833r. zawarły układ dotyczący zwalczania narodowowyzwoleńczych i rewolucyjnych ruchów w Europie.
· Pogorszyła się sytuacja polskiej szlachty (prześladowania i konfiskaty).
· Pogorszeniu uległa sytuacja chłopów (chłop czynszowy zazwyczaj miał się tak samo źle jak pańszczyźniany, gdyż szlachcic narzucał zbyt duży czynsz), majątki ziemskie przechylały się w kierunku gospodarki specjalistycznej i hodowli (jednak rozwój hodowli usuwał z ziemi chłopa).
· Car podwyższył celną taryfę na towary wywożone z Królestwa do Rosji. Na samym początku dotknęło to zakłady włókiennicze, które uzależnione były od surowca przywożonego z Rosji i reeksportu gotowych produktów (car zamierzał uniknąć konkurencji polskiego przemysłu).
· Pozytywnym skutkiem powstania było to, że zwiększyła się produkcja przemysłu ciężkiego, głównie kopalń i hut rządowych.
Fredricksol