Wykład 2
23-01-2010r.
Dr Wiłkość
Biofeedback- biologiczne sprzężenie zwrotne
· dostarcza jednostce informacji zwrotnej o zmianie stanu fizjologicznego
· zmiany te monitorowane są przez odpowiednie urządzenie np. pomiarowy system komputerowy
· informacje przekazywane są w formie wizualnej lub akustycznej
· biofeedback uczy zależności pomiędzy naszym ciałem i umysłem a jakością pracy mózgu (kontrola stanu fizjologicznego)
MIERZY:
- reakcje skórno galwaniczne
- pracę serca
- EEG- elektroencefalografia
DOTYCZY:
- skóry RSG/reakcje skórogalwaniczne
- serca
- EEG
RODZAJE BIOFEEDBACK:
1) EEG- elektroencefalogram lub neurofeedback
- wykorzystuje właściwości że mózg ludzki w ramach swojej aktywności wytwarza różne zakresy fal elektromagnetycznych charakterystycznych dla różnych rodzajów tej aktywności
- urządzenie do neurofeedbacku to wzmacniacz fal EEG (tzw. głowica) z odpowiednim oprogramowaniem
- elektrody podłączone w różnych miejscach na skórze czaszki i uszach zbierają Dame o wystąpieniu poszczególnych pasm fal
- oprogramowanie zmienia te informacje w zrozumiały dla pacjenta obraz
2) Biofeedback GSR (Galvanic Skin Response) lub EDR (Elektro Dermal Response)
- mierzy elektryczne przewodzenie skóry która zmienia się w zależności od ogólnego pobudzenia współczulnego układu nerwowego
- elektrody monituje się na opuszkach palców
-biofeedback GSR wykorzystywany jest w wykrywaczach kłamstw
3) Biofeedback EMG (Elektro Mio Grafia)
- punktem wyjścia jest założenie że napięcie mięśniowe (mierzone w mikrowoltach) wskazuje na stres
- sesja polega na tym, że urządzeniem wychwytuje się elektryczne sygnały w mięśniach, typowo w mięśniach ramienia i czaszki a następnie przekłada je na formę zrozumiałą dla pacjenta
4) Biofeedback SCP (wolne potencjały korowe)
- zmiany polaryzacji kory mózgowej
- rejestrowane na powierzchni czaszki jako wolne potencjały
- negatywna polaryzacja oznacza większą aktywność pracy neuronów w rejestrowanym obszarze mózgu
5) Biofeedback oddechowy
- aparat składa się z czujnika długości wydechów
- wyniki pozyskiwane są za pomocą krzywej audiowizualnej
6) Biofeedback temperaturowy
- temperatura skóry zależy, oprócz czynników zewnętrznych, również od stanu psychicznego człowieka
- czujnik temperatury zakłada się na opuszkę palca
- celem treningu jest osiągnięcie wyższej temperatury
- stosowany jest do treningu relaksu, ale także w medycynie do leczenia niedokrwienia kończyn , choroby reumatycznej, astmy
7) Biobeedback HEG (Hemo Encephalo Graph)
- mierzy temperaturę głowy za pomocą termometru na podczerwień umieszczonego na głowie lub wykorzystuje zmiany w spektrum podczerwieni generowanej przez przepływającą krew (bardziej czerwony kolor oznacza natlenienie krwi)
SMR- rytm sensomotoryczny (14Hz) --. w kanale odpowiadającym za czucie
HISTORIA BIOFEEDBACKU:
- Caton (1875)- praca bioelektryczna mózgu współgra z aktywnością mentalną
- Berger (1929)- 1 zapis EEG u człowieka z badania rytmu alfa
- Jung- badał reakcję skórno- galwaniczną w odpowiedzi na bodźce emocjonalne i wymagające myślenia
- Kamiya (1963)- pracował z EEG i systemowym sprzężeniem zwrotnym- człowiek może wysiłkiem woli kontrolować
- badania Stermana- stwierdził w trakcie badań nad kotami, że aktywność rytmu fal około 14 Hz jest obecna zarówno podczas snu jak i czuwania. Rytm nazywał rytmem sensomotorycznym (SMR)- aktywności w paśmie około 14 Hz (fale beta)
- Epilepsja- fale SMR uodparniają na napady drgawkowe
FALE MÓZGOWE:
Są elektrycznymi falami generowanymi w każdym mózgu
· badania wykazały że zarówno częstotliwość fal mózgowych jak i ich amplituda nie jest ściśle stała i zależy od czynności jaką mózg wykonuje
· zostały one podzielone na 5 zakresów i nazwano je kolejnymi literami alfabetu greckiego (alfa, beta, theta, delta, gamma)
częstotliwość- szybkość zmian elektrycznych mierzona z Hz. Wyróżniamy:
delta, theta, alfaà fale wolne
SMR, beta, high beta, gammaà fale szybkie
Amplituda:
· „siła” impulsu elektrycznego mierzonego w mikrowoltach (yV).
· ma się jak głośność do dźwięku
· fale wolne mają większą amplitudę
FALE DELTA (0,5-3 Hz)
-są najwolniejszymi falami, które są emitowane przez mózg w trakcie głębokiego snu (3-4 faza NREM) kiedy wszystko odbywa się poza świadomością umysłu
-w stanie delta następuje regeneracja sił fizycznych
- fale delta mogą być patologiczne u osób z uszkodzeniem mózgu:
· parasomia
FALE THETA (4-8 Hz) à chodzi tu o przewagę tych fal, a nie tylko i wyłącznie ich występowaniem
- w stanie theta możemy się znajdować z udziałem świadomości (głęboki trans, medytacja, hipnoza) lub bez (sen 1i 2 faza NREM)
- nadmiar tych fal powoduje kłopoty i uczucie senności
- umiejętność ich kontrolowania wiąże się z kontrolowaniem bólu fizycznego
FALE ALFA (8-12 Hz)à przewaga fal alfa
- nasza uwaga skupiona jest na tym co jest wewnątrz nas samych kiedy zamykamy oczy i zaczynamy myśleć o naszych wewnętrznych odczuciach możemy wejść w stan Alfa- warunkiem jest głęboka relaksacja
- w tej fazie zawsze znajdujemy się tuż przed zaśnięciem jak i zaraz po przebudzeniu
- jest to czas kiedy mamy dostęp do naszych obydwu półkul
- fale alfa oznaczają spokój , pozytywne myślenie, inspiracje, twórczość odpoczynek
- nadmierna aktywność fal alfa może powodować zaburzenia koncentracji , co pogarsza wyniki w nauce
-pochodzą głównie z płatów potylicznych
FALE BETA (12-30 Hz)
- ten zakres charakteryzuje całkowity stan przytomności umysłu
- człowiek jest wtedy skupiony na rzeczywistości zewnętrznej, odbiera bodźce z otoczenia za pomocą swoich 5 zmysłów (wzrok, słuch, smak, węch, dotyk)
- w tym stanie przeważymy wszystkie emocje (złość, strach, gniew itp.)
- dominuje w okolicach czołowo- centralnych
Fale beta dzielimy na:
· niskie- 12-15 Hz (SMR)- korzystne dla nauki
· średnie- 15-18 Hz (Beta 1)- korzystne dla nauki
· wysokie- powyżej 18 Hz (Beta 2)
FALE SMR
- rytm ten jest opisywany jako „ludzkie funkcjonowanie poznawcze i stosunek do otoczenia”, „relaks z zewnętrzną uwagą”
- jest odpowiedzialny za przetwarzanie informacji sensorycznych odbieranych za pomocą naszych zmysłów
FALE BETA 1
- umysł jest przytomny i świadomy bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego
- częstotliwość odpowiada intensywnemu oraz świadomemu wysiłkowi umysłowemu
- im większa częstotliwość fal tym większe pobudzenie twórczego i abstrakcyjnego myślenia
- dzięki tej częstotliwości jesteśmy aktywni i poprawiamy swoje umiejętności koncentracji i panowania nad emocjami
FALE BETA 2
- inaczej pasmo wysokie bety
- jest falą stresogenną która towarzyszy nam w trakcie intensywnej pracy umysłowej i powoduje uczucie niepokoju i lęku
- skutkiem ich nadmiernego działania może być podwyższone ciśnienie tętnicze oraz napięcie mięśni i odczucie głębokiego stresu
Zbyt słabe pobudzenie- depresja, ADHD
Zbyt silne pobudzenie- zaburzenia lękowe
niestabilność- choroba afektywna dwubiegunowa, migrena
Biofeedback- wspiera procesy samoregulacji
Po 20 roku życia każdego dnia umiera 10 000 neuronów w naszym mózgu
nieegrzeczna