Globalizacja - opracowanie.doc

GLOBALIZACJA

DEFINICJA

Globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”.

„Globalna wioska”

Określenie współczesnego świata mianem globalnej wioski podyktowane zostało tym,  iż od pewnego czasu w coraz większym stopniu zaczął przypominać realia małej społeczności lokalnej. Społeczności, której cechami charakterystycznymi jest ograniczona przestrzeń, szybki przepływ informacji (plotki), dostępność do wszystkich lokalnych instytucji (kościół, sołectwo, produkty żywieniowe – wszystko w zasięgu ręki). Współczesny świat zdecydowanie się skurczył. Stało się tak za sprawa gwałtownych zmian w sferze komunikacji, przepływu siły roboczej oraz kapitału. Przede wszystkim odległości przestały mieć takie znaczenie jak dawniej. Stało się tak częściowo za sprawą rozwoju transportu lotniczego, tanich linii lotniczych, które sprawiły, że podróż samolotem stała się dostępna także dla obywateli o przeciętnych dochodach. Odległości straciły jednak na znaczeniu nie tylko na skutek ulepszenia środków komunikacji. W związku z rozwojem Internetu i mass mediów odległości przestały mieć znacznie również w przesyłaniu informacji. Jak podkreśla socjolog Anthony Giddens, obecnie wiadomości nawet z miejsc bardzo odległych mogą mieć dla odbiorcy dużo większe znaczenie niż wydarzenia z najbliższego otoczenia. O istotności informacji nie decyduje już miejsce, którego dotyczy (a przynajmniej nie w takim stopniu, jak dawniej), ale ilość uwagi, jaka jej poświecą media. Odległość straciła również na znaczeniu
w komunikacji międzyludzkiej, rozwój komunikatorów internetowych takich jak gadu - gadu, czy skype sprawia, że rozmowa z osobą mieszkającą na innej półkuli może mieć miejsce częściej niż wymiana zdań z najbliższymi sąsiadami.

Rozwój środków komunikacji sprawił, ze na znaczeniu straciła tez odległość. Dowodem na to jest rosnąca popularność migracji zarobkowych i pojawienie się nowych typów migracji zarobkowych, tzn. migracji wahadłowych, które polegają na tym ż e osoba migrująca wyjeżdża do pracy na pół roku, po czym wraca do kraju ojczystego na kilka miesięcy i znów wyjeżdża do pracy.

WYMIARY GLOBALIZACJI

Globalizacja rozpatrywana jest w trzech głównych obszarach:

Ø      Gospodarczy (ujednolicenie rynków i obracanych na nich różnorodnych towarów)

Ø      Społeczno - kulturowy (wzmożone migracje, komercjalizacja produktów kulturowych, rozwój masowej turystyki).

Ø      Polityczny (organizacje międzynarodowe – ich wpływ na gospodarkę światową, a przez to ograniczenie niezależności państw narodowych

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE POWSTANIU GLOBALIZACJI

Ø      Proces globalizacji rozpoczął się od wielkich odkryć geograficznych, którym towarzyszyła rewolucja w komunikacji społecznej (odkrycie czcionki a później prasy drukarskiej) przez co dyfuzja kulturowa mogła ulec skróceniu.

Ø      Gwałtowny rozwój komunikacji stał się możliwy dzięki postępowi technicznemu i rozwojowi infrastruktury telekomunikacyjnej (współcześnie sieć satelitów)

Ø      Globalizację napędza integracja gospodarki światowej, zdominowanej przez produkty informatyczne – „gospodarka oparta na wiedzy”

Ø      Korporacje ponadnarodowe (Wartość sprzedaży 400 z nich wyniosła w 1996 roku tyle ile PKB 70 krajów)

PRZYCZYNY POSTĘPU GLOBALIZACJI

Ø      Upadek komunizmu sowieckiego ( przestały istnieć dwa światy oddzielone „żelazną kurtyną”)

Ø      Rozwój międzynarodowych i regionalnych mechanizmów rządowych (ONZ, UE) - ograniczenie suwerenności, ale korzyści gospodarcze i społeczne.

Ø      Działalność organizacji międzyrządowych (NAFTA) i międzynarodowych organizacji pozarządowych (Amnesty International, Greenpeace)

POZYTYWNE STRONY PROCESU GLOBALIZACJI

Ø      Zmniejszenie pauperyzacji społeczeństw ubogich

Ø      Wzrost ruchliwości społecznej  (czyli przemieszczanie się jednostek społecznych lub kategorii społecznych w strukturze społecznej)

o       poziomej (horyzontalnej) – przemieszczanie się jednostek i grup w obrębie tej samej warstwy społecznej lub tego samego poziomu hierarchii. Najczęściej jest to ruchliwość związana ze zmianą miejsca pracy, bez zmiany stanowiska lub zmiana miejsca zamieszkania.

o       pionowej (wertykalnej) – zmiana m-ca w hierarchii społecznej. Przechodzenie w dół (degradacja) lub w górę (awans społeczny) względem struktury klasowej, klasowo-warstwowej czy ogólnie w hierarchii społecznej.

Ø      Globalizacja może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata

GLOBALIZACJA A RYZYKO – PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z GLOBALIZACJI

Ø      przyznawanie kart stałego pobytu, obywatelstwa osobom niezasymilowanym

Ø      konflikty międzyrasowe i międzyetniczne

Ø      napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela

Ø      powstanie i rozrastanie się globalnych dysproporcji, w wyniku, czego znaczna część kapitału należy do niewielkiej liczby państw, stanowiących globalne centrum,
a niewielka część kapitału do krajów peryferyjnych

Ø      globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, jak również niszczy lokalną kulturę i tradycję

Ø      Ryzyko związane ze środowiskiem

Ø      Ryzyko związane ze zdrowiem (promieniowanie ultrafioletowe, genetycznie modyfikowana żywność, choroba wściekłych krów)

GLOBALNE SPOŁECZEŃSTWO RYZYKA

Według niemieckiego socjologa Ulricha Becka nowe formy ryzyka wspólnie tworzą  globalne społeczeństwo ryzyka. Przyspieszenie postępów różnych dziedzin techniki i co za tym idzie powstawanie coraz to nowych form ryzyka  nieustannie zmusza nas do reagowania na te zmiany i dostosowywanie się do nich. Zdaniem Becka pojęcie to nie ogranicza się do ryzyka środowiskowego  i zdrowotnego, ale obejmuje także cały szereg splecionych ze sobą zmian zachodzących w sferze współczesnego życia społecznego, takich jak:

o       Niestabilna struktura zatrudnienia – decyzje co do wykształcenia i wyboru kariery zawodowej są obarczone dużym ryzykiem, ponieważ w warunkach tak szybko zmieniającej się gospodarki trudno przewidzieć, jakie umiejętności okażą się cenne w przyszłości.

o       Rozwój społeczeństwa informacyjnego, czego następstwem jest niemożność ogarnięcia wszystkiego i zdanie się na opinie ekspertów. W dynamicznie rozwijającym się świecie coraz częściej jesteśmy zdani jedynie na opinie specjalistów. Eksperci i specjaliści zdominowali życie publiczne. W społeczeństwie informacyjnym, w jakim żyjemy, wiedza, choć teoretycznie tak łatwo dostępna, jest w istocie starannie reglamentowana. Jej ogrom urósł bowiem do tak niebotycznych rozmiarów, iż niemożliwe jest ogarnięcie choćby jej procenta. Oczywistą konsekwencją takiego stanu rzeczy jest zdanie się przez społeczeństwo na opinie ekspertów, którzy w znacznej części sądy opinii publicznej kształtują. Problem jednakże z ekspertami jest taki, że ich wiedza pozostaje dla nas często niesprawdzalna.

o       Wzrost ryzyka utraty pracy – Dawniej ryzyko utraty pracy obejmowało głównie ludzi z niższych warstw społecznych. Współcześnie praca w korporacjach, nawet na najwyższych stanowiskach, jest permanentnie zagrożona. Uzależniona od wyników firmy, od czynników globalnych, zewnętrznych (kryzys gospodarczy)

o       Zanik tradycyjnego modelu rodziny – Małżeństwo jest dziś o wiele bardziej ryzykownym przedsięwzięciem niż w czasach, kiedy było związkiem na całe życie. (W Europie największe ryzyko „podejmują Szwedzi – szacuje się, że w tym kraju ok. 70 % zawartych związków małżeńskich ulega rozpadowi.)

o       Malejące znaczenie obyczaju i tradycji  dla kształtowania tożsamość – w związku z postępującymi procesami globalizacyjnymi, coraz częściej zanika lokalna tradycja. Społeczeństwa, pod wpływem mediów, ulegają amerykanizacji czy westernizacji i w coraz mniejszym stopniu są w stanie odnaleźć wartości, które miałyby wpływ na kształtowanie ich tożsamości.

Pętla ryzyka – ograniczenie jednego ryzyka powoduje powstanie następnego.

Bardzo długo ludzie nie rozumieli, że likwidując naturalne niebezpieczeństwo zarazem tworzą ryzyko. Tak samo jak dziś nie całkiem rozumieją, że ograniczenie każdego ryzyka ma zawsze skutki uboczne powodujące jakieś nowe ryzyko. By zmniejszyć naturalne niebezpieczeństwo głodu, wymyśliliśmy przemysłowe rolnictwo, które tworzy ryzyko ekologiczne na przykład zanieczyszczając wodę. By się przed tym ryzykiem uchronić, pijemy wodę źródlaną dostarczaną w pojemnikach, które zanieczyszczają środowisko podobnie jak samochody rozwożące tę wodę. Mamy też efekt uboczny w postaci większego uzależnienia od ropy, której przetworów potrzebują rolnicy, producenci butelek i samochody dostarczające wodę. To powoduje efekt uboczny w postaci uzależnienia od sytuacji w rejonach, gdzie wydobywa się ropę, i ryzyko zaangażowania w tamtejsze kryzysy. Do tego dochodzi ryzyko bezrobocia, chemicznie skażonej żywności, nadprodukcji, napięć międzykulturowych...
(U. Beck)