Atopowe zapalenie skóry AZS.doc

Co to jest AZS?

Atopia: genetycznie uwarunkowana skłonność organizmu do nadmiernego reagowania na czynniki zewnętrzne. Atopia może dotyczyć różnych okolic ciała: skóry, spojówek lub błon śluzowych nosa.

Atopowe zapalenie skóry (egzema atopowa):

 
Atopowe zapalenie skóry (AZS) należy do schorzeń dermatologicznych, lecz choć występuje na skórze jest objawem atopii, czyli wyrazem patologicznej reakcji immunologicznej. Przebycie AZS w dzieciństwie może być sygnałem o zwiększonej predyspozycji do zachorowania na inne cięższe postaci atopii. Z badań statystycznych wynika, że 30% dzieci wyrasta z atopii, natomiast 25% chorych w późniejszym okresie życia może rozwinąć astmę atopową lub alergiczny nieżyt nosa.

Pamiętając, że AZS jest objawem zaburzeń immunologicznych istotne jest zastosowanie środków prowadzących do jego regulacji (immunokorekcja). Konieczne jest również bezwzględne unikanie alergenu wywołującego odczyn chorobowy. Pojęcia "zapalenie skóry" oraz "egzema" często są stosowane zamiennie. Jeśli egzema (zapalenie) wywołana jest przez alergię, nazywana jest egzemą atopową (atopowym zapaleniem skóry, AZS, atopic dermatitis).

Skóra objęta zapaleniem staje się sucha, zaczerwieniona, podrażniona, często powstają łuszczące się płatki lub pęcherzyki. Pęcherzyki mogą się sączyć, tworząc strupy, lub pękać pozostawiając drobne ranki.
Zapaleniu skóry zazwyczaj towarzyszy swędzenie, które jest jednym z najbardziej dokuczliwych doznań. Gdy trwa bez przerwy chore dziecko staje się pobudliwe i rozdrażnione. Sytuacja pogarsza się ze względu na zmęczenie i bezsenność (bardzo często świąd nasila się w nocy).
Trwałe zmiany skórne w miejscach szczególnie widocznych (twarz, dłonie) sprawiają, że starsze dziecko czuje się oszpecone i onieśmielone, może unikać kontaktu z rówieśnikami. Bardzo potrzebne jest mu wsparcie ze strony rodziców lub opiekunów. Jeżeli AZS jest zaawansowane, konieczna jest współpraca nauczycieli (powinni być poinformowani o chorobie) z rodzicami dziecka.

Główne objawy atopowego zapalenia skóry

Choroba rozpoczyna się około drugiego, trzeciego miesiąca życia i może trwać przez całe życie (okresowo występuje zaostrzenie objawów oraz ich złagodzenie).

   1. Suchość skóry,
   2. Zaczerwienienie
   3. Swędzenie
   4. Pękanie skóry

Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych, kolanowych, na twarzy i szyi.

Skóra dzieci chorych na AZS jest wrażliwa na działanie alergenów (pyłki, roztocza, sierść, pierze). Reakcje alergiczne mogą też wywoływać pokarmy np.: jaja, mleko krowie, owoce cytrusowe.

Czynniki te wywołują podrażnienie i zapalenie skóry prowadzące do zniszczenia płaszcza hydrolipidowego skóry. Jeżeli płaszcz hydrolipidowy skóry jest zniszczony dochodzi do zwiększonej utraty wody przez skórę i tym samym do nadmiernego wysuszenia skóry. Sucha skóra łatwo ulega uszkodzeniom. Sprzyja to wnikaniu szkodliwych czynników, które mogą zaostrzyć przebieg choroby.

Zasady postępowania przy atopowym zapaleniu skóry

Niestety nie znaleziono jak na razie jednego skutecznego leku, który pozwoliłby całkowicie wyleczyć atopowe zapalenie skóry. Warto jednak stosować się do zaleceń, które sprawiają, że objawy będę minimalne i nie tak bardzo uciążliwe.

   1. Odpowiednia pielęgnacja skóry, codzienne i regularne jej nawilżanie i natłuszczanie.
      W pielęgnacji skóry atopowej stosowane są emolienty - natłuszczające substancje, przywracające skórze funkcję naturalnej bariery.
      Emolienty mogą mieć różną postać: emulsji, płynu do kąpieli, żelu pod prysznic, kremu lub mydła.
      Emolienty odtwarzają płaszcz lipidowy skóry, zapobiegają utracie wody, powodują wzrost jej elastyczności i zmniejszają uczucie swędzenia.
      Najczęściej dla skóry atopowej polecane są emolienty zbudowane na bazie olejów mineralnych.
      Ważne jest aby kosmetyki nie wywoływały podrażnień i alergii.Przed kupieniem nowego kosmetyku warto poprosić o jego próbki i przekonać się czy kosmetyk nie powoduje podrażnień.
      Ważne jest aby kosmetyki nie powodowały zatykania porów skóry. Także ryzyko wywołania podrażnień, reakcji alergicznych i trądziku kosmetycznego powinno być jak najbardziej ograniczone.
   2. Ograniczenie populacji gronkowca złocistego (przerwanie tzw. błędnego koła AZS). U 80% pacjentów stwierdza się, że obecność gronkowca złocistego jest przyczyną nasilenia zmian.
      Błędne koło AZS to zespół współistniejących ze sobą objawów choroby, które zaostrzają przebieg choroby.
      Dotyczy to tylko niektórych pacjentów. Takich, u których w wyniku uporczywego swędzenia skóry i ciągłego jej rozdrapywania dochodzi do powstania ognisk sączących zasiedlanych przez gronkowca złocistego. Gronkowiec pobudza organizm do wytworzenia substancji tzw. mediatorów zapalenia. Najważniejszy z nich - histamina - zwiększa uczucie świądu i błędne koło się zamyka.
      Aby przerwać błędne koło AZS trzeba zlikwidować jego dwie przyczyny - świąd i gronkowca złocistego. Polecane są emolienty z dodatkiem antyseptyków (chlorek benzalkoniowy i triclosan),które ograniczają liczbę znajdujących się na skórze bakterii.
   3. Infekcje bakteryjne i grzybicze
      Uszkodzona skóra jest podatna na infekcje. Ryzyko zakażeń zwiększa się wskutek drapania, przez które można przenieść na skórę drobnoustroje wywołujące infekcję. Wtórne zakażenia bakteryjne leczy się antybiotykami w kremie (czasem w połączeniu ze steroidami) - w cięższych przypadkach - w tabletkach. W razie wystąpienia infekcji grzybiczej podaje się leki (maści) przeciwgrzybicze.
   4. Szybkie wyleczenie najbardziej dolegliwych objawów.
      Sterydy stosowane miejscowo:

      Kremy i maści steroidowe
      Leki kortykosteroidowe (często nazywane "sterydami") w postaci kremów i maści są najpopularniejszymi środkami w leczeniu AZS. Są to steroidy działające miejscowo. Kremy te redukują ogniska zapalne, zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, łagodzą swędzenie i ułatwiają gojenie skóry. Choć są one niezwykle skuteczne w przypadku egzemy, stosując je należy zachować ostrożność. Preparaty te niszczą kolagen, składnik białkowy skóry właściwej, wskutek ich nadużywania skóra przedwcześnie się starzeje, staje się cieńsza, tworzą się zmarszczki i rozstępy. Nie wolno przedłużać zaleconego czasu leczenia .Sterydy stosowane niewłaściwie mogą także wywołać trądzik posterydowy, trudny do wyleczenia. Dlatego trzeba zawsze czytać ulotkę dołączoną do leku i słuchać zaleceń lekarza. Intensywne i długotrwałe stosowanie (zwłaszcza na dużych powierzchniach ciała) może doprowadzić do zaburzeń równowagi hormonalnej (steroidy absorbowane są przez skórę).
      Leki przeciwhistaminowe:
      Podaje się według wskazań lekarza - najczęściej na noc. Działają uspokajająco i zapewniają spokojny sen. Zmniejszają uczucie świądu.
   5. Zapobieganie nawrotom choroby.
      Wpływ czynników środowiskowych musi być brany pod uwagę. Trzeba unikać wszelkich czynników, które mogą pogarszać stan skóry.

Czynniki zaostrzające chorobę

   1. Zakażenia powierzchni skóry drobnoustrojami. Najczęściej przebieg AZS zaostrzany jest przez bakterię zwaną gronkowcem złocistym. Obecność gronkowca złocistego jest jedną z przyczyn powstania błędnego koła AZS.
   2. Tkaniny syntetyczne lub wełniane. Najlepsza jest odzież bawełniana.
   3. Detergenty, mydła lub płyny do płukania.
   4. Drażniące pokarmy. Owoce cytrusowe lub pomidory mogą zaostrzać egzemę wokół ust, która nasila się szczególnie pod wpływem oblizywania. Można się przed tym zabezpieczyć, smarując usta wazeliną 2-3 razy dziennie oraz przed posiłkami.
   5. Dym papierosowy. W pomieszczeniach zamkniętych dym powoduje podrażnienie skóry. Całkowity zakaz palenia w domu jest najlepszym rozwiązaniem.
   6. Koty i psy. Wszystkie zwierzęta futerkowe wywołują reakcję alergiczne u dzieci z egzemą. Jeżeli dziecko nie może się obejść bez zwierzątka, to niech to będzie złota rybka.
   7. Roztocza kurzu domowego. Są to organizmy mikroskopijnych rozmiarów znajdujące się w kurzu domowym, materacach, dywanach i wielu innych miejscach. W kontakcie ze skórą pogarszają objaw egzemy. Wdychane z powietrzem, mogą sprowokować objawy astmy. Ilość roztoczy można zmniejszyć poprzez częste odkurzanie (najlepiej odkurzaczem wodnym), częste wycieranie kurzu oraz takie urządzanie mieszkania, by jak najmniej było miejsc, w których gromadzi się kurz (zasłony, stare materace, dywany, meble o wymyślnych kształtach).

W przypadku stwierdzenia atopowego zapalenia skóry trzeba bardzo ostrożnie pielęgnować skórę. Stosowanie się do poniższych zaleceń pomoże poprawić stan skóry oraz zminimalizuje możliwość zakażeń.
Zalecenia pielęgnacyjne dla osób z atopowym zapaleniem skóry
(zalecenia dotyczą przede wszystkim dzieci, ale osoby dorosłe także powinny przestrzegać wielu podanych zaleceń):

    * ubieraj dziecko w przewiewne, bawełniane ubrania
    * kąp dziecko raz na 3-4 dni (nie mam na myśli zaprzestania mycia w ogóle) w letniej wodzie; kąpiel nie powinna być dłuższa niż 15 minut - chodzi o to, aby nie przesuszać dodatkowo skóry
    * do mycia dziecka używaj łagodnego mydła a najlepiej środków myjących przeznaczonych dla alergików (Oilatum, Balneum Hermal Plus, Der-med.,Linola); do kąpieli możesz dodać krochmalu (jeśli dziecko nie jest uczulone na ziemniaka), siemienia lnianego, płatków owsianych (jeśli dziecko nie jest uczulone na gluten)
    * po kąpieli osusz dokładnie skórę dziecka, ale nie pocieraj ręcznikiem tylko delikatnie przykładaj do ciała nawilżaj i natłuszczaj skórę dziecka po kąpieli (i nie tylko), najlepszy efekt nawilżający uzyskasz - smarując skórę zaraz po kąpieli (do 2-3 minut po osuszeniu).
      Polecane preparaty
          o z ogórecznikiem lekarskim firmy SVR (mleczko Topialyse)
          o mleczko z mocznikiem (Xerial 10) tej samej firmy - wygładza i zmiękcza nadwyrężoną stosowaniem kremów steroidowych skórę,
          o kapsułki po kąpieli z olejem z wiesiołka i witaminami A,E firmy Gal
          o Linoeparol (krem lub maść z wiesiołkiem)
          o Krem lub maść Linola
          o Emulsja do ciała Gerard’s

    * paznokcie dziecka powinny być krótko obcięte
    * zapobiegaj stresowi u dziecka
    * utrzymuj w sypialni dziecka niską temperaturę (gdy jest za ciepło dziecko może się pocić, co wzmaga swędzenie)
    * utrzymuj w mieszkaniu temp. w okolicach 20 stopni C
    * unikaj gwałtownych zmian temperatur
    * staraj się aby skóra dziecka była jak najczęściej nawilżana, ale rób to w sposób delikatny i w miarę możliwości za zgodą dziecka - na dzień stosuj kremy, na noc maści (te ostatnie zwykle są bardziej tłuste i używane w dzień mogą powodować dyskomfort u malucha)
    * jeżeli stosujesz dietę eliminacyjną, koniecznie informuj dziecko, jakich potraw nie może spożywać - dzieci doskonale to zapamiętują; tłumacz dziecku dlaczego jego dieta różni się od diety innych ludzi (wbrew pozorom, dziecko nawet dwuletnie potrafi wiele rozumieć, co nie znaczy, że nie zdarzają się okresy załamania)
    * jeżeli dziecko jest uczulone na kurz, usuń z domu dywany, pluszaki i inne przedmioty mogące go gromadzić
    * płucz ubrania dziecka co najmniej dwukrotnie
    * jeżeli wygląd skóry dziecka pogarsza się w kontakcie z wodą (a nie jest to objaw uczulenia na środek myjący) - czasem dobre efekty daje przegotowywanie wody do mycia/kąpieli lub zainstalowanie urządzenia filtrującego
    * w ziołolecznictwie polecane jest stosowanie do kąpieli wywarów z rumianku, nagietka, orzecha włoskiego, jako skuteczna terapia przy problemach skórnych; zalecana jest jednak ostrożność w stosowaniu ziół - często się zdarza, że uczulają
    * bardzo skuteczne w działaniu na skórę atopową bywa słońce (choć też czasem uczula, trzeba pamiętać o jak najlepszej ochronie przeciwsłonecznej)
    * Pomocne mogą być pobyty nad morzem o dużym zasoleniu (jeśli na skórze są ranki - kontakt z taką wodą powoduje pieczenie - i terapia staje się niewykonalna) Kąpiele morskie wpływają na skórę z AZS bardzo korzystnie. Natomiast chlor w basenie drażni skórę, żeby temu zapobiec, należy przed wejściem do basenu posmarować dziecko wazeliną. Dzieci z silną egzemą nie powinny korzystać z basenu.
      Po wyjściu z wody morskiej lub z basenu dziecko należy wykąpać z dodatkiem środka zmiękczającego, np. emulsja lub żel. W czasie pobytu na plaży najodpowiedniejsza dla dziecka jest luźna, bawełniana odzież. Przy bardzo dużych upałach można założyć dziecku wilgotną podkoszulkę, by schłodzić skórę i złagodzić swędzenie.
    * dzieci z AZS narażone są na późniejszy rozwój alergii wziewnej oraz astmy - oprócz skóry należy więc chronić drogi oddechowe i płuca - unikaj dymu tytoniowego
    * chroń dziecko przed zarażeniem wirusem opryszczki

Bardzo ważna informacja: ZANIM ZASTOSUJESZ NOWY ŚRODEK

Nie ma dwóch identycznych przypadków alergii, nie ma również uniwersalnego środka dobrego dla wszystkich alergików. To, co pomaga w danym przypadku, może nie pomagać lub wręcz szkodzić w innym. Zachowaj szczególną ostrożność przy wprowadzaniu nowych środków pielęgnacyjnych:

    * smaruj małą powierzchnię skóry przez kilka dni i obserwuj reakcję
    * sprawdź skład produktu
    * upewnij się czy dziecko w przeszłości nie reagowało na któryś ze składników
    * nowe specyfiki wprowadzaj pojedynczo
    * nie łącz nowego środka do pielęgnacji z nowościami w diecie

Kosmetyki medyczne mające zastosowanie w chorobach skóry



    * SCHERING-PLOUGH
    * DIPROBASE - krem, maść
      Składniki zawarte w tej maści i kremie mają właściwości nawilżające i łagodzące dolegliwości w alergicznych i zapalnych schorzeniach skóry po zastosowanej kortykoterapii. Diprobase może być stosowany zarówno po zakończeniu terapii jak też w trakcie leczenia sterydami.


    * GLAXO WELLCOME
          o CUTIBAZA
          o DERMOBAZA
            Cutibaza to krem półtłusty, Dermobaza - tłusty. Oba polecane są do codziennej pielęgnacji skóry suchej i szczególnie wrażliwej. Zapewniają optymalne natłuszczenie, nawilżenie i ochronę przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Są bezzapachowe, szczególnie polecane dla skóry alergicznej.
            Zobacz też: www.web.glaxowellcome.pl/choroby/alerg_skory/aler_chor_skory.htm

    * YAMANOUCHI
          o LIPOBASE
            Tłusty krem o właściwościach zarówno kremu jak i maści. Działa nawilżająco i natłuszczająco, nie zatyka naturalnych porów skóry a więc nie powoduje powstawania zaskórników. Polecany do regeneracji skory alergicznej zniszczonej terapią sterydową jako farmakologicznie obojętny środek nawilżająco-natłuszczający

    * HERMAL
          o OPTIDERM
            Krem zawierający mocznik i polidokanol. Mocznik jest substancją naturalnie występującą w zdrowej skórze jako składnik utrzymujący prawidłową wilgotność. Jego zawartość w kremie Optiderm zwiększa zdolność wiązania wody przez warstwę rogową naskórka szczególnie w stanach nadmiernego wysuszenia. Polidokanol ma działanie przeciwświądowe i uśmierzające ból. Optiderm jest polecany jako środek uzupełniający leczenie chorób skóry przebiegających z suchością i świądem (AZS, wyprysk kontaktowy i długotrwałe leczenie schorzeń skórnych).
            Nie należy go stosować w przypadku zmian łuszczycowych i wysiękowych.
 ...